Teoria płyt tektonicznych:

  • jej założeniem jest występowanie w strukturze ziemi kilkunastu płyt litosferycznych, o odrębnej strukturze i kształcie, niepołączonych ze sobą, oddzielonych obszarami o znacznej aktywności sejsmicznej i wulkanicznej. Te ogromne połacie skalne są ruchomo zatopione w znajdującej się poniżej płynnej astenosferze, mogą zmieniać swoje położenie dzięki jej ruchom i przepływom.
  • jest ich prawie 20 - o ogromnej wielkości liczące 9 sztuk oraz około 15 o małej powierzchni. Właśnie ruch kontynentów uwarunkowany jest położeniem na owych ruchomych płytach. Największe płyty nich to:

1. Płyta Północnoamerykańska

2. Płyta Karaibska

3. Płyta Południowoamerykańska

4. Płyta Pacyficzna

5. Płyta Nazca

6. Płyta Afrykańska

7. Płyta Euroazjatycka

8. Płyta Arabska

9. Płyta Indoaustalijska

10. Płyta Filipińska

  • Płyty wchodzą ze sobą w kolizje w czasie swego ruchu - w strefach dywergencji rozchodzą się w przeciwnych kierunkach a w strefach konwergencji ulegają kolizji: przejawia się to w wygięciu płyt oraz zapadaniu się jednej pod drugą i stapianie jej masy skalnej w płaszczu ziemskim. W niektórych miejscach dochodzi nawet do ześlizgu jednej po drugiej. Ta ogromna energia, uwalniana w tych miejscach nie może bez jakiegokolwiek wpływu uciec w atmosferę - jest za to przyczyną wzmożonej aktywności sejsmicznej i wulkanicznej na tych terenach i w tych strefach.
  • Powyższa teoria powstała w oparciu o historię ziemi. Prawdopodobnie kiedyś Ziemie pokrywał jeden tylko prakontynent - Pangea i istniał tylko jeden ocean - Patalassa. W wyniku ciągłych ruchów astenosfery i płyt tektonicznych prakontynent rozpadł się na mniejsze kontynenty - tak tłumaczymy powstanie lądów i oceanów. Najpierw około 200 mln lat temu prakontynent podzielił się na 2 mniejsze - z północy na Laurazję, w której skład wchodziły dzisiejsze Ameryka Północna, Europa i Azja oraz z południa na Gondwanę, w której skład wchodzą Ameryka Południowa, Antarktyda, Australia i Indie. Następnie po 135 milionach lat rozdzieliły się na mniejsze a Europa oddzieliła się dopiero około 40 milionów lat temu.

Jakie zjawiska tłumaczone są powyższa teorią?

  1. trzęsienia ziemi - są wynikiem nieustających tarć płyt o siebie, tak tłumaczone są ruchy rozstępujące płyt jak i wstępujące na siebie.
  2. erupcje wulkanów - ruch płyt tektonicznych powoduje sprężanie i rozprężanie rozgrzanego do bardzo wysokiej temperatury stopu skalnego. Ma on określoną ściśliwość i wraz z jej przekroczeniem następuje przerwanie ciągłości warstw skalnych i wydostanie się magmy na powierzchnie ziemi w postaci lawy.
  3. skamieniałe organizmy zwierzęce: żółwi, jaszczurek, które uczeni znajdują na każdym kontynencie dają nam wiedze o tym, że pierwotnie wszystkie one żyły na jednym kontynencie
  4. uskok w San Andreas (Kalifornia) - jest najdłuższym i najbardziej aktywnym pod względem tektonicznym uskokiem. Z wysokości zdjęć lotniczych wygląda jak wąska płaszczyzna. Posiada 15 metrów głębokości oraz 20 milionów lat. Tu w strefie spotkania dwóch płyt - pacyficznej od zachodu i północnoamerykańskiej od wschody - następuje ich kolizja. Płyta pacyficzna dodatkowo zmienia swoje położenie i przesuwa się z zawrotną prędkością jak na płytę tektoniczną kilku centymetrów na rok w kierunku północno - zachodnim.
  5. szczyty pasma alpejskiego o kształcie strzępiastym podnoszą swoje wysokości bezwzględne poprzez oddziaływanie płyty afrykańskiej, która powoduje wbijanie Włoch na południu Europy w głąb kontynentu. Afryka dalej wędruje i w okresie ostatnich 20 milion ów lat zbliżyła się do kontynentu europejskiego o około 400 kilometrów.
  6. na obszarze rowu atlantyckiego występuje strefa konwergencji, w wyniku tego Ameryka Północna oddala się od Europy na odległość 7 centymetrów na rok.

Jaki wpływ teoria płyt litosfery posiada na życie i funkcjonowanie człowieka?

Nie jest to najczęściej wpływ pozytywny. Najtragiczniejsze w skutkach są oczywiście trzęsienia ziemi. Ich wynikiem jest śmierć tysięcy ludzi, rozpadanie się domostw i dróg, zniszczenia szlaków kolejowych oraz rozstępowanie się powierzchni Ziemi i powstawanie zapadlisk, osuwisk i wyrw.

Ogromne zagrożenie niosą za sobą wybuchy wulkanów, ale przed nimi człowiek jeszcze może się ochronić. Dlatego tak ważna jest praca sejsmologów, którzy czuwają nad ruchami ziemi oraz badają zjawiska wulkaniczne i częstotliwość ich występowania. Wylewająca się lawa powoduje liczne zniszczenia i pożary. A ochrona domostw przed trzęsieniami ziemi jest możliwa - wiele naukowców i badaczy pracuje nad udoskonaleniami budowli i zabezpieczeń fundamentów przed niespodziewanymi trzęsieniami ziemi.

Jednakże jeszcze można spotkać dobre skutki, jakie wywołuje ruch kontynentów. Należy tu nadmienić, że owe zjawisko powoduje powstawanie pięknych wysp - np.: Islandii czy Hawajów oraz wspaniałych i malowniczych łańcuchów górskich. W przyszłości za kilkanaście milionów lat cały świat zostanie ukształtowany przez niewidoczny gołym okiem ruch kontynentów.