Konfederacja targowicka została zawiązana 27 kwietnia 1792 r. w celu obalenia Konstytucji 3 maja i przywrócenia złotej wolności szlacheckiej.

Konfederacja targowicka - geneza

Uchwalenie Konstytucji 3 maja było nie na rękę zarówno carycy Katarzynie II, jak i części szlachty (obóz magnacki). Ksawery Branicki, Stanisław Szczęsny Potocki i Seweryn Rzewuski zawiązali w Petersburgu konfederację, a następnie ogłosili manifest konfederacki w dniu 14 maja 1792 r. w Targowicy. 

Manifest znosił postanowienia Konstytucji 3 maja i przywracał dawny ustrój w oparciu o prawa kardynalne z 1768 r. Konfederaci występowali w obronie starego ustroju państwa. Rządy targowiczan wiązały się z prześladowaniem zwolenników Konstytucji 3 maja, likwidacji myśli postępowej, wprowadzeniem ostrej cenzury. Konfederacja targowicka została zawiązana na zlecenie i w porozumieniu z carycą Katarzyną II.

Wojna polsko - rosyjska

Zawiązanie konfederacji targowickiej pozwoliło carycy Katarzynie II rozpocząć interwencję zbrojną na ziemiach polskich pod pretekstem prześladowania Rosjan i prawosławnych. W ten sposób doszło do wybuchu wojny polsko - rosyjskiej 1792 r. 18 maja 1792 r. około 100-tysieczna armia rosyjska wkroczyła do Polski. 

W wojnie wzięło udział wielu wybitnych żołnierzy, m.in. książę Józef Poniatowski czy Tadeusz Kościuszko. Ten pierwszy odniósł wielkie zwycięstwo w bitwie pod Zieleńcami w dniu 18 czerwca 1792 r., co zostało upamiętnione nadaniem orderu Virtuti Militari.

24 lipca 1792 r. król Stanisław August Poniatowski przystąpił do konfederacji targowickiej i nakazał armii złożyć broń.

Rządy Targowiczan

Po kapitulacji wojsk polskich, rządy Targowiczan objęły cały kraj. Zlikwidowano zdobycze Konstytucji 3 maja, cofnięto reformy dotyczące wojska, zerwano stosunki dyplomatyczne z Francją. Brutalnie rozprawiano się z patriotami, dokonując grabieży ich majątków.

Caryca Katarzyna II zwołała sejm w Grodnie, który zatwierdził drugi rozbiór Polski, przywrócił Radę Nieustającą, której gwarantką została Katarzyna II, zawarł wieczyste przymierze z Rosją.

15 września 1793 r. Rosjanie rozwiązali konfederację targowicką.