Broniewski Witold (1880-1939), wybitny metaloznawca i metalurg. W młodości studiował kilka kierunków, m.in. matematykę, fizykę, elektrotechnikę oraz chemię. Na Uniwersytecie w Paryżu w latach 1908-1911 uczestniczył w zajęciach M. Skłodowskiej-Curie. Od roku 1914 do 1920 wykładał metalografię na Uniwersytecie w Paryżu. Od 1919 był we Francji żołnierzem Armii Polskiej, z którą wrócił do Polski. W okresie 1919-1920 profesor Politechniki we Lwowie. Następnie do 1939 był profesorem Politechniki w Warszawie. Zajmował się badaniami w zakresie metalografii oraz fizykochemii metali. Interesował się także obróbką plastyczną i cieplną.
Wyspecjalizował się w zjawisku pełzania metali. Jest to proces polegający na ciągłym plastycznym odkształcaniu się materiału (np. część maszyny) pod wpływem stałego obciążeniem. Próby pełzania polegają na ogrzaniu badanej próbki do określonej temperatury oraz obciążeniu stałą siłą rozciągającą. Następnie trzeba dokładnie mierzyć wydłużenie w czasie przeprowadzanej próby oraz czas potrzebny do jej zerwania. Wykorzystuje się do tego doświadczenia specjalne maszyny badawcze – pełzarki.
Pełzanie materiałów to zjawisko bardzo niekorzystne, ponieważ czasami dyskwalifikuje wykorzystanie materiału do różnych elementów konstrukcyjnych. Cyna, ołów oraz cynk w temperaturze pokojowej wykazują pełzanie.
Łukasiewicz Ignacy (1822-1882), wybitny polski chemik i farmaceuta, znany z wynalezienia lampy naftowej. Ojciec przemysłu naftowego. Wielki patriota. Związał się w 1837 ze Stowarzyszeniem Ludu Polskiego, z którego powstała Konfederacja Powszechna Narodu Polskiego. Od 1845 po nawiązaniu kontaktu z E. Dembowskim stał się agentem Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego na Rzeszów. Zostaje 19 lutego 1846 aresztowany. Z tego powodu nie wybucha powstania w południowo-wschodniej części Polski. 27 grudnia 1847 zostaje zwolniony z powodu braku dowodów. Zostaje osadzony we Lwowie. Podejmuje pracę jako pracownik apteki w 1848. W 1852 udanie przeprowadza pierwszą destylację ropy naftowej, czyli rozdzielił z zanieczyszczeń chemicznych, biorąc pod uwagę fakt, że wrząca mieszanina wysyła parę o składzie innym niż mieszanina ciekła. W wyniku skroplenia pary otrzymał kilka frakcji destylatu różniący się składem chemicznym od cieczy przed destylacją.
Otrzymuję w ten sposób naftę- ciekła frakcja ropy naftowej wrząca w granicach 150-320°C.
Naukowiec stara się teraz znaleźć dla nafty zastosowanie praktyczne. Najpierw próbował wykorzystać istniejące modele lamp olejowych, ale przez brak dostosowania konstrukcji do paliwa, ich zbiorniki były rozsadzane. W następnym roku konstruuje jako pierwszy lampę naftową. Oświetla za przy jej pomocy wystawę w aptece. 31 lipca 1853 wprowadza lampy do szpitala powszechnego we Lwowie.
Odkrycie lampy naftowej było bardzo ważnym osiągnięciem. Wiązało się z próbami otrzymania paliwa wydajniejszego oraz tańszego niż dotychczas stosowane różne gatunki olejów oraz ich mieszanin.
W Polsce takie badania prowadził tylko Ignacy Łukasiewicz. Stosował frakcjonowaną destylację ropy naftowej. Uzyskał w ten sposób w temperaturze do 250 stopni Celsjusza substancję, która nie zawierała lekkich frakcji, następnie oddzielił go w odpowiedniej aparaturze od ciężkich węglowodorów. Kolejnym etapem była rafinacja stężonym kwasem siarkowym. Otrzymał w latach 1852-53 naftę. Była ona kilkukrotnie bardziej wydajna niż zwykłe świece, a znacznie tańsza od olejów oraz oświetlenia gazowego. Powszechnie stosowana była dopiero w latach 1860-1865.
Odkrycie to miało bezpośredni wpływ na powstanie przemysłu naftowego. Budowane były na początku drobne spółki, a następnie wielkie kompanie.
Jest założycielem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej i pierwszej rafinerii (destylarnia ropy naftowej). Obie były zlokalizowane w Polsce.
Rafinerie ropy naftowej wytwarzają oleje paliwa, smary oraz asfalty pod wpływem procesów polimeryzacji, destylacji, krakingu oraz izomeryzacji. W końcowym okresie życia wrócił do działalności społecznej i politycznej. Umiera z powodu ciężkiego zapalenia płuc w 1882 roku.
Ignacy Mościcki ( 1867-1946), wybitny naukowiec, był prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej od 1926 do 1939 roku. Studiował chemię na Politechnice w Rydze, także w Technical College w Finsbury oraz w Patent Library. Swoją wiedzę wykorzystał pracując na Uniwersytecie we Fryburgu, dokonując wielu odkryć naukowych. W 1912 został wykładowca i przewodniczył Katedrze Elektrochemii i Fizyki Politechniki we Lwowie. Później został wybrany na rektora tej uczelni. W 1926 został zaprzysiężony na prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Za jego osoba wstawił się sam Józef Piłsudski. W 1935 po śmierci Józefa Piłsudskiego był twórcą umiarkowanej frakcji sanacyjnej. Była to tzw. grupa zamkowa. Po internowaniu w Rumunii powołał swojego następcą- marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. 30 września 1939 roku urząd prezydenta objął Władysław Raczkiewicz. Od grudnia 1939 żyje w Szwajcarii. Ignacy Mościcki zmarł 2 października 1946 r. w Versoix pod Genewą, mając 79 lat.
Był odkrywcą sposobu otrzymywania HNO3 z powietrza. Zajmował się organizacją chemicznego rozwojem przemysłu chemicznego w Polsce (Mościce oraz Chorzów). Był założycielem Państwowych Zakładów Związków Azotowych w Tarnowie.
Etapy sposobu otrzymywania HNO3 z powietrza i wody:
1. Pierwszy etapem jest reakcja utleniania azotu do NO w temperaturze 20000C przepuszczając powietrze łukiem elektrycznym. Powstający NO wykazuje nietrwałość w wysokiej temperaturze i musimy go natychmiast ochłodzić;
2. Drugim etapem jest przekształcenie NO w NO2;
3. Ostatnim etapem jest reakcja NO2 z woda. Reakcja ma następujący przebieg:
3NO2 +H2O→2HNO3 + NO
Kazimierz Funk (1884-1967) – wybitny polski biochemik. Twórca nauki o witaminach. Odkrył i wyodrębnił z otrębów ryżowych pierwszą witaminę B1. To on wprowadził nazwę „witamina”, która oznacza „życie”. Pochodzi od łacińskiego słowa vita. To odkrycie zapoczątkowało kolejne badania nad organicznych substancji niezbędnych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu ludzkiego. Głównym źródłem witamin jest pożywienie pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Brak jednej z witamin może powodować niedomagania. Aktualnie znanych jest około trzynastu witamin, ale wciąż przeprowadzone są badania do odkrycia nowych związków, które warunkują życie ludzkie. Wszystkie witaminy różnią się między sobą budową i spełnianą funkcją w organizmie. Funk badał hormony płciowymi oraz zajmował się chorobami nowotworowymi. Udało mu się wyizolować kwas nikotynowy, który jest pochodną pirydyny. Kwas ten łącząc się z amoniakiem może tworzyć witaminę PP (amid kwasu nikotynowego). Witamina ta w organizmie ludzkim może być prekursorem koenzymów biorących udział w procesie utleniania biologicznego.
Maria Skłodowska-Curie (1867-1934). Wybitna osobowość i naukowiec. Pierwsza kobieta ze stopniem profesora Sorbony. Większość czasu spędziła we Francji. W roku 1883 gimnazjum rządowe ukończyła z bardzo dobrymi wynikami oraz złotym medalem. Rozpoczyna studia w Paryżu w roku 1891, jako pierwsza kobieta nauk ścisłych na Sorbonie. W dzień studiuje, zaś wieczorami pracuje udzielając korepetycji. W roku 1893 otrzymuje licencjat z fizyki, w następnym roku-matematycznych. W 1895 wychodzi za mąż za znanego francuskiego fizyka Piotra Curie (1859-1906). Poza głębokim uczuciem łączyły ich wspólne pasje i zainteresowania. W 1906 w umiera Piotr Curie. Niedługo potem na zajmowane początkowo przez męża stanowisko kierownicze wydziału fizyki Uniwersytetu w Paryżu powołano Marię. W czasie I wojny światowej Maria, mimo że nieobecna w Polsce, utrzymuje nieustanne kontakty z ojczyzną. Z jej inicjatywy zaczęto budować Instytut Radu w Polsce. Prowadzono tam badania z zakresu chemii, fizyki i medycyny
Maria Skłodowska-Curie umiera 4 lipca 1934 na białaczkę spowodowaną wieloletnią pracą z substancjami radioaktywnymi.
Dokonania naukowe:
- badania promieniowania rud uranowych;
- odkrycie wraz radioaktywnego mężem pierwiastka radioaktywnego tzn. polonu. "Przypuszczamy, że ciało, które wyodrębniliśmy ze smółki uranowej zawiera nieznany jeszcze metal, zbliżony do bizmutu ze swoich właściwości chemicznych. Jeśli istnienie tego metalu się potwierdzi, proponujemy dla niego nazwę "polon" -od imienia ojczyzny jednego z nas"- Pierre i Maria Curie;
- odkrycie pierwiastka radioaktywnego tzn. radu. "Wyżej wyszczególnione fakty każą nam przypuszczać, że w tym nowym związku promieniotwórczym znajduje się nowy pierwiastek, który proponujemy nazwać radem. Nowy ten związek zawiera na pewno bardzo znaczną ilość baru, mimo to jednak jest on silnie promieniotwórczy. Promieniotwórczość radu musi być zatem ogromna"- Pierre i Maria Curie.
- doświadczenia nad radioaktywnością radu, polonu oraz izotopu toru;
- doktorat z fizyki w 1903 (badania substancji promieniotwórczych);
- Nagroda Nobla w fizyki za odkrycie radu oraz polonu i badania zjawiska radioaktywności wspólnie z Piotrem Curie oraz Henrykiem Becquerelem;
- uzyskanie radu w postaci metalicznej- ponownie otrzymała Nagrodę Nobla, w tym przypadku z chemii (1911).
Całe swoje życie poświęciła nauce. Wierzyła, że nauka może być czymś najpiękniejszym. Do końca pozostała skromną osobą. W roku 1995 Maria została pierwszą kobietą pochowaną pod kopułą paryskiego Panteonu w uznaniu jej zasług.
Kołos Włodzimierz (1928-1996)- wybitny fizykochemik polski. Obiektem jego badań była mechanika kwantowa. Od 1961 był profesorem Instytutu Badań Jądrowych, a od 1962 Uniwersytetu Warszawskiego. Wieloletni członek Państwowej Akademii Nauk. W 1967 roku Międzynarodowa Akademia Nauk Kwantowo-Molekularnych przyznaje mu nagrodę. Polskie Towarzystwo Chemiczne im. W. Świętosławskiego przyznaje mu swoja nagrodę w 1996 roku. Napisał dla studentów dwie książki: Chemia kwantowa oraz Chemia kwantowa sposobem niematematycznym wyłożona. Obie zostały przełożone na język czeski; wcześniej przetłumaczył oraz uzupełnił klasyczną książkę C. A. Coulsona Valence, (1961, Wiązanie chemiczne, PWN, Warszawa 1963). Opublikował również cykl wykładów pt. Kwantowe teorie w chemii i biologii.
W 1996 otrzymał naukową nagrodę Polskiego Towarzystwa Chemicznego im. W. Świętosławskiego. Włodzimierz Kołos jest twórcą warszawskiej szkoły chemii kwantowej. Wśród jego uczniów jest wielu wybitnych chemików kwantowych (oprócz wyżej wymienionych m.in. G. Chałasiński pracujących w Polsce oraz poza jej granicami.
Dokonania naukowe:
- badanie problemu 3 cząstek, które oddziałują kulombowsko (1960);
- komputerowe obliczenia dla H2 (1960);
- twórca dokładnego adiabatycznego oraz relatywistycznego podejścia do problemu cząsteczki H2 (1964);
- obliczenie energii stanów, które są quasi związane HeH+ (1976);
- obliczenie czynnego przekroju rozpraszania elektronów na cząsteczce H2 (1982);
- obliczenie widma energetycznego, przy rozpadzie trytu (1985);
- obliczenie energetycznych poziomów molekuły mionowej (1987).
Świętosławski Wojciech Alojzy (1881-1968), wybitny polski fizykochemik. W latach 1911-1917 był badaczem w Pracowni Termicznej Uniwersytetu Moskiewskiego. Będąc profesorem chemii fizycznej wykładał na Politechnice Warszawskiej w latach 1919-1939 i 1946-1951, a w latach 1918-1929 i 1947-1960 na Uniwersytecie Warszawskim. Dyrektorem w Instytucie Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk został w 1955 roku. Urząd ten mianował do 1960 roku. Od 1923 członek Polskiej Akademii Umiejętności. W Polskim Towarzystwie Chemicznym został prezesem w 1925 roku, a członkiem honorowym w 1933 roku. W latach 1940-1946 był wykładowcą na uniwersytetach w Ames oraz w Pittsburghu (USA). Wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej był w latach 1928-1932 i 1934-1940. Był nawet ministrem wyznań religijnych orz oświecenia publicznego w latach 1935-1939. Dokonania naukowe:
- badania ciepła spalania substancji;
- badania kalorymetryczne;
- badania azeotropowe układów dwu- oraz wieloskładnikowych;
- badania zjawisk krytycznych;
- postulował wymianę bezwzględnych pomiarów mikrokalorymetrycznych na pomiary porównawcze z zastosowaniem jako wzorca kwasu benzoesowego;
- badania nad węglem kamiennym i smołą węglowa;
- ulepszenie wspólnie z W. Romerem ebuliometru;
- 382 publikacji o tematyce naukowej;
- dwukrotny kandydat do prestiżowej Nagrody Nobla;
- monografie: Ebuliometria, Fizykochemia węgli kamiennych i procesu koksowania, Azeotropia i poliazeotropia, Metody rozdzielania i oczyszczania substancji, Fizykochemia smoły węglowej;
- autor podręcznika do chemii fizycznej.
Kemula Wiktor (1902-1985) – znany polski chemik. Był profesorem Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1936-1941, kierownikiem wydziału chemii nieorganicznej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1945-1968. Został członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w 1945 roku, a po jego reaktywowaniu w 1981 roku był jego prezesem przez 4 lata. W Zakładzie Fizykochemicznych Metod Analitycznych w Instytucie Chemii Fizycznej Państwowej Akademii Nauk był kierownikiem w 1952 roku. Stanowisko to piastował przez 20 lat.
W swojej bogatej karierze naukowej był także:
- członkiem PAU (1950);
- członkiem PAN (1956);
- członkiem Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (1947-1985);
- prezesem Polskiego Towarzystwa Chemicznego (1955-1959, 1972-1974) i także jego prezesem honorowy (1976-1985);
- członkiem American Chemical Society (1938);
- członkiem Royal Society of Chemistry (1979);
- doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego;
- redaktorem czasopism naukowych: Roczniki Chemii (1950-1985), Chemia Analityczna (1956-1968) oraz Polish Journal of Chemistry (1972).
- autorem monografii wspólnie z A. Hulanickim: Spektralna analiza emisyjna (1956).
Był ojcem polskiej polarografii. Wiele lat zajmował się zjawiskami fizykochemicznymi, które towarzyszą analizie polarograficznej. Znacząco udoskonalił wyżej wspomnianą metodę wprowadzając istotne modyfikacje. Zapoczątkował woltamperometrię cykliczną
i oscylografię katodową. Kilka metod analitycznych opracowanych przez tego badacza jest stosowanych w badaniach klinicznych, farmaceutycznych oraz produktach technicznych. Miał duży udział w udoskonalaniu takich metod analitycznych jak: chromatografia (metoda rozdziału substancji) i fotoliza błyskowa.
Przy pomocy metod elektrochemicznych badał zachodzące mechanizmy redukcji organicznych związków, ale także właściwości kompleksów, wpływ jaki wywierają substancje powierzchniowo czynne na procesy zachodzące na elektrodach oraz procesy utleniania amalgamatów.
Wróblewski Zygmunt Florenty (1845-1888), polski badacz- fizyk. Urodzony w 1845 roku w Grodnie. Po skończeniu gimnazjum dostał się na studia na Uniwersytet Kijowski. Przerywa studia i uczestniczy w powstaniu styczniowym (1863-1864). Po upadku powstania zostaje aresztowany i więziony. Zesłany na Sybir i do kazańskiej guberni. Podupada na zdrowiu. Zaczynają się problemy ze wzrokiem, grozi mu ślepota. W Berlinie w wyniku dwóch operacji odzyskuje wzrok. Natychmiast rozpoczyna studia. Początkowo w Berlinie, aby potem w Heidelbergu pod kierownictwem Hermana Ludwiga Ferdinanda von Helmholtza. Badacz ten namówił młodego naukowca do udowodnienia w praktyce przemyśleń naukowych wysnutych w więzieniu. Konsekwentnie szukał miejsca do przeprowadzania badań. W Monachium na tamtejszym uniwersytecie udało mu się uzyskać stanowisko asystenta. Tam broni pracę doktorską. Później zostaje asystentem profesora Kundta (wybitnego niemieckiego badacza) w Strasburgu. Obiektem ich badań była dyfuzja gazów przez absorbujące substancje. W 1876 roku Wróblewski zostaje docentem na Uniwersytecie w Strasburgu. Zostaje w 1880 stypendystą naukowym Akademii Umiejętności. Niedługo potem wyjeżdża do Paryża. W pracowni laboratoryjnej Ecole Normale Superieure spotyka się z Louisem Paulem Cailletetem- wybitnym badaczem francuskim, badaczem zjawisk termodynamicznych. Uzyskał dzięki temu bardzo wiele cennych informacji odnośnie skraplania gazów. Zaopatrzony w aparat mogący być użyty w tym celu Wróblewski wraca do Polski i obejmuje wydział fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był już wówczas bardzo cenionym, szanowanym autorytetem w dziedzinie chemii. Jako pierwszy zastosował elektryczne oświetlenie, co unowocześniło wykłady i zajęcia dydaktyczne i umożliwiło szersze badania nad elektrycznością i optyką. Jego wykłady cieszyły się ogromną popularnością. Bogatą wiedzę przekazywał w sposób bardzo klarowny. Imponował doskonałą pamięcią. Posiadał pamięć słuchową. Jest twórcą aparatu do prezentacji, dzięki któremu wykłady prowadzone przez niego były bardziej interesujące. Sprzętem zainteresowały się szybko ośrodki naukowe na całym świecie. Udało mu się zestalić alkohol oraz CO2. Dokonał obliczeń stałych krytycznych wodoru. Aby skroplić tlen naukowcy zmienili aparat Cailleteta tak, aby możliwe było uzyskanie niższych temperatur. Skroplenie gazu nastąpiło 9 kwietnia lub 29 marca) 1883 roku. Było to bardzo wielkie osiągnięcie, gdyż dotychczas myślano, że tlen, azot, wodór, tlenek oraz metan, to gazy, które nie można skroplić. Gratulacji po tym osiągnięciu nie było końca. Skropleniu gazu towarzyszyły liczne kontrowersje. Miały miejsce spekulacje, kto tak na prawdę jest autorem sukcesu. Francuscy naukowcy uważali Cailleteta, a Wróblewskiego oskarżyli o kradzież technologii. Zaskakujący był również fakt, że dwóm Polakom udało się w tak małej pracowni laboratoryjnej ubiec takich naukowców jak: Andrews Natterer, Cailletet oraz Pictet. Ostatecznie jednak nikomu nie udało się podważyć wielkiego osiągnięcia Polaków.
Po tym sukcesie drogi Wróblewskiego i Olszewskiego się rozeszły. Obaj Polacy pracowali nad skropleniem wodoru osobno stosując inne metody badawcze..
25 III 1888 r. Wróblewski pracując zastosował dodatkowe oświetlenie (lampa naftowa). Ta niechcący potrącona okrutnie go parzy wylewając swą zawartość. Cierpiący straszne męki Zygmunt zostaje natychmiast przetransportowany do szpitala. Wróblewski umiera po 21 dniach cierpień.
Karol Olszewski (1846-1915), polski chemik, fizyk, kriogenik. Był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wspólnie z K. Olszewskim skroplił tlen oraz azot w 1883 roku. To wielkie odkrycie tak zostało skomentowane przez Akademie francuską: ”Dr Wróblewski i dr Olszewski, profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, dokonali dnia 4-tego znakomitego odkrycia: skroplenia tlenu. Zatem łączy się i drugie odkrycie, tlen bowiem został skroplony przez wywołanie takiego stopnia zimna, jakiego nie osiągnięto jeszcze dotąd (…) 9 kwietnia 1883 roku data pamiętna – oni widzieli tlen łączący się w bezbarwne kropelki w dolnej części zagiętej rury. Ileż znoju, ileż trudności przezwyciężonych w tych kilku kroplach płynu! Ale również jaki entuzjazm u pierwszych eksperymentatorów, którym w końcu dane było widzieć ciecz, którą pragnęliśmy przemienić w płyn spokojny, przeźroczysty, równie podobny do wody, jak dwie krople między sobą...”.
Po śmierci Wróblewskiego kontynuował badania. Udało mu się wyznaczyć krytyczne ciśnienia oraz temperatury znanych pierwiastków. Jest twórcą aparatu do skraplania kaskadowego, w którym czynnikiem chłodzącym jest:
-dwutlenek węgla;
-wrzący w próżni etylen;
-wrzące powietrze, ewentualnie wrzący azot.
Metoda kaskadowa polega oziębieniu gazów przez gaz łatwiejszy do skroplenia.
Wraz z Wiliamem Ramsayem przeprowadził badania nad nowym składnikiem powietrza i próby skroplenia go. Laboratorium Uniwersytetu Jagiellońskiego jako jedyne pozwalało na osiągnięcie temperatury -225oC. Udało im się skroplić i zestalić argon, co zostało potwierdzone na posiedzeniu Royal Society w Londynie. Karol Olszewski umarł w swoim gabinecie w Krakowie w 1915 roku.
Śniadecki Jędrzej (1768-1838), polski lekarz, fizjolog chemik, publicysta, filozof. Zajmował się rozpuszczalnością. Jako pierwszy zastosował polskie słownictwo chemiczne.Chemik ten był wielkim promotorem higieny oraz dietetyki. Zapoczątkował wychowanie fizyczne w Polsce.
Nadał on również, jako pierwszy, polska nazwę tlenowi: "kwasoród". Odkrył ruten.
W swojej bogatej karierze naukowej był:
- profesorem chemii Szkoły Głównej Wileńskiej (1797-1822);
- profesorem medycyny Szkoły Głównej Wileńskiej (1826-1832);
- profesorem Akademii Medyczno-Chirurgicznej (od 1832r.).
- jednym z Szubrawców założycieli Towarzystwa Szubrawców (1819);
- założyciel Towarzystwa Naukowego Lekarskiego;
- autorem pierwszego oryginalnego podręcznika chemii „Początki chemii” oraz „Teorii Jestestw organicznych”, oba w języku
polskim