NAPOLEON

Napoleon Bonaparte (Buonaparte) urodził się 15 sierpnia 1769 roku w Ajaccio na Korsyce w rodzinie Carla Buonaparte adwokata  i matki Letycji, która ze względu na liczne potomstwo Napoleona zajmowała się wychowaniem dzieci. Rok przyjścia na świat Napoleona to także rok oddania Korsyki pod panowanie Ludwika XV, króla Francji. Wcześniej Korsyka była częścią Republiki Genueńskiej. Napoleon od początku swojej edukacji świetnie się uczył i stroniąc przy tym od towarzystwa, czas spędza głównie nad zgłebianiu historii starożytnej Grecji i Rzymu. Ojciec, który dba o edukację syna umieszcza go w kplegium w Antun, skąd następnie Napoleon zostaje przenesiony do Brienne we wschodniej części Francji. Następnym etyapem edukacji Napoleona było paryswkie l'Ècole Militaire. Jako apsolwent tej elitarnej uczelni wojskowej w stopniu porucznika został przydzielony do służby w wojskach  artyleryjskich.  W czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej odznaczył się przy obronie Tulonu przed flotą angielską oraz stłumieniem powstania rojalistów w Paryżu. Należał do jakobinów, a po obaleniu ich rządów został wykluczony z armii. Ponownie do niej przyjęty przy wstawiennictwie Barette (Napoleon był uważany za jego pupilka), odznaczył się między innymi doskonałą sztuką strategii. Zrobił błyskotliwą karierę i już jako dwudziestosiedmioletni generał został wysłany do Włoch, gdzie odznaczył się w swojej pierwszej kampanii (1796-99). Następnie udał się do Egiptu (1798-99), gdzie został pokonany przez Horatio Nelsona. Powrócił do kraju, gdzie zamierzał wykorzystać niezadowolenie ludu z panowania Dyrektoriatu i objąć władzę.

Brał udział w walkach o Korsykę, przyczynił się do zdobycia Tulonu przez wojska rewolucyjne, w 1795 roku stłumił zamieszki rojalistyczne w Paryżu, a w następnych latach walczył z II koalicją antyfrancuską (w latach: 1796 – 1797), dowodził armią francuską  w kampanii we Włoszech i w Egipcie (w latach: 1798 – 1799).

9 listopada 1799 roku dokonał we Francji wojskowego zamachu stanu, obalił dotychczasowy dyrektoriat i osobiście objął władzę (jako pierwszy konsul).

Zawarł konkordat z papiestwem i wprowadził liczne reformy:

•  był rzeczywistym twórcą nowej konstytucji z 1802 roku,
• przeorganizował i scentralizował państwową administrację,
• zreorganizował system finansowy państwa,
• zorganizował państwowe szkolnictwo,
• wprowadził swój kodeks praw (tzw. „Kodeks Napoleona”, oparty na zasadzie wolności osobistej jednostki, równości obywateli wobec prawa, poszanowania własności prywatnej i swobody umów. Wprowadzał on m.in.: świecki charakter małżeństwa, śluby cywilne i rozwody. Wielokrotnie nowelizowany, obowiązuje we Francji do dziś.)

Rządy Napoleona, zapewniały więc zachowanie zdobyczy wielkiej rewolucji francuskiej i zabezpieczały kraj przed prądami zbyt radykalnymi. Popierali je mieszczanie  i większość chłopów.

W następnych latach Napoleon Bonaparte zaczął zmierzać ku całkowitemu absolutyzmowi – odszedł od parlamentaryzmu, wprowadził ostrą kontrolę policyjną i zakaz zrzeszania się. W roku 1804, w celu umocnienia swej władzy koronował się na cesarza Francuzów, a w 1805 roku - na króla Włoch.

Wprowadził surową cenzurę prewencyjną prasy, literatury i teatru oraz propagandę potęgi cesarstwa.

Tuż po koronacji rozpoczął kolejne wojny (tzw. „wojny napoleońskie”). W roku 1805 rozbił III koalicję, w 1806 roku zarządził blokadę kontynentalną i rozbił IV koalicję pod Jeną i Auerstedt. Zajął Prusy (wraz z polskimi ziemiami pruskiego zaboru), pobił wojska Aleksandra I Romanowa pod Frydlandem i zawarł pokój w Tylży (w 1807 roku). Z ziem polskich odebranych Prusom utworzył Księstwo Warszawskie, które traktował jako zaplecze polityczne, zaopatrzeniowe i militarne do dalszych wojen z Rosją. Niemal cała Europa znalazła się wtedy pod jego wpływami. W roku 1809 pokonał Austrię i zawarł z nią pokój  w Schönbrunn, a po rozwodzie z Józefiną de Beauharnais, poślubił córkę cesarza austriackiego - Marię Ludwikę (z którą miał syna - Napoleona II).

Kres potędze Napoleona przyniosła nieudana wyprawa przeciwko Rosji w roku 1812, która pomimo opanowania Moskwy skończyła się zagładą wielkiej armii napoleońskiej, (która nie była przygotowana do panujących w Rosji w zimie warunków atmosferycznych). Po klęsce pod Lipskiem w roku 1813 bronił się na terytorium Francji, a po kapitulacji Paryża (w kwietniu 1814 roku) abdykował i został zesłany na Elbę.

W czasie, gdy o dalszych losach Europy decydował obradujący właśnie Kongres Wiedeński, Napoleon Bonaparte próbował odzyskać swą dawną władzę (tzw. „Sto dni Napoleona” – wrócił z Elby do Francji, błyskawicznie opanował kraj, zdobył Paryż i zapowiedział ustanowienie rządów konstytucyjnych i pokojową politykę wobec innych państw europejskich). Jego deklaracja została jednak odrzucona przez kraje koalicji, a jego wojska rozbite pod Waterloo. 22 czerwca 1815 roku ponownie abdykował, został wydany Brytyjczykom i przez nich osadzony na Wyspie Św. Heleny, gdzie pozostał już aż do śmierci w roku 1821. Jego zwłoki w 1840 roku przewieziono do Paryża i złożono w kościele Inwalidów.

Okres rządów Napoleona Bonaparte we Francji ugruntował zmiany zachodzące w dziewiętnastowiecznej Europie. Napoleon był wybitnym organizatorem i niezmiernie utalentowanym wodzem, który dokonał przełomu w nowoczesnej sztuce wojennej. Prywatnie był człowiekiem niezwykle inteligentnym, o podziwu godnej podzielności uwagi (potrafił dyktować swoim sekretarzom kilka listów równocześnie), ambitnym, wytrwałym  i porywczym. Uwielbiał opracowywanie strategii wojennej i jazdę konną (potrafił spędzać  w siodle całe godziny). Pozostała po nim legenda o genialnym żołnierzu i spadkobiercy rewolucji, walczącym o wolność uciskanych narodów. Jego postać zapisała się w literaturze i sztuce – w działach: P. Michałowskiego, W. Kossaka, H. Balzaca, H. Stendhala, V. Hugo, G. Byrona, L.N. Tołstoja, K. Przerwy - Tetmajera i W. Berenta.