Pablo Ruiz Picasso – fakty z życia i zarys twórczości

(1881-1973)

Pablo Picasso, syn José Ruiza Blasco (nauczyciela rysunku), i Marii Picasso Lopez urodził się w sierpniu 1881 roku w Hiszpanii, w Maladze. Jego geniusz objawił się bardzo wcześnie, pewnego razu mały Pablo zakradł się do pracowni pod nieobecność ojca i dokończył jego obraz przedstawiający gołębie. Nadał mu osobliwy styl, jego ojciec był zachwycony i postanowił kształcić syna w tym kierunku. Okrzyknięty "cudownym dzieckiem", Picasso został przyjęty do Akademii Sztuk Pięknych w Barcelonie, kiedy miał zaledwie czternaście lat. Jednak szybko zdał sobie sprawę, że to nie jest właściwa droga dla jego twórczości. Postanowił uwolnić się od sztuki akademickiej i poszukiwać własnych sposobów realizacji twórczych zamierzeń. Wtedy podjął decyzję o wyjeździe do Madrytu, gdzie uzyskał stypendium Akademii Królewskiej. W 1899 powrócił jeszcze do Barcelony, ale na krótko, już w 1900 roku wyjechał na stałe do Francji. Od 1904 r. zamieszkał w Bateau-Lavior, na Montmartrze w dzielnicy artystów, kolekcjonerów i krytyków, po prostu ludzi sztuki. Tam też nawiązał znajomość ze słynnym poetą G. Apollinairem. Picasso szukając inspiracji, odbywał liczne podróże, jednak zawsze wracał do Paryża, mimo to twierdził, że twórczość sercu pozostaje Hiszpanem.

Znawcy wyróżniają w twórczości Picassa trzy okresy: podstawowe błękitny, różowy i kubistyczny.

Błękitny okres obejmuje lata od 1901 do 1904 roku. Wcześniej w jego obrazach silnie przejawiał się symbolizm. Teraz nastąpiło przeniesienie akcentu na treść emocjonalną. W tym okresie powstają dzieła ukazujące sceny z życia biednych, pokrzywdzonych ludzi. Artysta wyraża na swoich płótnach współczucie i zrozumienie dla ludzkiego nieszczęścia. Jednocześnie te obrazy są głosem w kwestii społecznej. Innym chętnie przez Picassa poruszanym tematem byli cyrkowcy, klauni i akrobaci ("Dziewczyna na kuli" 1905). Ponadto z tego okresu pochodzą obrazy takie jak: "Życie" (1903), "Stary gitarzysta" (1903), "Dwie siostry" (1904) czy "Prasowaczka" (1904). Nazywany jest błękitnym ze względu na dominująca w nim kolorystykę, jednocześnie obrazy te cechuje duża ekspresyjność i nadmierne wydłużenie postaci. Wszystkie dzieła cechuje ekspresyjny niebieski koloryt i wydłużenie proporcji postaci. Pewien przełom w stylistyce Picassa można zaobserwować już po roku 1901, kiedy to umiera jego przyjaciel, Casagemos, tragedia osobista twórcy znajduje wyraz w jego dziełach.

Drugi z wyróżnionych okresów twórczości Picassa obejmuje lata 1904 - 1905 i określany jest mianem różowego. Nadal dominują postacie ludzkie i nadal częste są motywy, ukazujące sceny wówczas życia wędrownych artystów; powstają wówczas między innymi "Kuglarze" (1905), "Rodzina arlekina" (1905), "Toaleta" (1906). Zmienia się jednak stylistyka, obrazy Picassa nabierają więcej subtelności, są delikatniejsze, wręcz poetyckie. Oczywiście, zmienia się dominująca kolorystyka z błękitnej na różową. W tym okresie artysta zdradza także fascynację egzotyką, pociąga go tajemniczość i inność sztuki afrykańskiej. Podziwiał tamtejsze rytualne maski i fetysze.

Okres zdominowany przez nowy prąd - kubizm zaczyna się właściwie już od portretu Gertrudy Stein, obraz ten kosztował mistrza wiele wysiłku, był przez niego wielokrotnie poprawiany, aż wreszcie osiągnął ostateczna postać, dając początek nowej tendencji. Wyjątkowym i szokującym dziełem były namalowane w 1907 roku "Panny z Awinionu". Obraz bulwersował tematyką - pięć nagich prostytutek i szokował formą - karykatura i deformacja, służąca uchwyceniu dynamiki, ruchu i krzyku, zestawiona zostaje z realizmem. Trzy z przedstawionych postaci przedstawione są zgodnie z zasadami realizmu, natomiast twarze dwóch pozostałych są zdeformowane, jakby miały nałożone przerażające maski. Efekt egzotyki pogłębia jeszcze geometryzacja, użycie linii prostych, kanciastych kształtów. Obraz ów uznaje się za oficjalny początek kubizmu.

Kubizm w twórczości Picassa rozwijał się od analitycznego (1909) przez syntetyczny (1912) aż po kubizm krystaliczny (1917)..

Analityczna faza kubizmu datowana od roku 1909 to okres ścisłej współpracy Picassa z G. Braque'em. Owa analiza polegała na artystycznej dekompozycji przedmiotu, pewnego rodzaju rozczłonkowania go a także na zanegowaniu tradycyjnego sposobu ujmowania przestrzeni.

Kubizm syntetyczny charakteryzował się nie malarskimi środkami wyrazu. Picasso tworzył wówczas tzw. obrazy-reliefy, będące w rzeczywistości całymi kompozycjami różnych elementów.

W 1917 roku Picasso udał się do Włoch, zajmował się tam głównie tworzeniem scenografii i kostiumów teatralnych do wystawianej przez Balet rosyjski "Parady".

Okres od 1920 r. do 1926 r. określa się jako klasyczny, ponieważ powstało wtedy wiele wybitnych realistycznych dzieł Picassa, choć jednocześnie artysta nie zaniechał twórczości kubistycznej.

Od 1927 roku w twórczości Picassa nasilają się tendencje surrealistyczne. W tym czasie (1917 -1935) artysta zwraca się także ku innym formom sztuki, takim jak ceramika, rzeźba, ilustracja książkowa czy grafika. Hiszpańska dusza artysty ujawniła się między innymi w cyklu obrazów dotyczących korridy (1934)

W 1935 roku wybitny malarz nieoczekiwanie rzuca swą domenę, by poświęcić się twórczości literackiej. Jednak szybko wraca do malarstwa, które było jego prawdziwym powołaniem.

18 lipca 1936 r. Hiszpanię ogarnia wojna domowa, Picasso opowiada się o stronie republikanów, a w roku 1944 zostaje członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej. W 1939 wybucha druga wojna światowa. Obrazem zniszczeń i zagłady, jakie niesie wojna jest "Gueernica", jedno z najwybitniejszych dzieł Picassa.

Po wojnie powstają kolejne obrazy, Picasso wraca do tematyki mitologicznej, fantastycznej, a także do malowania pejzaży i kompozycji figuralnych. W latach 1954 - 1963 Picasso zajmował się głównie interpretacją dzieł innych malarzy, wysoko przez niego cenionych: E. Delacroix, D.R. Velázqueza, E. Maneta. Dokonywał rekonstrukcji, dekonstrukcji i analizy wybitnych dzieł przeszłości. Picasso był też autorem malarstwa ściennego, między innymi kompozycji w gmachu UNESCO w Paryżu (1958).

Do ważniejszych wystaw dzieł Picassa należy zaliczyć "Els Quatro Gats" w Paryżu (1900), wystawę surrealistów (1925), wielkie wystawy retrospektywne w Rzymie, Mediolanie, Sao Paolo i dla uczczenia 90-tej rocznicy urodzin mistrza w Luwrze (1971). W 1963 roku w Barcelonie powołano do istnienia pierwsze Muzeum Picassa.

Pablo Picasso zmarł w 1973 roku w Mougnis (Francja) na atak serca.