DYM TYTONIOWY

W tak zwanym dymie tytoniowym zawarte są trzy bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka związki chemiczne, czyli tlenek węgla, nikotyna i substancje smoliste.

- Substancje smoliste - to mieszanina wielu węglowodorów, które kondensują się wewnątrz płuc i tworzą w nich lepką substancję.

- Tlenek węgla - jego wdychanie zmniejsza ilość tlenu, który przenoszą krwinki czerwone, czyli erytrocyty, w organizmie człowieka.

- Nikotyna -substancja toksyczna, mogąca wywołać nawet śmierć. Jej dawka śmiertelną to od 0,06 do 0,1 grama. W jednym papierosie znajduje się średnio 15 miligrama tej toksycznej substancji a w cygarze około 100 miligramów. Paląc papierosa wdycha się około 0,1 mg nikotyny.

Składniki dymu papierosowego to głównie związki chemiczne o lotnym charakterze, takie jak tlenek czy di tlenek węgla, jak tlenki azotu i amoniak. W jego skład wchodzą również inne substancje lotne: cyjanowodór, hydrazyna oraz uretany. W dymie papierosowym wykryto więcej niż czterysta pierwiastków oraz związków chemicznych.

Na rynek wprowadzono gatunki papierosów, o których producenci mówią, ze są mniej szkodliwe, ponieważ zawierają mniejsze ilości substancji smolistych oraz nikotyny. Są to tak zwane papierosy light. Jednak nie są one bardziej bezpieczne dla zdrowia palaczy. Nałogowi palacze, uspokojeni zapewnieniami o bezpiecznych papierosach, wypalają ich znacznie więcej a tym samym zatruwają swój organizm..

Palacz, który wypala dziennie miedzy 15 a 20 papierosów, naraża się czternastokrotnie bardziej na ryzyko zachorowania na raka płuc, gardła albo jamy ustnej, niż osoby, które nie pala tytoniu. Palacze są czterokrotnie bardziej narażeni na wystąpienie raka przełyku. Przy paleniu wzrasta prawdopodobieństwo przewlekłego nieżytu oskrzeli, rozedmy płuc, a nawet ostrej niewydolności serca. Palący papierosy dwukrotnie częściej chorują również na nowotwory pęcherza moczowego oraz na zawały serca. Palacze często cierpią na nadciśnienie tętnicze. Dym tytoniowy to toksyczna mieszanka szczególnie niebezpieczna dla zdrowia kobiet.

U kobiet nałogowo palących papierosy wzrasta ryzyko zakrzepicy, zwłaszcza jeżeli jednocześnie stosują środki antykoncepcyjne typu doustnego. Ma to duże znaczenie w leczeniu ginekologicznym, dlatego tez ginekolodzy przestrzegają przed stosowaniem tej metody antykoncepcyjnej u takich palaczek, które są starsze i przekroczyły już wiek 35 lat życia.

RZUCENIE PALENIA

Palenie tytoniu należy do nałogów, których bardzo trudno jest się pozbyć. Wystąpienie objawów abstynencji prawie zawsze towarzyszy osobom, które rzucają palenie. Pojawiają się wówczas rożnego rodzaju leku, drażliwość, zaburzenia koncentracji, bóle głowy oraz senność, wzmożony apetyt i osowiałość.

NIKOTYNA

Budowa i występowanie

Nikotyna - jest to substancja chemiczna należąca do alkaloidów pirydynowych mających wzór sumaryczny: C10H14N2. Naturalna nikotyna to substancja lewoskrętna, występująca w liściach oraz w korzeniach roślin należących do grupy roślin tytoniowych. Jej stężenie w roślinach tytoniowych może sięgać nawet 10%. Nikotyna w czystej postaci jest substancja dobrze rozpuszczalną w wodzie, tworząca bezbarwne roztwory szybko ciemniejące na powietrzu, mająca charakterystyczny zapach tytoniu.

Rośliny tytoniowe są uprawiane za granica ale również w Polsce. Duże liście tytoniu są suszone, poddaje się je fermentacji. Po takiej wstępnej obróbce produkuje się z nich papierosy oraz preparaty owadobójcze, kwas nikotynowy i amidy tego kwasu.

DZIALANIE NIKOTYNY

Nikotyna w naprawdę niewielkich, minimalnych dawkach pobudza do działania układ nerwowy. Powoduje podwyższenie ciśnienia krwi. Małe jej dawki działają stymulująco, ponieważ powodują wzmożone wydzielanie adrenaliny. Zanika wiec chwilowo odczuwanie bólu czy też głodu, przyspiesza bicie serca, źrenice rozszerzają się.

Większe dawki nikotyny działają toksycznie na organizm, który je wchłonął. Duża dawka nikotyny może doprowadzić do śmierci poprzez porażenie i paraliż całego układu oddechowego. Dawki mniejsze od śmiertelnej są przyczyna zatruć, których objawami są miedzy innymi: ślinotok, nudności, wymioty oraz drżenie kończyn zarówno dolnych jak i górnych, drgawki lub przykurcze mięśniowe, bladość skory, pocenie się, biegunka, kolka jelit, zaburzenia widzenia, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia świadomości, utrata przytomności a nawet zapaść, aż do porażenia oddechu. Duże dawki nikotyny prowadzą do tego, że obserwuje się trwałą blokadę układu nerwowego. Komórki nerwowe są paraliżowane, kiedy nikotyna łączy się z istniejącymi w nich receptorami nikotynowymi.

Nikotyna uzależnia podobnie jak narkotyk czy też alkohol. Jej wchłanianie razem z dymem tytoniowym rozpoczyna proces uzależnienia natury psychogennej oraz farmakogennej. Mechanizm powstania uzależnienia jest wówczas podobny do mechanizmu, jaki towarzyszy przyjmowaniu heroiny czy kokainy. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami należy stwierdzić, ze nikotyna uzależnia silniej niż kokaina. Łatwiej wiec "uwolnić się" od "brania" kokainy , niż od nałogu nikotynizmu.

Nikotyna jest jednym z najistotniejszych czynników ryzyka powstania chorób serca oraz niewydolności krążenia. Bardzo zwiększa również ryzyko powstania wielu nowotworów, zwłaszcza raka płuc, krtani i białaczki. Ten alkaloid oddziałuje na organizm na wiele sposobów. Upośledza on funkcjonowanie kilkudziesięciu rożnych enzymów zaburzając w ten sposób działanie całego organizmu.

Nikotyna wpływa na funkcjonowanie organizmu bardzo szybko, niemal od razu po wprowadzeniu jej do płuc razem z dymem palonego papierosa, nawet już po siedmiu sekundach od wdechu. Jej stężenie w organizmie jest wykrywalne na wysokim poziomie jeszcze przez długi czas po wypaleniu tytoniu, nawet ponad 72 godziny. Nawet małe dawki zawarte w papierosach powodują bardzo szybko trwale uzależnienie.

Dawkę 60 miligramów nikotyny podanej jednorazowo uważa się za śmiertelną. Jednak wydaje się , że organizmy nałogowych palaczy są bardziej odporne na toksyczne działanie tej dawki. Dawka nawet sięgająca 50 miligramów nikotyny podanej w ciągu jednej doby w postaci rozcieńczonej w porcji wody nie powoduje w organizmach palaczy tragicznych następstw, jakie wystąpiłyby zapewne u osób nie palących tytoniu.

Nikotyna jest to trucizna bardzo silna, podobnie jak i kwas pruski (inaczej cyjanowodór HCN - związek wodoru, węgla oraz azotu - natomiast nikotyna ma wzór chemiczny C10H14N2). Nikotyna wstrzyknięta jednorazowo dożylnie powoduje śmierć spowodowaną porażeniem centralnego układu nerwowego, wywołuje odmę płucną oraz ogólne ich przekrwienie, obrzęki błon śluzowych układu oddechowego a także martwicę nerek.

Nie tylko palenie tytoniu jest niebezpieczne dla zdrowia. Udowodniono, ze szkodliwa jest także praca przy hodowli i zbieraniu tej rośliny. Co czwarty sezonowy robotnik pracujący na polach tytoniowych ma ostre objawy tzw. choroby zielonego tytoniu. Jej objawy to uporczywe bóle i zawroty głowy, mdłości i wymioty. Dzieje się tak, ponieważ nikotyna wnika do organizmu przez skore, czego konsekwencja są objawy zatrucia. Zatrucie może być łagodny przebieg a jego objawy często znikają po dwóch, trzech dniach. Są jednak przypadki tak silnego zatrucia nikotyna, ze pacjenci wymagają leczenia szpitalnego.

Wpływ nikotyny na OUN = ośrodkowy układ nerwowy (zwłaszcza na mózg):

Wdychanie nikotyny zawartej w tak zwanym dymie tytoniowym oddziałuje na organizm już w siedem sekund po dostaniu się dymu do płuc, czyli o wiele szybciej niż przy dożylnym podaniu nikotyny. Wywołuje to szybkie zmiany w funkcjonowaniu mózgu, ponieważ zaburza procesy tworzenia, przekazywania i odbierania przez komórki nerwowe wielu neuroprzekaźników. W organizmie ludzkim działa dwadzieścia typów neuroprzekaźników.

Nikotyna zmienia przede wszystkim mechanizm uwalniania trzech kluczowych dla funkcjonowania organizmu ludzkiego neuroprzekaźników:

1) noradrenaliny - hormonu będącego pochodna tyrozyny, który wytwarzany jest w rdzeniu nadnerczy oraz w zakończeniach włókien nerwowych.

2) serotoniny - inaczej enteroaminy, 5-HT , będącej hormonem tkankowym należącym do grupy amin biogennych.

3) dopaminy - neuroprzekaźnika mózgu, który w znacznym stopniu wpływa na ogólne samopoczucie człowieka.

Nikotyna najsilniej działa na dopaminę, Nikotyna, tak jak i alkohol, zmienia również wydzielanie acetylocholiny i soli kwasu glutaminowego, czyli glutaminianu.

Wpływ nikotyny na autonomiczny układ nerwowy = AUN:

Acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem zarówno w przywspółczulnej jak i we współczulnej części AUN. Stad tak duży wpływ nikotyny na jego działanie. Nikotyna zmienia wydzielanie i transport tego neuroprzekaźnika. Działając na autonomiczny układ nerwowy może zwiększyć tempo pracy serca albo poprzez pobudzanie układu współczulnego, albo też przez przyhamowanie działania układu przywspółczulnego.

Nikotyna zmienia działanie wielu części organizmu:

A) układ krążenia - poprzez wpływ nikotyny na funkcjonowanie układu współczulnego powoduje zwiększenie tempa akcji serca, dalej wzrost poziomu ciśnienia krwi oraz częściowy skurcz naczyń.

Małe dawki tej substancji mogą wywołać tachykardię.

B) układ oddechowy - małe porcje nikotyny wywołują zwiększenie głębokości oraz częstotliwości oddechów.

Dawki śmiertelne paraliżują układ oddechowy.

C) układ pokarmowy - nikotyna stymuluje działanie nerwów przywspółczulnych i powoduje w ten sposób wzrost aktywności ruchowej jelit.

Z kolei większe dawki nikotyny zmniejszają ruchliwość oraz napięcie jelit.

D) przekaz impulsów nerwowych- działa na zwoje komórek nerwowych zarówno układu sympatycznego jak i parasympatycznego i na połączenia nerwów z mięśniami.

Małe dawki ułatwiają przekaz impulsów nerwowych

Większe dawki blokują, a bardzo duże paraliżują przekaz impulsów.