Osoba marszałka Józefa Piłsudskiego w historii Polski zajmuje miejsce szczególne. Trudno bowiem nie doceniać jego aktywnej postawy i roli odegranej w czasie pierwszej wojny światowej – roli inicjatora i organizatora polskich Legionów, Komendanta słynnej Pierwszej Brygady i polityka nieustannie mobilizującego naród do walki o wolność niepodległość ojczyzny.
Już od wczesnej młodości, przez następne ćwierć wieku swojego życia Józef Piłsudski walczył o niepodległą Polskę, a potem o jej bezpieczeństwo, granice, kształt, ustrój i niezależne od Sowietów rządy. Lord D'Abernon – współczesny Józefowi Piłsudskiemu ambasador Wielkiej Brytanii w Berlinie napisał z myślą o nim: (cyt.). „Gdyby Piłsudskiemu i Weygandowi nie udało się powstrzymać triumfalnego pochodu Armii Czerwonej w wyniku bitwy pod Warszawą, nastąpiłby nie tylko niebezpieczny zwrot w dziejach chrześcijaństwa, ale zostałoby zagrożone samo istnienie zachodniej cywilizacji. (...)Jest rzeczą prawdopodobną, że bitwa pod Warszawą uratowała Europę Środkową, a także część Europy Zachodniej przed o wiele groźniejszym niebezpieczeństwem: fanatyczną tyranią sowiecką”.
Nawet Włodzimierz Lenin przyznał, że Józef Piłsudski przyniósł „przedwczesny przymrozek” akcji Armii Czerwonej na ziemiach polskich i zaszkodził rozwijającemu się „kwiatowi rewolucji”.
z początkiem lat dwudziestych dwudziestego wieku, wobec zmian politycznych w kraju i zaciętej walce prowadzonej przez opozycję przeciwko jego osobie i ideom, Józef Piłsudski odsunął się od aktywnej działalności wojskowej i politycznej. W okresie tych trzech lat, które poprzedzały maj roku 1926 ograniczył swoją działalność do obrony tzw. „interesów moralnych” polskiej armii, uważając go za podstawowy i najpilniejszy z etapów naprawy kraju. W tym celu planował zmienić cały system polityczny. Kolejne rządowe gabinety stawały wówczas w obliczu ogromnych trudności, zwłaszcza finansowych i gospodarczych, a rządzące partie nie potrafiły osiągnąć kompromisu. W połowie roku 1925, zaczął załamywać się (na skutek deficytu budżetu i ujemnego bilansu handlu) rząd Grabskiego.
W kolejnym gabinecie rządowym (pod przewodnictwem Skrzyńskiego) zasiedli zarówno narodowi demokraci, jak i socjaliści. Głównym problemem była natomiast kwestia naprawy skarbu, która tradycyjnie już wymagała ofiar. W tym momencie Józef Piłsudski postanowił przejąć władzę.
Po wojskowym przewrocie majowym (z roku 1926) przyjął nieformalną rolę wychowawcy społeczeństwa, zawsze zabierając głos w decydujący, ważnych i trudnych dla społeczeństwa momentach. Rozpoczął walkę ze stronnictwami parlamentarnymi (o których mówił, iż jest to „sejmowładztwo”).Wypowiedział też walkę korupcji politycznej. Potem stopniowo odsuwał się od władzy (na rzecz swoich doradców i stronników politycznych), zostawiając sobie tylko decydujący wpływ na politykę zagraniczną realizowaną za pośrednictwem jego długoletniego współpracownika płk. Józefa Becka. Dążył do podniesienia autorytetu i powiększenia prerogatyw głowy państwa i władzy wykonawczej, czyli do tzw. prezydenckiego systemu rządów.
Przez kilka ostatnich lat życia (świadomy nadciągających nad Polskę zagrożeń międzynarodowych – w Niemczech narastała popularność Hitlera, który z kolei coraz bardziej zaostrzał swoje tezy ideologiczne i żądania w stosunku do innych państw) Józef Piłsudski (w duchu zawsze przede wszystkim żołnierz) pracował nad ulepszeniem stanu polskiej obronności – nad podniesieniem siły wojskowej państwa i jego znaczenia w Europie i na świecie. Tuż przed swoją śmiercią (w roku 1935) złożył podpis pod aktem nowej polskiej konstytucji, wprowadzającej (wymarzony przez niego) prezydencki system rządów.
Pozostawił po sobie legendę żołnierza, dowódcy, komendanta, marszałka państwa, polityka i negocjatora. Pozostawił po sobie wspomnienia o człowieku silnego charakteru, który na kartach historii Polski zapisał się chlubnie w szczególnie trudnych dla niej momentach. A dla wielu Polaków był i nadal pozostaje symbolem odzyskania przez Polskę niepodległości.
