Serce jest wspaniałą pompą zasysającą i tłoczącą krew na cały organizm. Dzięki sercu każdy narząd, element ciała, każda pojedyncza komórka są zaopatrzone w tlen i składniki pokarmowe. Bez tego nie można by było żyć. Serce zapewnia życie dzięki swej nieustannej pracy. Wydaje się być niestrudzone, praktycznie nie odpoczywa (czasem tylko zwalnia i to można uznać za jego odpoczynek).

Krew odtlenowana spływa żyłami do serca, a konkretnie do prawego przedsionka. Stąd dostaje się do prawej komory (dzięki skurczom przedsionka). Z prawej komory krew jest tłoczona do płuc (tzw. mały obieg krwi), gdzie oddaje dwutlenek węgla i ulega utlenowaniu. Krew bogata w tlen wraca do serca, ale tym razem do lewego przedsionka, skąd trafia do lewej komory, a z niej wydostaje się tętnicami i płynie do każdej części ciała (duży obieg krwi). Należy podkreślić, że do serca krew wpływa żyłami, a wypływa z serca tętnicami.

Pomiędzy prawą komorą i prawym przedsionkiem znajduje się zastawka trójdzielna, która uniemożliwia cofanie się krwi z komory do przedsionka. Pomiędzy lewą komorą, a lewym przedsionkiem znajduje się zastawka dwudzielna, która zapobiega wracaniu krwi z lewej komory do lewego przedsionka. Żeby krew pompowana z komór do tętnic nie cofała się do komór, pomiędzy komorami i tętnicami z nich wychodzącymi znajdują się zastawki półksiężycowate, złożone z trzech płatków. Tak więc serce jest czteroczęściowym narządem, posiadającym mechanizmy zabezpieczające przed mieszaniem się krwi utlenowanej i odtlenowanej. Serce zbudowane jest z tkanki mięśniowej sercowej, przypominającej nieco tkankę mięśni poprzecznie prążkowanych. Komórki mięśnia sercowego są zdolne do długotrwałej i ciężkiej pracy, w przeciwieństwie do komórek mięśniowych, które szybko się męczą. Krew pompowana przez serce wprawiana jest w ruch, dzięki któremu w ciągu 28 sekund opływa całe ciało i dociera do każdej komórki organizmu oddając w miejscu docelowym tlen, który transportuje, a odbierając dwutlenek węgla będący produktem przemiany materii. W krwi za transport tlenu odpowiedzialne są erytrocyty, czyli krwinki czerwone, zawierające hemoglobinę wiążącą się z tlenem. Jest to bardzo sprawny i wydajny układ, którego funkcjonowanie ma wpływ na organizm i nawet krótka przerwa w działaniu serca (ok. 5 minut) prowadzi do zgonu lub stanu śmierci klinicznej.

Aby układ krwionośny prawidłowo funkcjonował i dostarczał krew z tlenem do komórek, konieczna jest nie tylko dobra kondycja serca, ale również prawidłowy stan naczyń krwionośnych. Jeśli naczynia te będą miały zmniejszoną przepuszczalność na jakimś odcinku, to przepływ krwi staje się ograniczony i nie dociera ona tam, gdzie powinna albo dociera w ograniczonych ilościach, a przez to ilości dostarczanego do komórek tlenu (i innych składników ) są zmniejszone. Chorobą, w której dochodzi do ograniczenia przepustowości naczyń krwionośnych jest miażdżyca, czyli zwężenie światła naczyń krwionośnych z powodu odkładania się płytki miażdżycowej na ich ściankach. Płytka miażdżycowa, to twarda "skorupka" utworzona przede wszystkim ze związków tłuszczowych, głównie z cholesterolu. Gdy dojdzie do oderwania fragmentu płytki od naczynia krwionośnego, to wędruje ona z krwią i dociera w końcu do naczyń, przez które nie może się przecisnąć i zatyka je. Zahamowanie transportu krwi w sercu powoduje martwicę mięśnia sercowego, co czasem doprowadza do zgonu. Rozwój miażdżycy w organizmie człowieka postępuje przez lata, jednak jej niebezpieczne efekty pojawiają się zwykle u osób, które ukończyły czterdziesty rok życia, a częstotliwość choroby wzrasta z wiekiem. Chorują tak kobiety, jak i mężczyźni. Miażdżyca prowadzi do zawału serca, udaru mózgu, choroby naczyń wieńcowych, chromania przestankowego, choroby niedokrwiennej wielu narządów (co jest związane z utrudnionym lub uniemożliwionym przepływem krwi przez naczynia krwionośne, w których rozwija się miażdżyca).

Serce posiada własne naczynia, które transportują krew odżywiającą i dotleniającą mięsień sercowy. Są to naczynia wieńcowe, czyli tętnice wieńcowe wraz z odchodzącymi od nich drobnymi naczyniami włosowatymi. Jeśli dojdzie do zwężenia tych naczyń, np. z powodu odkładania się na ich ściankach płytki miażdżycowej, wtedy dojdzie do ograniczenia dostaw tlenu oraz substancji odżywczych do mięśnia sercowego. Serce nie jest wtedy prawidłowo dotleniane. Początkowo choroba nie daje objawów, ale ciągle się rozwija, aż w końcu wywołuje niebezpieczne zaburzenia w pracy układu krwionośnego. Gdy choroba osiągnie zaawansowane stadium rozwojowe, chory odczuwa ból w klatce piersiowej (za mostkiem). Poza tym pacjent odczuwa "zadławianie", pieczenie w okolicy mostka. Objawy takie z początku pojawiają się podczas wysiłku fizycznego, w czasie wzrostu zapotrzebowania na tlen, ale naczynia wieńcowe nie są zdolne do transportowania odpowiednich ilości krwi do mięśnia sercowego. Coraz częściej objawy choroby ujawniają się w czasie spoczynku. Świadczy to o zaawansowanym stadium choroby, które grozi zawałem serca. Bóle w klatce piersiowej mogą się pojawić nie tylko z powodu wysiłku fizycznego. Naczynia krwionośne serca ulegają zwężeniu w wyniku działania bodźca emocjonalnego, takiego jak stres albo znaczne podniecenie. Napad bólu zamostkowego zwykle przemija po kilku - kilkunastu minutach spoczynku. Bywa jednak i tak, że niepokojący ból utrzymuje się przez dłuższy czas (nawet do kilku godzin) i towarzyszy mu niepokój, uczucie, że dzieje się coś niedobrego. Silnemu bólowi w klatce piersiowej towarzyszy zasłabnięcie, bladość cery, zmiana rytmu uderzeń serca, wystąpienie zimnego potu na ciele. Takie objawy mogą być przyczyną zupełnego zamknięcia światła naczyń wieńcowych, czyli zawału. Gdy naczynie wieńcowe jest za długo niedrożne, to może dojść do martwicy serca. Człowiek z wymienionymi objawami powinien jak najszybciej zażyć leki, które rozszerzają naczynia krwionośne i mają szybkie działanie (np. nitrogliceryna, jeśli oczywiście pacjent ją ma). Niezbędna też jest pomoc lekarska. Lekarz musi przebadać pacjenta i zdecydować o sposobie leczenia. Organizm człowieka próbuje walczyć samodzielnie z chorobą wieńcową. Walka polega na wytworzeniu dodatkowych naczyń krwionośnych, transportujących krew w mięśniu sercowym do miejsca, które nie otrzymuje tlenu z powodu nieprzepustowości jakiejś tętniczki. Niedrożna tętniczka zostaje pominięta, a krew od tej pory jest transportowana anastomozami, czyli nowo wytworzonymi specjalnymi tętniczkami. Nazywa się to krążeniem bocznym. W przypadku choroby wieńcowej lekarz może postawić diagnozę na podstawie objawów chorobowych oraz wyników wykonanych badań. Przede wszystkim wykonuje się EKG. Chory otrzymuje leki, które rozszerzają objęte miażdżycą naczynia krwionośne, dzięki czemu przepływ krwi w tych naczyniach zostaje zwiększony.

Miażdżyca spowodowana jest nadmiarem cholesterolu w organizmie. Często słyszy się, że cholesterol jest szkodliwy dla człowieka. Nie jest to prawdą, gdyż cholesterol jest związkiem niezbędnym do produkcji hormonów, tworzenia błony komórkowej, zachodzenia podziałów komórkowych, produkcji ważnych dla organizmu związków, takich jak np. witamina D. Cholesterol w organizmie człowieka powstaje w wątrobie. Tutaj jest produkowany i okresowo magazynowany. Szkodliwy dla człowieka jest nadmiar cholesterolu, który człowiek przyjmuje z pokarmem w bardzo dużych ilościach. Pokarmy zawierające cholesterol, to przede wszystkim mięso i tłuszcz zwierzęcy. W Polsce bardzo popularnym mięsem jest wieprzowina. Niestety, spożywanie jej w dużych ilościach jest przyczyną wielu chorób serca u Polaków. Znaczny wzrost ilości cholesterolu krążącego we krwi prowadzi do powstawania płytki miażdżycowej na ściankach naczyń krwionośnych, co z czasem może prowadzić do znacznego zwężenia naczyń i nawet ich całkowitego zaczopowania. . Jednak do pojawienia się choroby nie jest konieczne zablokowanie przepływu krwi w tętniczce. Już samo zwężenie światła naczynia krwionośnego znacznie ogranicza przepływ krwi i ogranicza tym samym dostawy tlenu i składników odżywczych do mięśnia sercowego, który wykazuje duże zapotrzebowanie na tlen, gdyż jest bardzo aktywny i ciągle pracuje. Miażdżyca może też prowadzić do uszkodzenia innych narządów, np. wątroby, nerek. Jesli miażdżyca występuje w kończynach, zwłaszcza w nogach, to stają się one zimne, co świadczy o słabym krążeniu krwi. Niedotlenienie tkanek kończyny prowadzi do zamierania tkanki, co często grozi amputacją kończyny. Żywność bogata w cholesterol, to: mięso, jaja, smalec, masło, wątróbka (gdyż w niej jest produkowany oraz magazynowany cholesterol). Należy zwiększyć w diecie ilość tłuszczu roślinnego, a ograniczyć spożywanie tłuszczu zwierzęcego. Również do smażenia powinno się stosować oleje roślinne, a najlepiej jest unikać spożywania potraw smażonych i pieczonych. Najlepsze dla człowieka jest gotowane chude mięso (np. drobiowe) i mięso ryb. Prawidłowa ilość cholesterolu we krwi nie powinna przekraczać 200 mg %. Gdy dojdzie do wzrostu poziomu cholesterolu powyżej tej wartości, to należy znacznie ograniczyć spożywanie pokarmu bogatego w cholesterol i tłuszcze. Trzeba często kontrolować poziomu cholesterolu we krwi, aby wiedzieć, kiedy należy zmodyfikować dietę i kiedy nasze zdrowie znajduje się w niebezpieczeństwie. W krwi znajdują się różne frakcje cholesterolu: LDL i HDL. Lekarz chcąc wywnioskować, jaki jest stan zdrowia pacjenta i czy rozwija się miażdżyca (a co za tym idzie - choroba wieńcowa) sprawdza stosunek ilości cholesterolu w postaci HDL do cholesterolu związanego w formie LDL. Im więcej jest HDL w stosunku do frakcji LDL, tym lepiej dla pacjenta.

Jeśli choroba wieńcowa jest zaawansowana i nie da się jej skutków ograniczyć podawaniem choremu leków rozszerzających naczynia krwionośne, to wykonuje się zabieg angioplastyki, czyli rozbijania płytki miażdżycowej. Angioplastyka polega na wprowadzeniu do naczynia krwionośnego-zwężonego wskutek obecności płytki miażdżycowej-cienkiego drucika zakończonego balonikiem, który po dotarciu do chorej tętnicy zostaje rozszerzony pod wpływem gazu, który zostaje wpuszczony do balonika pod ciśnieniem nawet kilku atmosfer. Balonik w wyniku znacznego rozszerzania się i uciskania na ścianki naczynia krwionośnego powoduje zmiażdżenie płytki miażdżycowej, która rozpada się. W ten sposób ściana naczynia zostaje oczyszczona i światło naczynia powiększa się: odzyskuje swoją przepustowość.

W unikaniu choroby wieńcowej wielkie znaczenie ma aktywność fizyczna, która zapewnia spalanie nadmiaru lipidów we krwi, biorących udział w powstawaniu płytki miażdżycowej. Należy też często mierzyć ciśnienie tętnicze krwi, aby ustrzec się nadciśnienia. Jeśli wartości ciśnienia wzrosną powyżej wartości 140/90, to konieczne jest leczenie przy zastosowaniu odpowiednich chemioterapeutyków. Prawidłowa wartość ciśnienia tętniczego krwi (wartość najlepsza, podręcznikowa), to 120/80.

Należy kontrolować dietę, nie spożywać nadmiernych ilości tłuszczu, nie palić papierosów, nie nadużywać alkoholu. Trzeba uprawiać sport, być aktywnym fizycznie i unikać stresu.

Serce i cały układ krwionośny mają ogromne znaczenie w życiu człowieka. Zależy od nich życie i witalność, sprawność organizmu. W wyniku prowadzenia złego trybu życia można tę sprawność stracić. Należy o tym pamiętać, kiedy jeszcze jest się zdrowym, gdyż za późno jest na takie myślenie, gdy choroba już się pojawi.