Współczesny człowiek często nie zdaje sobie sprawy jak wiele zawdzięcza starożytności. Starożytni Grecy stworzyli nie tylko ustrój demokratyczny, czy filozofię. Byli również twórcami teatru, nowych dziedzin nauki, a także niepowtarzalnego stylu w sztuce i architekturze. Niewątpliwym jest, że styl ów nadal stanowi inspirację dla artystów.
Starożytność uważa się w historii literatury za czasy najdawniejsze. Sądzi się, że neolit i brąz to epoki, w których człowiek zaczął w sposób świadomy tworzyć kulturę. Szczyt rozwoju południa Europy przypada na przełom V i IV stulecia przed Chrystusem. Wiek przed narodzeniem Jezusa kultura grecka była już w pełni rozwinięta. Oczywiście, nie stanowiła ona pierwszej kultury rozwiniętej na szeroką skalę. Z bardzo wysokim rozwojem kulturalnym i cywilizacyjnym mamy do czynienia w Mezopotamii i Egipcie. Jednakże kultury te nie posiadały tak przemożnego wpływu na rozwój Europy, jak Grecja antyczna. Spuścizną Greków przejęli Rzymianie, których dorobek kulturowy także posiadał duży wpływ na rozwój Europy.
Kiedy upadło zachodnie Cesarstwo Rzymskie, nastąpił koniec epoki starożytnej. Europa zaczęła podążać w kierunku myśli chrześcijańskiej i zaczęło rozwijać się średniowiecze. Niepodważalnym jest jednak fakt, że kultura antyczna stworzyła podwaliny pod rodzącą się cywilizację chrześcijańską.
Starożytna Grecja nazwana została kolebką filozofii. To właśnie tutaj powstała pierwsza myśl filozoficzna. Za twórcę owej dziedziny nauki uważa się Pitagorasa. Jednak pierwszymi myślicielami byli filozofowie jońscy, zwani też filozofami przyrody. Próbowali oni odpowiedzieć na pytanie czym jest arche, czyli podstawa bytu.
Kolejną była szkoła Pitagorasa. Stworzyła ona, obowiązujące do dzisiaj, reguły rządzące naukami ścisłymi (matematyką, astronomią, geometrią). Niezwykle doniosłą rolę w myśli filozoficznej odegrał Sokrates. Nie pozostawił on po sobie żadnych dzieł pisanych. Dopiero jego uczniowie, a wśród nich Platon, przenieśli myśli mistrza na papier. Duże znaczenie dla myśli współczesnej miały też odkrycia Arystotelesa, którego uważa się za twórcę takich nauk jak metafizyka i fizyka.
Mitologia objaśniała tajemnice, które rządzą światem. Dotyczyły one zatem sfery sacrum - opowiadały o rzeczach świętych. Dlatego też bohaterem mitów nie mógł być człowiek. Byli nimi natomiast bogowie oraz potomkowie bogów i ludzi - zwani herosami. Głównymi problemami, jakie poruszano w mitologii, były podstawowe egzystencjalne i genealogiczne zagadnienia, dotyczące życia człowieka na ziemi.
Mitologia należy niewątpliwie do kanonu tekstów, posiadających przemożny wpływ na rozwój kultury ludzkiej. Jedną z najważniejszych zalet opowieści mitycznych jest ich uniwersalizm. Pozostają one bowiem nadal aktualne nawet dla współczesnego odbiorcy. Owej aktualności dzieła literackiego, jakim niewątpliwie jest mitologia, nie zdołał zniszczyć ani czas, ani zmieniająca się mentalność i kultura, a nawet bez ustanku rozwijająca się cywilizacja. Potwierdzeniem powyższego stwierdzenia jest fakt, iż zarówno postaci, jak też wątki fabularne, pojawiające się w opowieściach mitycznych, były i nadal są wykorzystywane przez pokolenia twórców i artystów.
Jednym z dobitnych przykładów jest mit, opowiadający o drugiej żonie Tezeusza - Fedrze. Historię tę wykorzystał rzymski dramaturg Seneka. Kilka stuleci później - renesansowy twórca - J. B. Racine, a pod koniec XX wieku - angielska pisarka - Sarah Kane. Wszyscy wymienieni przeze mnie twórcy napisali tragedię, noszącą tytuł Fedra. Utwory te zostały dostosowane do realiów kulturowych epoki, w której powstały. Każdy z wymienionych wyżej dramatów jest chętnie wystawiany w teatrach na całym świecie.
Równie dużą popularnością cieszyła się wśród artystów mitologiczna opowieść o Dedalu i Ikarze. Peter Bruegel namalował obraz, któremu dał tytuł: Upadek Ikara. Na obrazie tym ludzie, zajęcie codziennymi sprawami, nie zauważyli tragedii. W rogu obrazu widać nogi wpadającego do morza młodzieńca. Nikt na niego nie zwraca uwagi. Jarosław Iwaszkiewicz, nawiązując do mitu oraz do obrazu Bruegela, napisał opowiadanie pt.: Ikar, w którym podkreślił, że rolą artysty jest wydobywanie ze świata tego, co nie jest zauważalne dla przeciętnego zjadacza chleba.
Podsumowując. Sądzę, że zagadnienia, które poruszali starożytni, są jak najbardziej aktualne
w dzisiejszym świecie. Stanowią bowiem nie tylko inspirację dla współczesnych twórców i artystów. Ich uniwersalna wymowa może zainteresować nawet przeciętnego odbiorcę, gdyż poruszają problemy, nadal dla niego ważne. Dorobek starożytnych nadał kształt europejskiej kulturze. Nawet chrześcijańskie średniowiecze bowiem powoływało się na pisma starożytnych filozofów. Był nim na przykład Arystoteles - autorytet w wielu dziedzinach nauki. Również homerowe postaci w pewien sposób oddziaływały na kształtowanie się średniowiecznego etosu rycerskiego, a co za tym idzie na bohatera średniowiecznych pieśni rycerskich. Starożytni Grecy są twórcami nie tylko ustroju demokratycznego, lecz przede wszystkim myśli filozoficznej. Wyrosła ona z mitów. Jednak udoskonalana przez wybitnych myślicieli pozostała nauką, która pozostaje jak najbardziej aktualna do dnia dzisiejszego.
