Budowa

Cukry składają się z atomów węgla, wodoru oraz tlenu. Stanowią pochodne aldehydów lub ketonów,

a ponadto posiadają grupy hydroksylowe.

W organizmach roślinnych i zwierzęcych pełnia różnorodne funkcje, z których najważniejsza jest ich rola jako materiału zapasowego (wysoko energetycznego) oraz strukturalnego.

Podział węglowodanów (cukrów, sacharydów):
  • Cukry proste (monosacharydy):

Przykłady: pentoza: ryboza

heksozy: glukoza, fruktoza (C6H12O6)

  • Cukry złożone:
      • Bisacharydy (dwucukry) (C12H22O11)

Przykłady: sacharoza

maltoza

laktoza

Przykłady: Skrobia (C6H10O5) n, gdzie 300 < n < 400

Celuloza: (C6H10O5)m, gdzie 100 < m <10000

Cukry proste

Najpowszechniejszymi monosacharydami są glukoza i fruktoza. Związki te są izomerami o wzorze C6H12O6 (posiadają różne grupy funkcyjne, odpowiednio aldehydowa i ketonową).

Glukozę syntetyzują rośliny w procesie fotosyntezy przy udziale chlorofilu, światła, wody i dwutlenku węgla. Przebiega on zgodnie z poniższym równaniem reakcji:

6 CO2 + 6 H2O = C6H12O6 + 6 O2

Podstawowymi źródłami glukozy i fruktozy są owoce oraz miód. Jako składniki łatwo strawne,

są znakomitym zapasem energii w organizmie. W reakcji spalania tych cukrów, która zachodzi w każdej żywej komórce ciała, wydziela się znaczna ilość energii.

Biologiczne oddychanie opisuje następujące równanie reakcji:

C6H12O6 + 6 O2 = 6 CO2 + 6 H2O + Q

Bisacharydy

Dwucukry składają się z cukrów prostych połączonych wiązaniem glikozydowym.

Sacharoza, powszechnie znana jako cukier buraczany, składa się z glukozy i fruktozy. Jej całkowite trawienie kończy się w jelicie cienkim.

Laktoza jest węglowodanem znajdującym się w mleku.

Maltoza, natomiast, jest składnikiem piwa. Otrzymać ja można w wyniku rozkładu słodu w chlebie.

Polisacharydy

Najbardziej znanym cukrem jest skrobia. W jej skład wchodzi glukoza. Magazynuje się ją w postaci glukozy oraz glikogenu zespolonego z białkiem. Do przechowywania go w wątrobie potrzeba 4g wody na 1g glikogenu. U roślin ta substancja zapasowa rozmieszczona jest w plastydach. Aby powstała łatwo przyswajalna glukoza skrobia musi ulec hydrolizie.

Skrobia nie rozpuszcza się w wodzie, ale po podgrzaniu tworzy koloid.

Dość ważnym elementem diety, chociaż nie strwialnym, jest błonnik (celuloza). Zbudowana jest

z cząsteczek glukozy. Pełni on ważną rolę w układzie pokarmowym (wpływa na obniżenie cholesterolu, chroni przed zaparciami).

U roślin celuloza wchodzi w skład ściany komórkowej. Jako substancja nie rozpuszczająca się w wodzie chroni roślinę przed szkodliwym działaniem otoczenia.

Błonnik jest substancją, która znajduje zastosowanie w :

  • Produkcji papieru
  • Przy otrzymywaniu sztucznego jedwabiu
  • W produkcji lakierów