Zanieczyszczenia środowiska naturalnego

  1. Zanieczyszczenie powietrza

Wraz ze wzrostem ogólnej liczby ludności, a co za tym idzie wzrostem jego działalności przemysłowej, znacznemu pogorszeniu uległ stan atmosfery ziemskiej. Nieustannie rosnące zapotrzebowanie na energię, doprowadziło do masowego spalania surowców i emitowanie zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego. W dużych aglomeracjach miejskich widoczny jest, zwłaszcza rano, smog, który wywołany jest złożoną reakcją pomiędzy zanieczyszczeniami unoszącymi się w powietrzu przy udziale promieniowania pochodzącego ze Słońca. W stolicy Anglii - Londynie smog spowodował śmierć 4 tysięcy ludzi. Miało to miejsce w 1952 roku. Jednym ze składników smogu jest ozon, który w niskich strefach atmosfery jest silną trucizną. Jego korzystne działanie występuje tylko w górnych warstwach atmosfery. Atmosfera ziemska może być chroniona przed zanieczyszczeniami przy pomocy różnych sposobów, na przykład przez oczyszczanie spalinowych gazów, tj. odpylanie oraz odsiarczanie spalin, przez wzbogacanie paliw, przez stosowanie niekonwencjonalnych źródeł energii. Główna przyczyna zanieczyszczeń jest transport. W krajach Europy Wschodniej stan atmosfery jest bardzo zły, co gorsza nie jest nic robione, aby  to zmienić. W dużych aglomeracjach miejskich tzw. „czarnego trójkąta”, czyli: Czechy, Śląsk oraz Zagłębie Rury przemysł ciężki odgrywa główna rolę. Jednakże brak jakichkolwiek przepisów powinien dziwić. Na tych terenach ilość dwutlenku siarki jest bardzo duża. W przypadku krajów rozwijających się główną przyczyną pogarszania się stanu atmosfery jest masowe przemieszczanie się przestarzałego najbardziej szkodliwego oraz zużywającego ogromne ilości energii przemysłu rafineryjnego oraz stalowego. Brak chęci oraz duże koszty sprawiają, że nie ma środków na rozpoczęcie unowocześniania produkcji. Należy, w obecnej sytuacji, podjąć jakieś radykalne decyzję w dziedzinie eliminacji lun chociażby minimalnej redukcji emitowanych zanieczyszczeń, gdyż ich aktualny obecny poziom przekracza maksymalne dopuszczalne wartości.

  1. Zanieczyszczenie wód

Zachowanie czystości zbiorników wodnych jest bardzo trudne w skali całego świata. W dużych aglomeracjach nie tylko woda w pobliskich rzekach budzi wiele zastrzeżeń, ale także woda z kranu, która powinna być nieskazitelnie czysta. Wciąż rośnie skażenie wody gruntowej oraz rzek, z których pobierana jest woda do picia. Woda zawierająca spływające do niej ścieki musi być oczyszczana, ale wszystkie możliwe techniki i preparaty nie są w stanie wyeliminować całkowicie występujących w niej zanieczyszczeń. Ścieki, które są produkowane w coraz większych ilościach, i które pochodzą z rolnictwa, przemysłu, oraz gospodarstw domowych pogarszają aktualny stan wód. Jedna z najważniejszych rzek Europy - Ren, jest zbiornikiem wody pitnej dla około 20milionów osób, to jednocześnie jest jedną z największych i zawierającą najwięcej zanieczyszczeń rzek na kuli ziemskiej. Co roku wprowadzane są około 10 tysięcy najprzeróżniejszych związków chemicznych. Kilka gałęzi przemysłu, takich jak: hutniczy, chemiczny, metalurgiczny powodują dostanie się do wody ogromnych ilości toksycznych substancji, które są szkodliwych dla człowieka Woda może być zanieczyszczano nawozami sztucznymi, pestycydami oraz gnojowicą stosowaną na szeroka skalę w rolnictwie.

Wody podziemna oraz powierzchniowa jest już bardzo zanieczyszczona, dlatego też zalecane jest nie wrzucanie do nich szkodliwych, toksycznych odpadów. Konieczne także jest  poprawienie metod uzdatniania. Najbardziej przemyślaną i najkorzystniejszą metodą ochrony przed zanieczyszczeniami wód powierzchniowych jest redukcja produkowanych ścieków przemysłowych oraz ich oczyszczanie. Oczywiście istnieje odpowiednie prawo wodne, które ustala maksymalną wartość odpowiednich wskaźników zanieczyszczenia przez ścieki oczyszczone i wprowadzane do wód, ewentualnie do ziemi. Jednakże samo spełnienie tego takiego warunku nie jest wystarczające do uzyskania odpowiedniego pozwolenia na masowe odprowadzanie ścieków. Czystość wód może być poprawiona w wyniku wprowadzenia nowszych, wydajniejszych technologii, które powodują zmniejszenie ilości zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach m.in. poprzez zmniejszenie stosowania pestycydów.

Problem z dziura ozonową

Najbardziej zagrożona obecnie jest półkula południowa, tam obserwowany jest największy spadek zawartości ozonu. Na początku lat 90 całkowita zawartość ozonu zmniejszyła się tam o połowę w stosunku do lat 80. Najbardziej jest widoczna w okresie wiosennym. (wrzesień-listopad). Stąd wywodzi się określenie- dziura ozonowa. Na półkuli północnej zmniejszanie się zawartości ozonu ma miejsce w średnich szerokościach geograficznych. Różnica wynosiła około 10-20% w stosunku do lat poprzednich. Wiele wskazuje na to, że główną przyczyną są szkodliwe na atmosfery substancje, które dostraja się tam w wyniku gospodarczej działalności człowieka. Są to freony i halony. Szkodliwe dla warstwy ozonowej są także tlenki azotu, które są emitowane do atmosfery w wyniku spalania paliw przez silniki samolotów oraz samochodów. Wszystkie te wymienione substancje działają bardzo destrukcyjnie na warstwę ozonowa, powodując łańcuchowy proces rozpadu. W wyniku promieniowania ultrafioletowego z freonów uwalniany jest chlor, który wchodząc w reakcję z ozonem, powoduje wyzwolenie tlenu i tlenku chloru.

Powłoka ozonowa to naturalny filtr, który chroni wszystkie organizmy żywe przed niebezpiecznym promieniowaniem ultrafioletowym. Zmniejszona ilość ozonu wpływa niekorzystnie na łańcuch pokarmowy oraz zmniejsza ogólną produkcję rolną. Promieniowanie ultrafioletowe obniża z jakość oraz obfitość zbiorów. Spadek zawartości ozonu prowadzi do nasilenia się wielu niekorzystnych, szkodliwych dla zdrowia zmian klimatycznych, takich jak: zwiększenie się ilości nadfioletu, który dociera do Ziemi, który wpływa niekorzystnie na nasilenie się efektu cieplarnianego.

Wciąż trwają badania nad zmniejszeniem dziury ozonowej. Liczne sympozja naukowe maja na celu znalezienie najlepszego rozwiązania dla tego, wciąż nasilającego się, problemu. Obecnie dziura ozonowa ma wielkość 28 milionów km2. Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej ma miejsce 16 września.

Niestety w naszym kraju nadal są używane produkty zawierające freon, który został wycofany z produkcji w innych państwach. Protokół montrealski w jest w naszym kraju należycie przestrzegany. W 2003 roku w porównaniu z rokiem 2002 dziura ozonowa nad Antarktydą zwiększyła się rozmiarów 8 milionów km2.

Problem z efektem cieplarnianym

Efekt cieplarniany polega na wzroście temperatury atmosfery. Wzrost ten jest spowodowany  występowaniem gazów cieplarnianych, nazywanych także często gazami szklarniowymi. Gazy te są w stanie przepuścić dużą ilość promieniowania pochodzącego ze Słońca do powierzchni ziemskiej. Powierzchnia Ziemi jest w stanie pochłonąć promieniowanie oraz zamienić je w ciepło. Część promieniowania ulega odbiciu, zaś nagrzana powierzchnia Ziemi jest w stanie emitować promieniowanie długofalowe, które jest pochłaniane przez atmosferę.

Występuje promieniowanie zwrotne, czyli energia, która jest przekazana atmosferze z powrotem oddawana powierzchni Ziemi i małej części emitowana jest do przestrzeni kosmicznej.

Wraz z gwałtownym rozwojem przemysłu wzrosła ilość gazów, które powodują efekt cieplarniany. Wraz ze wzrostem ilości szkodliwych gazów, tym więcej jest zatrzymywanej energii, która powinna być wyemitowana pod postacią promieniowania. Jedna z przyczyn efektu cieplarnianego są freony, które są stosowane w rozpuszczalnikach, substancjach pianotwórcze oraz w nośnikach w opakowaniach aerozolowych, ale głównie ciecze chłodnicze. Zgodnie z protokołem montrealskim emisja gazów powinna być ograniczona. W przypadku ciągłego wzrostu emisji gazów cieplarnianych temperatura rosłaby wciąż w dużym tempie. W przeciągu następnych 10 lat temperatura globu mogłaby wzrosnąć o 0,3°C Szacowanie ilości emitowanych gazów cieplarnianych musi być przybliżone, zaś przewidywania klimatyczne są dosyć ryzykowne, gdyż zależą także od innych czynników. Rola chmur, dwutlenku węgla oraz oceanów odgrywa dosyć duża rolę  w problemie cieplarnianym. Chmury na dużych wysokościach mają są również czynnikiem zwiększającym efekt cieplarniany, podczas gdy chmury niskie, odbijające w przestrzeń część promieniowania słonecznego, działają w odwrotnym kierunku. Siedem miliardów ton chemicznie związanego węgla jest wyrzucane w każdym roku do atmosfery, na skutek działalności człowieka. Około połowa tej wartości pochłaniana ocean, nazywany często planetarnym śmietnikiem dwutlenku węgla. Wraz z ociepleniem globalnym wiążą się takie zjawiska jak: susze, powodzie, cyklony, trąby powietrzne, huragany, plagi głodu, niekorzystne zmiany warunków bytowania, zmiany działalności gospodarczej, liczne przemieszczania się populacji, nasilające się napięcia międzynarodowe, wojny itp. Około 66% emitowanego przez nasz kraj dwutlenku węgla pochodzi z prosperujących zakładów energetycznych. Znacznie mniejszy udział mają transport oraz przemysł. Metody wytwarzanie energii od zawsze wiązały się niekorzystną ingerencja w środowisko naturalne. Nigdy zakłady energetyczne nie działały w sposób obojętny dla środowiska. Problem istniał i nadal jest problemem wartym do zastanowienia. Wymaga wielu zmian i ludzkiej chęci. Przyroda nie jest w stanie sama zaadoptować się w niekorzystnych, wywołanych działalnością człowieka, warunkach środowiskowych.  Problem ten różne podłoża i zasięg. Należy globalnie ograniczyć emisję gazów szklarniowych oraz emisję freonów.

Problem z kwaśnymi deszczami

Kwaśne deszcze stanowią duże zagrożenie dla ludzkiego zdrowia ludzi. W wyniku kwaśnych deszczów ma miejsce: korozja różnorodnych metalowych budowli, degradacja środowiska (zakwaszenie gleb) oraz obumieranie lasów. Gdzie powstają kwaśne deszcze? Odpowiedz jest oczywista, powstają tam, gdzie atmosfera ziemska jest narażona na długotrwałą emisję zanieczyszczeń (siarka oraz tlenki azotu- pochodzące ze źródeł naturalnych, takich jak: czynne wulkany lub sztucznych, takich jak: spaliny pochodzące z ogromnych elektrowni oraz elektrociepłowni, które są zasilane paliwem, w skład których wchodzi siarka oraz jej związki). Kwaśne deszcze mogą powstać także w transporcie oraz w rolnictwie. Czasami mamy do czynienia z takim przypadkiem, że kwaśne deszcze są obecne na terenach bardzo odległych od potencjalnych źródeł zanieczyszczenia. Projekty mające na celu przeciwdziałanie powstawania kwaśnych deszczy są obecnie bardzo pożądane, gdyż problem ten stał się międzynarodowy.

Skutki kwaśnych deszczy:

- działają destrukcyjnie na florę oraz faunę;

- powodują wiele chorób związanych z układem oddechowym;

- powodują przyspieszenie procesu korozji konstrukcji metalowych, ale także różnorodnych zabytków.

Sposoby zapobiegania szkodliwego działania kwaśnych deszczów:

- budowaniu instalacji, które mają na celu wyłapywanie tlenków siarki oraz azotu z emitowanych do atmosfery ziemskiej;

- rezygnacja z paliw zawierających duże ilości siarki.

Zmniejszenie zużycia produktów ropopochodnych oraz węgla w różnych gałęziach przemysłu powoduje zmniejszenie emitowanej ilości dwutlenku siarki. Niestety ilość tlenków azotu nieustannie rośnie, ponieważ zwiększa się ilość użytkowanych samochodów. Niepokoi także produkcja toksycznych i szkodliwych gazów w biednych krajach.