Jednym z elementów składowych Układu Słonecznego są planety. Są to duże, chłodne ciała niebieskie. Świeca one światłem odbitym. Do czasów obecnych w Układzie Słonecznym zidentyfikowano 9 planet. Zwykle dzieli się je na dwie grupy, w zależności od budowy. Te które wykazują pewne podobieństwa do Ziemi to tzw. grupa ziemska planet. Tworzą ją oprócz Ziemi jeszcze Merkury, Wenus, Mars i Pluton. Pozostałe planety należą do grupy planet - olbrzymów. Są to : Saturn, Jowisz, Neptun i Uran .

Planetą, której orbita położona jest najbliżej Słońca jest Merkury. Planeta znana była już w starożytności. Już wtedy została jej nadana nazwa na cześć boga handlu, który znany był z ogromnej energii. Przyczyną prawdopodobnie była duża prędkość Merkurego. Okres obiegu planety wokół Słońca wynosi tylko 0.24 roku, a okres obrotu wokół własnej osi to 58.6 dnia. Doba na Merkurym trwa więc 176 dni ziemskich i jest dwa razy dłuższa od roku merkuriańskiego.

Masa Merkurego wynosi zaledwie 0.05 masy ziemskiej . Średnica Merkurego wynosi niewiele ponad 4800 kilometrów.

Przypuszczalnie prawdopodobnie około 80 % masy planety stanowi jądro zbudowane z żelaza. Jądro otoczone jest przez płaszcz złożony z krzemianów oraz cienką skorupę.

Na powierzchni planety widoczne są liczne kratery uderzeniowe, które są ewidentnie dominującymi strukturami. Oprócz tego widoczne są: płaskowyże , doliny i rowy .

Powierzchnia Merkurego bardzo przypomina powierzchnię Księżyca i Marsa. Dla Merkurego najbardziej osobliwa jest Kotlina Upału . Przypuszcza się, że została ona uformowana podczas uderzenia w planetę obiektu o dużych rozmiarach. Kotlina otoczona jest rozległym pasmem górskim.

Merkury posiada resztkową atmosferę złożoną z niewielkich ilości niewielkich ilości helu, tlenu, sodu i potasu. Prawdopodobnie za brak atmosfery odpowiedzialne jest zbyt słabe pole magnetyczne planety. Stwierdzono, że jest ono o dwa rzędy mniejsze niż ziemskie.

Wskutek tego, że Orbita Merkurego ma kształt eliptyczny jego odległość od Słońca nie jest stała. Ponadto dni i noce trwają długo. Na skutek tego na powierzchni planety występują duże różnice temperatur. Może się ona wahać bowiem od 770 K do 100 K.

Wenus, czyli planeta, która jeszcze w starożytności została nazwana imieniem bogini miłości jest drugą po Merkurym planetą od Słońca. Jest równocześnie położona najbliżej Ziemi. najbliższą Ziemi. Odległość między tymi planetami mieści się w przedziale od 40 - 259 mln kilometrów. Podejrzewa się nawet, że na Wenus mogły panować warunki podobne do ziemskich obecnie. Na skutek efektu cieplarnianego doszło jednak do zmiany warunków.

Średnia odległość tej planety od Słońca to 108.2 mln km. Porusza się ona po orbicie prawie kołowej, o mimośrodzie 0.0068. Okres obiegu wynosi 224.7 dnia., natomiast czas obrotu wokół własnej osi to 243.16 dnia. Ciekawostką jest fakt, że Wenus obraca się najwolniej ze wszystkich planet i dodatkowo w kierunku przeciwnym . Oś obrotu znajduje się prawie w płaszczyźnie planety, stąd brak pór roku. Doba wenusjańska trwa prawie 117 dób ziemskich.

Pole magnetyczne na Wenus jest prawie trzy rzędy wielkości mniejsze niż pole magnetyczne Ziemi. Przyczyną tego jest prawdopodobnie wolna rotacja planety.

Gęstą atmosferę Wenus tworzą przede wszystkim: dwutlenek węgla (96%), azot (3.5%). Domieszki stanowią: dwutlenek siarki, tlenek węgla, argon, neon, chlorowodór i para wodna. Na Wenus panują bardzo wysokie temperatury. Temperatura przy powierzchni sięga bowiem 750K. Występują również bardzo niewielkie dobowe wahania temperatur - rzędu 25 stopni..

Ciśnienie atmosferyczne przy powierzchni wynosi około 9 MPa. Jest 90 razy większe od ciśnienia panującego na Ziemi.

Wenus podobnie jak Ziemia cechuje się wyjątkowo złożoną budową geologiczną oraz bogatą rzeźbę terenu.

Powierzchnia Wenus to wyjątkowo rozległe równiny. Gdzieniegdzie widoczne są skały i wycieki wulkaniczne.

Na powierzchni Wenus stwierdzono również obecność olbrzymiej ilości wulkanów. Niektóre mają wysokość 6 tys. metrów i średnicę powyżej 1000 kilometrów.

Kolejną planetą jest Ziemia. Jest jedynym miejscem w Układzie Słonecznym gdzie doszło do rozwoju życia. Wyjątek wśród innych planet stanowi również fakt, że Ziemię w 70 % pokrywa woda. Ziemia jest największą planetą z grupy planet ziemskich . Jej masa jest trzysta tysięcy razy mniejsza od masy Słońca. Ziemia okrąża Słońce w czasie zwanym rokiem ziemskim. Orbita Ziemi ma niemalże kołowy kształt. Ziemia posiada atmosferę, która składa się głównie z azotu (78%) i tlenu (21%). Gazami domieszkowymi są : dwutlenek węgla, wodór i gazy szlachetne. Przy powierzchni w atmosferze występują duże ilości pary wodnej. Ciśnienie panujące przy powierzchni planety to około 0.1 MPa. Wartość ta spada do około połowy na wysokości kilku kilometrów. Natomiast średnia temperatura panująca przy powierzchni to +15 stopni.

Ponieważ oś Ziemi jest w dużym stopniu nachylona do płaszczyzny orbity dlatego na Ziemi występują pory roku. Jest to związane ze zmiennym natężeniem światła słonecznego. W wewnętrznej budowie Ziemi można wyróżnić wewnętrzne żelazowo - niklowe jądro, które otoczone jest przez jądro zewnętrzne zbudowane z ciekłego żelaza z domieszką siarki, tlenu i krzemu. Jądro wewnętrzne i zewnętrzne skupia w sobie ponad 30 % masy Ziemi.

Następnie jądro otacza skalisty płaszcz, a nad nim znajduje się skorupa ziemska. Ziemia ma jednego naturalnego satelitę. Jest nim Księżyc.

Mars jest czwartą według oddalenia od Słońca planetą. Planeta krąży wokół Słońca po prawie kołowej orbicie o mimośrodzie 0.09. Pojedynczy obieg trwa 1.9 lat. Odległość orbity Marsa od Słońca jest 1.5 razy większa od odległości orbity ziemskiej. Doba marsjańska jest tylko o 37 minut dłuższa od doby ziemskiej.

Na powierzchni Marsa widoczne są liczne kratery, głównie pochodzenia meteorytowego. Widoczne są obszary ciemne, które zostały nazwane morzami i obszary jaśniejsze zwane lądami.

Oba są jednak elementami powierzchni stałej, różnią się własnościami odbijającymi światło. W ukształtowaniu powierzchni można wyróżnić: łańcuchy wysokich gór, rozległe równiny, uskoki, szczeliny i wygasłe wulkany. Szczególnie charakterystyczne są dwa obiekty . Pierwszy to Olympus Mons, olbrzymi wulkan, a drugi to gigantyczna szczelina zwana Doliną Marinerów.

Promień równikowy Marsa wynosi 3397 kilometrów. Masa Marsa natomiast to niewiele ponad 0.1 masy Ziemi. Atmosfera Marsa jest znacznie cieńsza i rzadsza niż ziemska. Utworzona jest głównie przez : dwutlenek węgla (95%), azot (2.7%), argon (1.6%) i tlen (0.15%). Ponadto występują niewielkie ilości tlenku węgla, pary wodnej, neonu, kryptonu i ksenonu.

W centrum planety występuje jądro żelazowo - niklowe, które otoczone jest skalistym płaszczem. Nad płaszczem rozciąga się cienka skorupa pokryta warstwami pyłu zawierającego tlenki żelaza. Nadają one planecie czerwonawe zabarwienie.

Mars posiada dwa naturalne satelity. Są to : Phobos i Deimos.

Jowisz jest piątą planetą pod względem oddalenia od Słońca. Jowisz porusza się wokół Słońca po orbicie kołowej. Odległość planety od Słońca jest ponad pięć razy większa niż odległość Ziemi od Słońca. ponad . Pojedynczy obieg trwa 11 lat i 315 dni.

Masa Jowisza stanowi około 318 mas Ziemi. Promień równikowy planety to ponad 71 tys. kilometrów.

Planeta bardzo szybko wiruje wokół własnej osi, pełny obrót trwa około 10 godzin. Doba na Jowiszu trwa najkrócej wśród wszystkich planet Układu Słonecznego.

Podejrzewa się, że Jowisz w dużej części wypełniony jest przez ciekły wodór . W środku tej wodorowej kuli znajduje się jądro o niewielkich rozmiarach składające się z żelaza z domieszką krzemianów. Wokół planety rozciąga się rozległa magnetosfera. Jowisz otoczony jest nieprzezroczystą, rozległą atmosferą złożoną w ok. 80 % z wodoru i 20% z helu. W śladowej ilości znajdują się również: metan, amoniak, acetylen, tlenek węgla i para wodna.

Największą osobliwością Jowisza jest gigantyczne zawirowanie poruszające się z dużą prędkością. Zostało ono nazwane wielką czerwoną plamą. Szybkość wiatrów na Jowiszu dochodzi do 600 km / h. Temperatura zewnętrznych warstw atmosfery to około 170K.

Jowisz jest źródłem silnego pola magnetycznego, stąd obserwowane zorze polarne.

Ciekawą własnością planety jest wypromieniowywanie dwukrotnie większej energii niż ta, którą otrzymuje od Słońca. Źródło dodatkowej energii nie jest jeszcze znane.

Jowisz ma 16 satelitów, z których tylko pięć najwcześniej odkrytych zostało nazwanych.

Saturn jest szóstą pod względem oddalenia od Słońca planetą. Jest drugą co do wielkości planetą w Układzie Słonecznym. Okres obiegu planety wokół Słońca trwa ponad 29 i pół roku. Prędkość obrotu Saturna wokół własnej osi jest duża.

W budowie wewnętrznej planety można wyróżnić jądro żelazowo - krzemianowe, które stanowi około 20 % masy planety. Jądro otoczone jest wodorem metalicznym, który następnie przechodzi w ciekły wodór z domieszką helu. Nie ma wyraźnie zaznaczonej granicy między planetą a atmosferą, bowiem warstwa wodoru płynnie przechodzi w otoczkę gazową Saturna.

Głównymi składnikami atmosfery Saturna są : wodór (89%) i hel (11%). Ponadto występują: amoniak, metan i woda.

Cechą wyróżniającą Saturna wśród innych planet są jego pierścienie. Prawdopodobnie w skład tych pierścieni wchodzą krążące wokół planety lodowe bryły o rozmiarach od kilku centymetrów do nawet stu metrów. Grubość pierścieni wynosi kilka kilometrów.

Saturn ma co najmniej 18 satelitów. Może ich być jednak znacznie więcej.

Siódmą planetę od Słońca stanowi Uran. Planeta okrąża Słońce po niemalże kołowej orbicie w czasie 84 lat. Natomiast krótki jest czas obrotu planety wokół własnej osi. Wynosi tylko 17.2 godziny. Charakterystyczna dla planety jest tzw. boczna rotacja. Mimo, że Urana zalicza się do grupy planet - olbrzymów to jego masa jest tylko 14 razy większa od masy Ziemi.

W centrum planety znajduje się skaliste jądro, które skupia 24% masy planety. Otoczone jest ono przez warstwę lodu wodnego, amoniaku i metanu. Natomiast warstwy powierzchniowe są płynno - gazowe i przechodzą w atmosferę planety.

Atmosfera planety utworzona jest przede wszystkim przez hel - 15 % oraz wodór - 84 %. Pozostałe składniki to amoniak i metan, skupiające się w obłoki.

Dotychczas udało się potwierdzić istnienie 15 satelitów Urana. Wszystkie krążą w kierunku przeciwnym, niż odbywa się ruch planety.

Neptun jest ósmą pod względem oddalenia od Słońca planetą. Neptun krąży wokół Słońca w czasie 165 lat po prawie kołowej orbicie. Natomiast okres obrotu wokół własnej osi wynosi tylko 16 godzin. Centrum planety stanowi prawdopodobnie skaliste jądro, które jest otoczone warstwą lodu wody, amoniaku i metanu. Najbardziej zewnętrzną warstwę stanowi ciekły wodór, nad którym unosi się atmosfera. Atmosfera planety Utworzona jest głównie przez wodór i hel. Ale występuje też metan. Absorpcja promieniowania czerwonego i podczerwonego przez metan atmosferyczny nadaje planecie niebieskie zabarwienie.

Charakterystyczną cechą Neptuna jest występowanie na jego powierzchni gigantycznego zawirowania zwanego wielką ciemną plamą. Prędkość tego zawirowania może sięgać 1000 km / h. Neptun posiada osiem naturalnych satelitów.

Ponieważ na orbicie Neptuna stwierdzono liczne nieregularności zaczęto podejrzewać, że może istnieć w Układzie Słonecznym jeszcze jedna planeta. Ochrzczono ją planetą X. Na razie sprawa ta nie jest wyjaśniona.

Pluton to dziewiąta planeta Układu Słonecznego. Został zidentyfikowany w Lowell Observatory.

Pluton porusza się wokół Słońca po orbicie eliptycznej. Jedno okrążenie trwa prawie 249 lat. Kształt orbity decyduje o tym że, odległość Plutona od Słońca zmienia się od 29.8 do 49.6 jednostek astronomicznych. Charakterystyczne jest że, co pewien czas Pluton znajduje się bliżej Słońca niż Neptun i na kilkanaście lat przestaje być najodleglejszą planetą. Tak było w latach 1979 - 1999.

Kierunek obrotu Plutona wokół własnej osi jest przeciwny niż dla większości planet. Odbywa się w czasie 6.39 dnia.

Średnica planety wynosi zaledwie 2320 km. Masa planety to zaledwie 0.002 masy ziemskiej.

Powierzchnia Plutona, którą oświetla Słońce osiąga temperaturę około 45 K.

Pluton ma resztkową atmosferę składającą się głównie z metanu ora z azotu i dwutlenku węgla. Na podstawie obserwacji stwierdzono, że warstwa atmosfery Plutona ma grubość tylko 46 kilometrów.

W roku 1978 został odkryty naturalny satelita Plutona. Nadano mu nazwę Charon. Satelita ten obiega planetę w czasie 6.39 dnia.

Obecnie wielu astronomów poddaje w wątpliwość to czy Pluton rzeczywiście jest planetą. Częściej uważany jest za planetoidę.