Japonia należy do 7 najbardziej zamożnych państw na świecie, określanych jako G7. Według wskaźnika wartości produktu krajowego brutto jest po USA drugim najbogatszym krajem świata. Blisko 90 % społeczeństwa japońskiego to klasa średnia, a pracownicy w Japonii posiadają jedne z najwyższych płac na świecie.

Gospodarka Japonii jest bardzo silnie zindustrializowana a jej podstawą jest masowy przepływ informacji oraz niezwykle sprawna infrastruktura transportowa. Znaczący udział w tworzeniu dochodu narodowego brutto ma produkcja, usługi transportowe, usługi handlu hurtowego i detalicznego oraz usługi bankowe. Sektor produkcyjny wytwarza głównie samochody oraz urządzenia elektryczne i elektroniczne, których produkcja odbywa się przy zastosowaniu nowoczesnych technologii. Obecny poziom gospodarczy kraju jest skutkiem działania prywatnych firm, które na przestrzeni lat 50-tych i 60-tych XX w. prowadziły intensywne finansowanie przedsięwzięć gospodarczych. Japonia nie posiada znaczących złóż mineralnych, co zmusza ją do eksportu potrzebnych surowców z innych krajów, głównie z Australii i Środkowego Wschodu. Ludność Japonii zgromadziła duże oszczędności w instytucjach bankowych, dzięki czemu możliwe było zainwestowanie ogromnych pieniędzy w niektóre działy gospodarki m.in. w przemysł ciężki. Rzeczy produkowane w Japonii odznaczały się konkurencyjnością na światowych rynkach, co przynosiło znaczne dochody tutejszym przedsiębiorstwom. Związane to było z większą wydajnością pracy oraz ciągle unowocześnianymi metodami produkcyjnymi. Niskie ceny japońskich produktów były ich cechą rozpoznawczą na rynkach zagranicznych a ciągle wzrastający ich eksport coraz bardziej napędzał rozwój gospodarczy kraju. Najwięksi japońscy producenci samochodowi (jest ich ośmiu) posiadają filie swoich fabryk na obszarze Ameryki Północnej. Firmy z innych działów produkcji (m. in. elektroniki) również posiadają swoje fabryki w USA, a ich produkty są przeznaczone zarówno na tamtejszy rynek zbytu jak i na eksport, który stanowi 9 % całkowitej wartości amerykańskiego eksportu. Na okres lat 80- tych XX w. przypada intensywna integracja wewnętrznego rynku Unii Europejskiej. Japonia w tym samym czasie prowadziła natomiast politykę gospodarczej ekspansji, co doprowadziło do zwiększenia jej inwestycji na terenie Azji Południowo-Wschodniej. Pogarszanie się w 1993 roku sytuacji na tamtejszym rynku pracy było spowodowane przenoszeniem zakładów produkcyjnych do innych krajów, aby uniknąć skutków wahań kursu jena. Lokowanie przedsiębiorstw produkcyjnych w krajach rozwijających się jest korzystne z powodu mniejszych kwot wydawanych na czynniki produkcji. Niekorzystnie jednak odbija się to na sytuacji w kraju, gdzie zmniejszeniu uległa liczba miejsc pracy. W końcówce lat 80-tych XX w. japońskie przedsiębiorstwa bardzo agresywnie wkroczyły na rynek europejski, a ich szczególnym zainteresowaniem cieszyły się branże samochodowe i elektroniczne. Początek lat 90-tych XX w. to okres kryzysu na wyspach, określanego nazwą "bańki mydlanej", który odczuwało się w Europie jako stagnację japońskich inwestycje. Od jakiegoś czasu sytuacja gospodarcza Japonii uległa ożywieniu, co natychmiast zaowocowało ponownym wzrostem zainteresowania japońskich przedsiębiorców rynkiem europejskim. W ostatnich latach szczególnie atrakcyjne dla japońskich inwestorów są państwa środkowo-wschodniej części Europy, głównie Czechy, Słowacja, Polska oraz Węgry, które od niedawna są członkami Unii Europejskiej. Towary produkowane w tych krajach są przeznaczone głównie na chłonny rynek europejski.

Japończycy uważani są za bardzo pracowity naród. Po zakończeniu długiej edukacji rozpoczynają pracę w firmie, z którą zostają związani przez cały okres swojej kariery zawodowej, przechodząc wraz z wiekiem na kolejne szczeble awansu. Dlatego wymagana jest wyjątkowa lojalność pracowników wobec firmy, która często egzekwowana jest w tak absurdalny sposób jak śpiewanie specjalnych hymnów wychwalających przedsiębiorstwo, ubieranie się w jednakowe, firmowe uniformy oraz wspólne, codzienne gimnastykowanie się. Są również inne, bardziej korzystne tego aspekty- firma ma obowiązek organizowania pracownikom czasu wolnego, opieki medycznej i warunków mieszkaniowych.

Handel zagraniczny jest ważnym działem gospodarki japońskiej. Początkowo kraj ten był jedynie importerem surowców naturalnych (głównie rudy żelaza i ropy naftowej) wykorzystywanych przez przemysł ciężki oraz sektory produkcyjne. Produkty wytwarzane przez te działy gospodarki japońskiej były z kolei przeznaczone głównie na eksport. Po pewnym czasie Japonia, dążąc do uniezależnienia się od importowanych surowców, zaczęła lokalizować swoje przedsiębiorstwa produkcyjne poza granicami państwa i importować ich wyroby. Doprowadziło to w ostatnim czasie do znacznego wzrostu importu towarów gotowych będących produktami tych przeniesionych za granicę firm japońskich. Jest to korzystne ze względu na kurs jena, który znacznie podnosi ceny dóbr wytworzonych w Japonii.

Japonia posiada jedne z najlepszych na świecie sieci drogowych i kolejowych, co ma również bardzo korzystny wpływ na rozwój gospodarczy tego kraju. Sieć kolejowa (Japan Railways - JR) scala ze sobą północ i południe kraju i jest wyposażona w najnowocześniejszy tabor kolejowy na świecie.

W 1980 r. zmiana prawa dewizowego rozpoczęła ekspansję japońskich instytucji finansowych, a Tokio zaczęto określać jako światowe centrum finansowe. W 1984 r. zniesiono ograniczenia dotyczące obrotów jenem. Tokijska Giełda Papierów Wartościowych została otwarta dla zagranicznych firm zajmujących się papierami wartościowymi oraz zagranicznych banków.

Sukces gospodarczy Japonii jest głównie skutkiem działań prywatnych firm. Japonia przez wielu postrzegana jest jako kraj cudów gospodarczych. W rzeczywistości jednak tak duży sukces gospodarczy tego kraju nie jest wcale cudem, lecz wynikiem ciężkiej pracy ludzi dobrze wykształconych i bezgranicznie oddanych swoim firmom. Pomimo kryzysu, jaki przyniosła porażka tego kraju w II wojnie światowej, szybko zaczął on odrabiać zaległości i dołączył do najbogatszych i najbardziej rozwiniętych krajów świata. Japonia stała się również przykładem dla innych krajów, zwłaszcza w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie na jej wzór zaczęły się rozwijać tzw. azjatyckie tygrysy, do których zaliczamy między innymi Tajwan i Koreę Południową.

ŹRÓDŁA INFORMACJI:

"Świat Wiedzy"

"Leksykon państw świata", wyd. Real Press, 1993

Geografia 2 podręcznik dla gimnazjum, Hanna Staniów, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, 2000