Niniejszy słowniczek ma pokrótce charakteryzować poszczególne postacie, które występują w utworze Mickiewicza, jak i te, o których się tylko wspomina.

Asesor - był właścicielem charta Sokola i antagonistą Rejtana. Kiedyś żył bardzo dostatnio, jednak roztrwonił swój majątek. W celu odzyskania utraconego mienia zaangażował się w służbę na rzecz państwa. Jest wielkim miłośnikiem myślistwa i polowań. Daje się również poznać jako konkurent Hrabiego w zalotach do Telimeny.

Bolesta Rejent - jest właścicielem szybkiego psa Kusego i niezawodnej strzelby Sagalasówki, odwieczny konkurent Asesora na polowaniach. Charakteryzuje się dość żywą gestykulacją pod czas rozmowy, dlatego zyskał sobie przydomek "Kaznodzieji" Kiedyś pracował jako adwokat.

Brzechalski Protazy Baltazar zwany Woźnym - wiekowy sługa Sopliców co objawia się zażyłymi stosunkami z Sędzią. Wiąże się z tym również fakt, że nie żywi nazbyt przyjaznych uczuć do rodu Horeszków. Pod jego opieką znajdował się słucki pas Sędziego. Jak swój atrybut traktował trybunalską wokandę, gdzie miał spisane wszystkie sprawy, w których brał udział w roli woźnego.

Buchmann - jest to komisarz. Polak, chociaż ubiera się jak Niemiec. Jest uczestnikiem dobrzyńskiego spotkania szlachty..

Dąbrowski Jan Henryk - jest to postać autentyczna. Był generałem i twórcą legendarnych legionów polsko-włoskich. Dowodził wojskami polskimi, które walczyły razem z napoleońskimi. Pojawia się relacjach Bernardyna, jest też zaproszony - jako gość honorowy - na wesele Tadeusza i Zosi.

Dobrzyński Bartek zwany Szydełkiem - walczył szpadą;

Dobrzyński Maciej - nazywany "Maćkiem nad Maćkami", "Kurkiem na kościele", "Zabok" i "Królik". Uczestniczył w konfederacji barskiej. Przedstawiciel rodu Dobrzyńskich, z nim to hrabia rozmawiał kiedy chciał najechać Sopliców. Kiedy odbywa się narada ma 72 lata. Dobrzyński Maciej zwany Kropicielem lub Chrzcicielem - ukochaną bronią, którą posługiwał się bezbłędnie, była maczuga nazywana przez niego Kropidełkiem. Opowiadał się zawsze za metodami radykalnymi.

Dobrzyński Maciej zwany Konewka - znany był z tego, że nie rozstawał się ze swoim sztucerem.

Dobrzyński Sak - syn Chrzciciela - był on bez pamięci zakochany w Zosi.

Ekonom - był podwładnym Sędziego

Fiszer - dowodzący armią polską pod rozkazami ks. Józefa. To on wysyła posłańca do księdza Robaka z wiadomością o wojnie.

Gont - jest to żołnierz moskiewski, którego zadaniem było zabicie Tadeusza

Horeszko Hrabia - jak pisze poeta, nie łączyło go za wiele z Horeszkami, był jedynie, jak mawiał Gerwazy, "...krewnym Stolnika po matce Lowczynie, która się rodzi z drugiej córki Kasztelana, który był, jak wiadomo, wujem mego Pana...", Był miłośnikiem francuszczyzny i początkującym malarzem. Postrzegany był jako dziwak, który walczył o ruiny z Sędzią.

Horeszko Stolnik - ojciec Ewy będącej wybrankom Jacka Soplicy, jednak Stolnik, nakazał podać Jackowi czarną polewkę , która jest symbolem odmowy. Podczas bitwy zamkowej z moskiewskimi żołnierzami, zabity został przez Jacka Soplicę jednym strzałem.

Horeszkówna Ewa -miłość Jacka Soplicy, o której rękę starał się u jej ojca - Stolnika, lecz ten podał mu czarną polewkę. Ostatecznie została żoną Wojewody.

Hreczecha Wojski - jak pisze poeta: "...daleki krewny pański i przyjaciel domu..." Soplicowego. Kiedy sędzia był nieobecny, to właśnie jego zadaniem było przyjmowanie i zabawianie gości. Organizował biesiady i polowania, także na muchy, które dzielił na "zwykłe" i "szlachciców". Podczas polowań popisywał się wirtuozerska grą na rogu.

Hreczeszanka Tekla - to córka Wojskiego, narzeczona Asesora.

Jankiel - był to Żyd, który dzierżawił dwie karczmy w Soplicowie. Przepięknie grał na swych starych cymbałach - sławny jest jego koncert na weselu. Jako patriota uczestniczył również w zjeździe dobrzyńskim.

Plut - kiedyś zwał się Plutowicz, był to major i dowodził wojskami rosyjskim odzyskującymi dwór Sopliców. Urodził się w Polsce i mieszkał w Dzierowiczach.

Podhjascy, Birbaszowie, Hreczechy, Biergele, Isajewicze, Kotwicze - są to nazwiska rodzin szlacheckich, która brały udział walkach w Soplicowie

Podkomorzy - postać podobna do Sędziego, tak jak on jest zwolennikiem dawnych obyczajów.

Podkomorzyna - żona Podkomorzego. Jest to postać nieodgrywająca żadnej roli, kilka razy zostaje tylko wymieniona w rozmowie

Anna Podkomorzanka - jedna z młodszych cór Podkomorzego, która ten chce wydać za Tadeusza.

Rębajło Gerwazy - jest szlachcicem, ale pełni od lat funkcję służącego u Horeszków. W książce pojawia się również pod przezwiskami: Pólkozic ( taki ma herb ), Szczerbiec (blizny na łysej głowie ), Mopanku - tak bowiem zwracał ku ludziom. Sam jednak zwał siebie Klucznikiem. Brał udział w starciach, kiedy zginął Horeszka od kuli Jacka. Poprzysiągł, że zemści się na mordercy swego Pana i, że nigdy nie wybaczy tego czynu Soplicom. Jak zwykł mówić: "dziedzictwie Horeszków".

Ryków Nikita Nikitycz - jest to kapitan wojsk moskiewskich, które razem ze szlachtą z Litwy zabawiają się w Zamku. Bierze też udział w późniejszym w walkach w Soplicowie

Skoluba, Mickiewicze, Terajewicze, Stypulkowscy- uczestnicy narady w Dobrzynie. Skoluba, Wilbik, Juraha, Zagiel, Podhajski, Birbasz, Mickiewicz, Cydzik, Rymsza, Zubkowski, Terajewicz - są to przedstawiciele rodów szlacheckich, którzy uczestniczą w spotkaniu w karczmie przed polowaniem. Każdy z nich częstuje się tabaką od księdza Robaka i daje upust swoim poglądom - nie tylko politycznym .

Soplica Sędzia - jest bratem Jacka Soplicy oraz stryjem Tadeusza. Prawowity właściciel soplicowskiego dworu. Jest to człowiek starej daty, gloryfikuje dawną etykietę, którą nabył podczas służby w wojewodzim dworze. Jest jedną ze stron w procesie o Zamek, o który walczy z Hrabią.

Soplica Jacek - jako młody szlachcic cieszył się dużym uznaniem i poparciem szlachty, nawet przezywano go w związku z tym Wojewodą (a także Wasalem). Starał się o rękę córki Stolnika Horeszki, jednak jego kandydatura została odrzucona. W wyniku tego, w porywie gwałtowności, zastrzelił Horeszkę w trakcie najazdu Rosjan na zamek. Swoją winę pragnął odkupić jako zakonnik. Walczył na wojnach, pełnił funkcję kuriera wojennego, co było bardzo niebezpiecznym zajęciem. Jest ojcem Tadeusza i nawet po swojej ucieczce z kraju, wciąż dba o jego wykształcenie.

Soplica Tadeusz - potomek Jacka Soplicy, który wychowywany jest przez dziadka. Nazwano go po Tadeuszu Kościuszce. Od lat młodzieńczych mieszka w Wilnie gdzie pobiera nauki i kształci się. Kiedy powraca do Soplicowa, ma już dwadzieścia lat. Późniejszy mąż Zosi. Po swoim ślubie postanowili wspólnie uwłaszczyć podlegających im chłopów.

Telimena - jest, zwolenniczką obcych trendów. Długi czas przebywała w Petersburgu, dlatego też jest osobą zorientowaną w świecie Wszyscy uważają ją za siostrę Sędziego. Ma się opiekować Zosią - ale wynika z tego małe nieporozumienia, ponieważ kiedy Tadeusz wraca to właśnie ją bierze za Zosię. Zafascynowana tym młodzieńcem próbowała konkurować z Zosią o jego względy. Później jej wybrankiem był Hrabia, ale ostatecznie zdecydowała się na Rejtana. Była wielką miłośniczką sztuki.

Zosia - pochodziła z rodu Horeszków, prawowitą opiekę sprawował nad nią Jacek Soplica, ale pod jego nieobecność zajmowała się nią Telimena. Ostatecznie została zaślubiona Tadeuszowi.

Bartochowski - ksiądz pojawiający się w opowieści Wojskiego ( księga VIII, w. 179 ); 

Binion - pochodził z Francji, szczycił się członkostwem w radzie napoleońskiej. To właśnie za jego sprawą książę Józef dowiaduje się o prawdopodobnych niepowodzeniach w układach Francja - Rosja

Borzdobochaci i Lopot, Krepsztulowie i Kupsciowie, Putrament z Pikturna, Mackiewicz z Odyncami, Turno z Kwileckimi - sporne strony w sprawach Woźnego.

Czarnobacki - mówiono, że trakcie walk o Częstochowę, zabił generała Dejowa, a później sam, bez niczyjej pomocy pokonał odział kozacki.

Denassów - to postać, która istniał w rzeczywistości, książę, który o prawdziwym nazwisku Karol de Nassau

Siegen - występuje w relacjach Wojskego, które ten opowiada podczas, a którego koniec dobiega w księdze VIII.

Domejko i Dowejko, Rupejko - pojawiają się w relacji Wojskiego, mającej pogodzić kłócących się myśliwych: Asesora i Rejenta

Dymsza - to proboszcz, który procesował się z Rymszą. Było to w czasach, kiedy Protazy był jeszcze czynnym zawodowo Woźnym

Gorecki, Pac, Obuchowicz, Piotrowski, Obolewski, Rozycki, Janowicz, Mierzejewscy, Brochocki, Bernatowicze, Kupsc, Giedymin- przeszli rzekę Niemen i ruszyli do Księstwa Warszawskiego

Hieronim Król Westfalski - wspólnie z Księciem Józefem, był dowódcą podczas walk na Litwie

Jabłonowski Stanisław - jest to postać autentyczna, był hetmanem wielkim koronnym i jednym z dowódców w walkach wiedeńskich. Pojawia się w opowiadaniu Wojskiego

Kaszyc z Jatra - obsługiwał i przygotowywał fajerwerki na biesiadzie u Rejtana Kniaziewicz generał - jest postacią autentyczna. Dowodzący oddziałami wojsk uczestniczył m.in. w walkach w Hohenlinden .

Kozietulski - towarzyszył księdzu Robakowi w zdobywaniu grzbietu Somosierry ( księga XI, w. 253 ).

Kozodusin Kirylo Gawrylicz - urzędnik rosyjskiego dworu. Opowiada o nim Telimena. Mejen - to postać autentyczna, był generałem w oddziałach Kościuszki

Mokronowski - zginął z rak Rykowa podczas walk pod Maciejowicami. Uznany za swe męstwo i odwagę .

Napoleon - autentycznie istniejąca postać. Wielki cesarz francuski i włoski. Był on wielką nadzieją dla Litwinów. Miał im pomóc w wyswobodzeniu się Polski.

Ogiński, Wyzygird, Rymsza, Radziwill, Wereszczaka, Giedrojc, Rdultowski, Obuchowicz, Juraha, Piotrowski, Maleski, Mickiewicz- strony uczestniczące w sprawach Protazego.

Orlowski - postać autentyczna. Był malarzem, którego nazwisko wymieniła Telimena kiedy po powrocie Tadeusz zachwycał się przyrodą.

Pac i Małachowski - byli to prawdopodobnie generałowie, którzy brali udział w przyjęciu weselnym

Parafianowicz - jak pisał poeta: "...przywiódłszy Mickiewiczów dwiestu z Horbatowicz ...", by ratować Sopliców

Pinęty - postać autentyczna. Był to sławny kuglarz,

Pociej Aleksander - hrabia, którego uratował Maciej pod Pragą

Poczobut - duchowny, rektor Akademii Wileńskiej

Podczaszyc - bohater opowieści Podkomorzego. Posłużył on za przykład do ukazania złego wpływu francuszczyzny na społeczeństwo polskie, zwłaszcza szlachtę.;

Puzynina - wspomina o tej postaci Podkomorzy, wspomagał Akademie Wileńską.

Radziwiłł Dominik - historyczna postać. Władca o wielkich umiejętnościach łowieckich Rejtan Tadeusz - to także postać autentyczna. Był szlachcicem, w którego domu wychowywany został Wojski. Dał się również poznać jako poseł nowogrodzki na sejm.

Rejtan, Lachowicz, Niesiolowski, Bialopiotrowicz, Zegota, Budrewicz, Terajewicz, Oginski - zwinni myśliwi o których opowiada Wojski

Rymsza - razem z Klucznikiem uczestniczy w zjeździe na Korelicze ,wtedy to ginie jeden Soplica.

Ryszpans - dowódca, dowodzący walkami pod Hohenlinden ksiądz Robak uchował od ostatecznej klęski.

Sapieha - jest to kolejny bohater pojawiający się w opowieści Wojskiego. Był nadwornym marszałkiem królewskim

Sukin - Książe rosyjski, o którym opowiada Telimena. To właśnie on podarował ukochanego psa Telimenie, po którego śmierci dostała, jak pisze poeta: "... mdłości, spazmów, serca palpitacji..."

Śniadecki - astronom

Tuloszczyk - mówi o nim Wojski, charakteryzując go jako wspaniałego strzelca.

Tyzenhauz - urzędnik z Litwy, z którym koleguje się Maciej. Ale tylko do czasy konfederacji targowickiej.

Wilczek - był hrabią a także posłem do króla Sobieskiego z Austrii przed walkami wiedeńskimi. Oczywiście postać ta pojawia się również w opowieści Wojskiego

Witenes, Mindowa, Giedymin, Kiejstut, Olgierd - są to Wielcy Kniaziowie litewscy, którzy wspominani są w pierwszych wersach IV księgi.