Budowa oraz czynności ludzkiego organizmu

Podstawowymi składnikami budującymi ciało ludzkie są:

1. komórki.

Stanowią one podstawowe jednostki funkcjonalne i strukturalne organizmów. Elementami komórki jest jądro komórkowe, błona komórkowa oraz protoplazma. W komórkowej jednostce funkcjonalnej zachodzą reakcje metaboliczne. W wyniku tych przemian dochodzi do przerabiania materiałów odżywczych na produkty, które są niezbędne do przeżycia i wydalanie szkodliwych substancji przemiany materii. Podobne pod względem funkcji i budowy ( niekoniecznie) komórki tworzą tkankę.

2 tkanka.

Komórki tkanki mają wspólne pochodzenie oraz podobną budowę i czynności. W organizmie jest kilka typów tkanek:

a) tkanka łączna ( tworząca kości, ścięgna, chrząstki, krew, tkankę tłuszczową),

b) tkanka nabłonkowa ( wyścielająca przewód pokarmowy oraz jamy ciała, tworzy pokrycie ciała),

c) tkanka mięśniowa ( tworząca mięśnie szkieletowe, zależne od woli człowieka oraz mięśnie gładkie, niezależne od człowieka),

d) tkanka nerwowa ( odbierająca bodźce z wnętrza organizmu i z zewnątrz ciała).

Tkanki zgrupowane są w narządy.

3. narządy.

Tkanki grupują się w zespoły, które łączą się i tworzą zespoły, pełniące różne czynności w ciele człowieka. Narządy mają odpowiedni kształt oraz położenie i wygląd. Narządy tworzą układy narządów, które spełniają określoną czynność organizmu.

Prawidłowe funkcjonowanie organizmu zależy od wzajemnych zależności komórek, narządów i tkanek oraz układów narządów, które podlegają układowi nerwowemu. Układ ten koordynuje pracą wszystkich narządów i łączy organizmy ze środowiskiem zewnętrznym.

Układy narządów u człowieka:

I. układ stawowo-kostny

Zasadniczą rolą tego układu jest podpieranie miękkich elementów ciała. Kości osłaniają ważne i bardzo wrażliwe na uszkodzenia narządy wewnętrzne ( czaszka chroni mózg). Kości są także miejscem gdzie przyczepiają się mięśnie.

Składnikami układu stawowo-kostnego są :

a) kości, stanowiące twarde ale sprężyste struktury o bardzo różnorodnych kształtach.

Kość składa się z warstwy zewnętrznej, którą stanowi istota twarda oraz z warstwy wewnętrznej, zwanej istotą gąbczastą. Kości dzielimy na:

- kości długie,

- kości wielokształtne,

- kości płaskie.

Wewnątrz niektórych kości znajduje się tkanka krwiotwórcza w formie szpiku kostnego. U dorosłego człowieka można się doliczyć 206 kości. Kości są bardzo wytrzymałe na nacisk ale na wyginanie już nieco mniej. Największą wytrzymałość kości posiada człowiek w wieku od 15 do 40 lat. Wraz z biegiem lat, wytrzymałość ta maleje, gdyż dochodzi wówczas do ubywania cennych składników mineralnych, stanowiących zasadniczy element nadający kościom ich właściwości.

b) chrząstki, stanowiące elastyczne i sztywne tkanki, które tworzą niektóre fragmenty szkieletowe ( żebra, nos, wzmocnienie tchawicy i in.).

c) stawy, stanowią ruchome połączenia pomiędzy kośćmi. Dzięki nim możliwy jest ruch z udziałem mięsni.

Staw zbudowany jest z kilku elementów, takich jak torebka stawowa ( produkcja mazi stawowej).

d) więzadła, stanowiące mocne i elastyczne pasma i błony, które łączą kości w stawach.

II układ krążenia.

Rola tego układu jest roznoszenie po całym organizmie krwi, zawierającej wszystkie czynniki pokarmowe oraz tlen oraz odbieranie produktów przemiany materii i dwutlenku węgla.

Elementami układu krążenia jest serce, stanowiące mięśniowy narząd, zapewniający przepływ krwi w tętnicach i żyłach. Serce składa się z dwóch przedsionków oraz dwóch komór. Prawym przedsionkiem oraz prawą komorą krew dostaje się do serca. Lewy przedsionek i lewa komora odprowadzają ja od serca.

Pomiędzy komorami i przedsionkami leży przegroda, która prowadzi krew zasadniczo w tym samym kierunku. Funkcjonowanie serca opiera się na rytmicznym kurczeniu i rozkurczaniu mięśni, w czasie których następuje przepływ i przepompowywanie krwi.

Do układu krążenia zaliczamy niewątpliwie tętnice oraz żyły. Oba rodzaje naczyń znacznie się od siebie różnią.

Tętnice prowadzą krew od serca i doprowadzają ją do praktycznie wszystkich komórek ciała. Ściany tętnic są kurczliwe i sprężyste, co zapobiega rozerwaniu w czasie znacznego ciśnienia przepływającej w ich wnętrzu krwi. Tętnice rozdzielają się na tętniczki i naczynia włosowate. Naczynia te są najmniejszymi i najwęższymi naczyniami krwionośnymi. Powstają one w wyniku podziału tętniczek, które przechodzą następnie w żyłki.

Żyły natomiast są naczyniami odprowadzającymi krew do serca. Żyły łączą się z naczyniami włosowatymi. Ponieważ ciśnienie panujące w żyłach jest niewielkie to ich ściany nie muszą być grube i elastyczne. Ściany żył są więc cienkie i dodatkowo bardzo wiotkie. Wewnątrz żył występują zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi.

Do układu krążenia zaliczamy także naczynia oraz węzły chłonne. Są to skupiska tkanki limfatycznej, w obrębie której powstają limfocyty, czyli białe ciałka krwi, które odgrywają ważne funkcje oczyszczające limfę z obcych ciał.

Podczas pracy serca występują trzy fazy, składające się na stale powtarzający się cykl. W pierwszym etapie przedsionki serca wypełniają się krwią. W czasie rozkurczu przedsionków krew wpływa do komór, a jej miejsce w przedsionkach zajmuje nowa porcja krwi.

Następnie dochodzi do skurczu komór i krew wypychana jest do tętnic, po czym komory się rozkurczają. Ostatnią fazą jest odpoczynek komór i przedsionków, który w porównaniu do pozostałych procesów trwa najdłużej.

W czasie jednego cyklu, przez serce przepływa podwójna porcja krwi ( około 80ml po 40 ml w każdej komorze). Wiąże się to z obecnością dwóch obiegów krwi, dużego i małego.

III. układ oddechowy.

Dzięki układowi oddechowemu możliwe jest dostarczenie tlenu i odprowadzenie dwutlenku węgla z organizmu.

Elementami budującymi układ oddechowy są:

a) jama nosowa, obejmująca przedsionek nosa oraz przegrodę nosową i przewody nosowe. Dzięki jamie nosowej możliwe jest oczyszczenie, ogrzanie i nawilżenie wdychanego powietrza. Procesy te możliwe są dzięki znacznemu ukrwieniu błony.

b) gardziel, stanowiąca skrzyżowanie dróg pokarmowych i oddechowych. W gardzieli wyróżniamy trzy odcinki: nosowy, ustny i krtaniowy.

c) krtań, utworzoną z chrząstek, błony śluzowej oraz z mięśni. W jej obrębie znajduje się nagłośnia, która zabezpiecza przed dostaniem się pokarmu do tchawicy w czasie połykania. Wewnątrz krtani znajdują się struny głosowe, które w czasie drgań wytwarzają dźwięk.

d) tchawica, wewnątrz niej znajduje się błona śluzowa pokryta nabłonkiem migawkowym, który pozwala na usunięcie zanieczyszczeń, dostających się tu z jamy nosowej.

e) oskrzela, doprowadzające i odprowadzające powietrze z płuc. Oskrzela wyściela błona śluzowa w obrębie której położone są elementy chrzęstne.

f) płuca, leżące w klatce piersiowej i oddzielone od reszty przeponą. Uchodzą do nich główne oskrzela, w obrębie których występują drobne oskrzeliki i malutkie pęcherzyki płucne. Płuca są zrazikowo - pęcherzykowatymi narządami, podzielonymi dodatkowo na płaty. W prawym płucu wyróżniamy trzy Platy a w lewym dwa. Platy wykazują podział na segmenty ku którym uchodzą oskrzeliki, tworząc następnie pęcherzyki.

Liczba pęcherzyków w płucach przewyższa setki milionów. Całkowita powierzchnia płuc wynosi około 100m².

g) opłucna, jest to cienka, surowicza błona, która okrywa płuca i wyścieła wnętrze klatki piersiowej.

IV. układ pokarmowy.

Dzięki układowi pokarmowemu możliwe jest dostarczanie do organizmu pokarmu, stanowiące podstawowe źródło energii i związków budulcowych.

Elementami układu pokarmowego są;

a) jama ustna, zbudowana z przedsionka oraz z jamy ustnej właściwej. W jamie ustnej znajdują się przewody prowadzące do ślinianek, wytwarzających dwa rodzaje śliny, śluzową i surowiczą. W jamie ustnej znajdują się także zęby, służące do rozdrabniania kęsów pokarmu,

b) gardziel, odgrywająca zasadniczą role w czasie przełykania pokarmu, co umożliwiają odpowiednie mięśnie zwężające ją i unoszące,

c) przełyk, łączący żołądek z gardzielą,

d) żołądek, utworzony z trzech warstw mięsni. Narząd ten łączy się z przełykiem dzięki wpustowi a z jelitem poprzez odźwiernik.

W śluzówce żołądka znajdują się liczne gruczoły śluzowe i trawienne, wytwarzające enzymy. Żołądek wykazuje ruchy skurczowe i rozkurczowe, które są niezależne od woli człowieka,

e) jelito cienkie, składające się z dwunastnicy i jelit czczego i krętego. Uchodzą tu przewody żółciowe i następuje główny proces trawienia i wchłaniania związków pokarmowych,

f) jelito grube, składające się z jelita ślepego, okrężnicy oraz odbytnicy, tutaj odbywa się wchłanianie wody oraz formowanie kału.

g) wątroba, stanowiąca jeden z głównych gruczołów trawiennych, wytwarza żółć, która umożliwia trawienie tłuszczy,

h) trzustka, jest to gruczoł wydzielający soki trzustkowe, które umożliwiają trawienie węglowodanów, tłuszczy i białek.