Specjacja - to proces powstawania gatunku nowego.
Kiedy na skutek działania ewolucyjnych czynników oraz kumulowania się niewielkich zmian czystości genów dla osobników określonej populacji nie będzie możliwe krzyżowanie się z osobnikami odrębnych populacji (→ rozrodcza izolacja), wówczas należy uznać iż powstał nowego rodzaju gatunek.
Mechanizmy rozrodczej izolacji:
- Prezygotyczne - mechanizmy, które umożliwiają powstawanie mieszańcowej zygoty pomiędzy dwoma gatunkami.
IZOLACJE:
- Etologiczna; etologia - to nauka dotycząca różnych zachowań zwierząt;
- Ekologiczna - to zamieszkiwanie nisz ekologicznych różnego rodzaju; osobniki różnych populacji nie mają sposobności spotkania się;
- Sezonowa - wynika z różnicy w porach kwitnienia czy też rozrodu;
- Gametyczna - dotyczy ginięcia gamet obcych w rozrodczych narządach żeńskiego osobnika, obumierania zygot;
- Mechaniczna - płciowe narządy osobników nie są do siebie dopasowane a to uniemożliwia zapłodnienie;
- Postzygotyczne - dochodzi między dwoma gatunkami do zapłodnienia lecz niemożliwy jest rozwój potomstwa. Przyczyny:
- Letalność zygot - powstałe mieszańce giną już na etapie zarodka
- Sterylność (bezpłodność) mieszańców F1
- Depresja - polega na tym, iż mieszańce F1 to organizmy płodne i żywotne; F2 z kolei giną albo są bezpłodne.
Rodzaje specjacji:
- Filetyczna - dotyczy powstania gatunku B z gatunku A;
- Właściwa - dotyczy powstania z gatunku A gatunków A, B... Doprowadza do wzrostu ilości gatunków.
Rodzaje właściwej specjacji:
- Skokowa (nagła) - to wyodrębnienie się nagłe gatunku nowego na skutek dużej mutacyjnej zmiany np. poliploidyzację (czyli zwielokrotnienie);
- Stopniowa (ciągła) - gdy gatunek powoli powstaje, niewielkie ewolucyjne zmiany częstości genu kumulujące się w każdym kolejnym pokoleniu, stopniowo doprowadzając do wytworzenia osobników, które nie mogą krzyżować się z macierzystymi osobnikami zatem uznać je należy za gatunek nowy.
Rodzaje stopniowej specjacji:
- allopatryczna (geograficzna) - typ specjacji, w której udział bierze geograficzna bariera. Macierzysty oraz nowo powstały gatunek oddzielone są geograficzną bariera (góry, ocean, pas lądu, rzeka). Geograficzna bariera uniemożliwia spotykanie osobników izolowanych z macierzystymi a także uniemożliwia między nimi wymianę.
- sympatryczna (ekologiczna) - kiedy macierzysty oraz nowo powstały gatunek nie są oddzielone geograficznie. Jeśli grupa osobników określonego gatunku w środowisku zajmie odmienną ekologiczną niszę to działanie ewolucyjnych czynników doprowadzić może do powstania różnic pomiędzy grupą tą a macierzystym gatunkiem. Kiedy wytworzony zostanie mechanizm rozrodczej izolacji to grupę zmienioną uznać należy za gatunek nowy.
