NASTIE [gr.] - nastyczne ruchy, zmiana położenia roślinnych organów, zwierząt rzadziej, która zachodzi na skutek bodźca bezkierunkowo działającego albo która jest będąca wynikiem właściwości wrodzonych organu. Wyróżnia się następujące typy nastycznych ruchów: ruchy, które wynikają z różnej szybkości elongacyjnego wzrostu różnych komórek znajdujących się po stronach przeciwnych organu; turgorowe ruchy, wywołane zmianą odwracalną turgoru komórek wyspecjalizowanych (w poduszeczkach zlokalizowanych u podstawy albo u szczytu ogonków liści należących do pierwszego oraz drugiego pędu w złożonych liściach); ruchy, które wynikają ze zmian stopnia szybkości wzrostu, powodowane stężeniem zróżnicowanym auksyny po każdej stron organu to: epinastia - to szybszy wzrost górnej morfologicznie części organu, hyponastia - to szybszy wzrost dolnej morfologicznie części organu, fotonastia, termonastia - jest powodowana zmianą temperatury (przykład:. otwieranie oraz zamykanie się płatków kielicha krokusa lub tulipana), chemonastia - powodowana wpływem chemicznego czynnika (przykład: u owadożernych roślin które reagują na obecność określonych chemicznych związków zamykaniem w pułapce owada, w której on ulega strawieniu). Turgorowe ruchy to: nyktynastia - senne ruchy, wywołujące przestawienie położenia liści, niekiedy płatków korony oraz pręcików podczas trwania nocy, przykład: u roślin należących do rodziny motylkowatych (bobowatych) listki nocą ulegają stuleniu, następuje utrata turgoru liścia, który zwisa; sejsmonastia - spowodowana wpływem mechanicznego bodźca (wstrząśnięcia, dotyku), występująca u tzw. wrażliwych roślin (np. Mimosa pudica), albo wpływem cieplnego bodźca, elektrycznego lub chemicznego; w turgorowych ruchach przejście bodźca do poduszeczki reagującej jest wywołane rozprzestrzenianiem się czynnościowego potencjału, oraz związane może być z przemianami w przenoszeniu fitohormonu (np. auksyny).
MACIEJKA - Matthiola bicornis.
Jednoroczna ozdobna roślina należąca do rodzaju lewkonia, jest wprost wysiewana na stałe miejsca; płożąca łodyga rozgałęziona; niepozorne kwiaty, karminowofioletowe, w gronach luźnych, wieczorem otwierają się i wtedy pachną silnie; krótko kwitnie, lecz może być sukcesywnie wysiewana, np. w każdym 2-3 tygodniu; zakwita po upływie 8-10 tygodni od momentu wysiewu.
CEREUS - Cereus.
Rodzaj należący do rodziny kaktusowatych, kiedyś rodzaj zbiorczy, obecnie jest wyróżnionych więcej niż 20 rodzajów węższych, np. Carnegiea, Aporocactus, Cereus, Cephalocereus, Cleistocactus, Hylocereus, Selenicereus, Myrtillocactus, Espotoa; w rozumieniu tradycyjnym cereus zawierał w sobie około 200 gat.; w rodzaju obecnym Cereus zostało w przybliżeniu 44 gatunków, w tym np. Cereus peruvianus. Rośliny z tego rodzaju obecne są pustynnych na obszarach każdej z Ameryk od USA poprzez Meksyk do Chile i Argentyny. Sukulenty o walcowatych pędach, wyprostowanych, wijących się (tzw. wężowatych) albo płożących się, niejednokrotnie o krzewiastym lub drzewiastym pokroju, niekiedy tworzą darnie; pędy mięsiste, drewniejące z wiekiem opatrzone są cierniami na żebrach; nie powstają liście; okazałe kwiaty ale krótkotrwałe, u licznych gatunków nocą otwarte. Do znanych najbardziej gatunków oraz rodzajów zbiorczego dawniej rodzaju cereus przypisuje się: k a r n e g i a (cereus olbrzymi, kaktus saguaro w Arizonie), Carnegiea gigantea - wysokość 15 m, wielkokwiatowy selenicereus (wielkokwiatowy cereus) nazywany królową nocy; Selenicereus pteranthus - niekiedy nazywany księżniczką nocy, cefalocereus (starczy cereus) nazywany głową starca, Selenicereus grandiflorus o cienkich, zwisłych pędach, białych, wonnych, dużych kwiatach otwartych w ciągu 1 nocy, Cephalocereus senilis pokryty cały białymi, kędzierzawymi, długimi włosami. Część z rodzajów wyodrębnionych dostarcza smakowitych owoców (np. cereus, karnegia); pędy jak i kwaskowaty sok z nich uzyskiwany posługują jako pożywienie; różnorakie zastosowanie znajduje drewno, m.in. w wyrobie mebli i jako budulec; cereusy używane są także na żywopłoty; pędy suche cereusa nasycone tłuszczem przez Indian były stosowane jako pochodnie, pochodzi stąd nazwa łacińska cereus, oznaczająca woskową świecę; cereusy są uprawiane jako ozdobne rośliny w szklarniach i mieszkaniach (m.in. selenicereus, cefalocereus, karnegia).
GRZYBIENIE - Nymphaea - tzw. wodne lilie.
Bylina wodna (około 40 gatunków) umiarkowanych i podzwrotnikowych obszarów; bardzo grube kłącze, w dennym mule płożące się; duże, liście pływające, tarczowate; duże, kwiaty bardzo okazałe, barwy czerwonej, białej, niebieskiej lub żółtej; w Polsce (jeziora, stawy) obecne 2 gatunki: białe grzybienie - N. alba (znajdująca się pod ochroną) oraz północne grzybienie - N. candida; każdy z gatunków ma lecznicze lub trujące właściwości, o białych, wonnych kwiatach; ich kwiaty, częściej kłącza, wykorzystuje się w leczeniu (posiadają alkaloidy o działaniu uspokajającym); w delcie Nilu obecne przede wszystkim 2 gatunki tej grupy, nazywane egipskimi lotosami: N. Lotus - zwany też białym lotosem (o kwiatach wonnych, białych, w nocy otwartych), którego odmian uprawiana jest w południowej Europie jako ozdobna roślina i N. coerulea (o niebieskich, kwiatach w dzień otwartych); wiele międzygatunkowych mieszańców uprawianych jest jako ozdoba wodnych basenów a także stawów; grzybienie nazywane są potocznie nieprawidłowo jako nenufary.
MIMOZA WSTYDLIWA - Mimosa pudica - czułek wrażliwy.
Półkrzew ozdobny (do 1 m wysokości) należący do rodziny mimozowatych; obecny w tropikalnej strefie całej ziemi; podwójnie pierzaste liście; listki ulegają złożeniu, a liściowe ogonki w ciemności zwisają, również pod działaniem innych bodźców (w tym np. nagłe wahania temperatury, dotyk); fioletoworóżowe kwiaty, w główki zebrane; określenie mimoza jest błędnie przyporządkowane niektórym gatunkom akacji; uprawiana głównie na cięty kwiat Acacia dealbata.
GORYCZKA WIOSENNA - Gentiana verna.
Zielna roślina z rodziny goryczkowatych. Roślina ta objęta jest całkowitą ochroną. Występuje pospolicie na halach, łąkach, skałach, leśnych polanach Pienin i Tatr, rzadko Sudetów Wschodnich. Łodyżki niziutkie goryczki wyposażone są w różyczkę przyziemną liści. Kłącza tej rośliny wypuszczają często niedługie cienkie rozłogi, które kończą różyczki liści. Obecne w różyczce liście goryczki są eliptyczne, łopatkowate lub jajowate a w szczytowej części ostre zazwyczaj. Łodygowe liście rośliny są z kolei węższe i mniejsze. Kwiaty ciemno-lazurowo-błękitne są umieszczone pojedynczo w końcowej części łodygi. Kwiaty tej rośliny wrażliwe są na wilgoć i chłód; przed wiatrem i deszczem, na noc śrubowato zwijają się w pęd spiczasty. Kwitnie ona od maja do sierpnia. Dwudzielna torebka jest jej owocem. Nasiona są drobne, ciemne i nieoskrzydlone.
