Sudety zalicza się do gór starych powstałych w trakcie kilku orogenez. Najmłodsze alpejskie ruchy górotwórcze spowodowały przesunięcia poszczególnych górotworów wzdłuż uskoków co nadało im charakter gór zrębowych.
Najstarsze skały
Najstarsze metamorficzne gnejsy występujące w Górach Sowich pochodzą z czasów ery archaicznej lub wczesnego proterozoiku. Świadczy to o tym, że obszar ten był kształtowany około 2 mln lat temu. W Masywie Śnieżnika, w Górach Bialskich i Sowich znajdują się prekambryjskie łupki krystaliczne i gnejsy. Staropaleozoiczne utwory występują w Górach Bystrzyckich, Orlickich, Bardzkich i w otoczeniu Kotliny Kłodzkiej - są to piaskowce, zieleńce i łupki krystaliczne.
Około 570 mln lat temu istniało w rejonie Sudetów morze. Na jego dnie osadzały się zlepieńce, piaski kwarcytowe oraz muły.
Na przełomie syluru i dewonu - orogeneza kaledońska, kaledonidy w czasie spokoju geologicznego zostały całkowicie zniszczone
Górny karbon - orogeneza hercyńska - wypiętrzenie Sudetów bez fałdowania. Od tego okresu Sudety są lądem. W Sudetach Środkowych pozostały mokradła i jeziora, w których gromadziły się szczątki bujnej roślinności. Dały one początek karbońskim pokładom węgla kamiennego. W karbonie miały tez miejsce intruzje magmy. Powstały intruzje granitoidów: Sobótka, Strzegom. Z karbonu pochodzą też skały porfirowo- melafirowe z Gór Sowich oraz zlepieńce z Kletna.
W kredzie miała miejsce częściowa transgresja morza. Osadziły się piaskowce wapniste Gór Stołowych, a także margle, gipsy i kreda.
Alpejskie ruchy górotwórcze pojawiły się w kilku fazach począwszy od górnej kredy po trzeciorzęd.
W pierwszej fazie nastąpiło wypiętrzenie obszaru Sudeckiego, rozpoczął się proces intensywnego wietrzenia i tworzenia paleogeńskiej powierzchni zrównania. W drugiej fazie Sudety zostały podniesione wzdłuż systemu uskoków, na linii o d Bolesławca po Złoty Stok. Kotlina Kłodzka została nieco wgięta. Ostatnia faza ruchów górotwórczych miała miejsce w pliocenie, wtedy to poszczególne bloki skalne wypiętrzyły się mniej więcej do dzisiejszej wysokości.
Okres lodowcowy.
W czwartorzędzie lądolód zlodowacenia południowopolskiego dotarł do Sudetów, wtargnął do Kotliny Kłodzkiej. W zlodowaceniu środkowopolskim oparł się o Góry Sowie, a także o północne stoki Gór Złotych. W tym czasie Sudety leżały w strefie klimatu arktycznego suchego i mroźnego, z powodu małych opadów śniegu nie powstały lodowce górskie. Jedynie w stadiale leszczyńskim ostatniego zlodowacenia lodowiec pozostawił po sobie ślad - powstał kocioł Małego i Wielkiego Stawu w Karkonoszach.
