Komórka jest podstawową jednostką życia. Oznacza to, że życie nie istnieje poza komórką, a każdy żywy organizm musi składać się albo z pewnej liczby komórek i ich wytworów, albo z pojedynczej komórki i jej wytworów. Bakterie i pierwotniaki to zarazem komórki i kompletne organizmy. Każda komórka spełnia podstawowe funkcje życiowe, to znaczy odżywia się, oddycha, wzrasta i rozmnaża, choć niektóre komórki nie mają tej ostatniej zdolności, np. komórki mięśni. Jeżeli pewna liczba komórek skupia się razem lub nie rozchodzi po podziale, mówimy, że jest to kolonia. Komórki w kolonii nie mają swojej specjalizacji, są jednakowe pod względem budowy i luźno łączą się ze sobą. Kolonie mogą rozpadać się i powstawać ponownie. Przykładem kolonii glonów wodnych jest palmella lub nitka skrętnicy, częsta w oczkach wodnych. Bakterie tworzą kolonie o wyglądzie różnym u różnych gatunków, np. grona, paciorki, pakiety lub dwoinki. Komórki mogą wreszcie organizować się w tkanki. Tkanka ma charakterystyczny wygląd i specjalizuje się w pełnieniu określonej funkcji. Zniszczona tkanka regeneruje się poprzez rozmnażanie się komórek pozostałych przy życiu lub też ubytek jest wypełniany inną tkanką.
Kształt komórki jest uzależniony przede wszystkim od jej biologii i funkcji. W każdej komórce możemy wyróżnić błonę komórkową i cytoplazmę. Oba składniki są niezbędne dla życia komórki. Błona komórkowa utworzona jest z lipidów i białek. Jest tworem żywym, to znaczy aktywnie chroni środowisko chemiczne komórki przez wpływem czynników zewnętrznych, reaguje na bodźce i uczestniczy w komunikacji komórek pomiędzy sobą. Komórki roślin, większości grzybów i bakterii otoczone są dodatkową martwą warstwą ściany komórkowej, która zapewnia skuteczniejszą ochronę przed czynnikami chemicznymi oraz zmianami ciśnienia. W skład cytoplazmy wchodzi substancja podstawowa cytoplazmy, organella komórkowe i cytoszkielet. Substancja podstawowa jest roztworem koloidalnym białek, lipidów i cukrów w wodzie. Organelle są to przedziały wewnątrz komórki, otoczone błoną podobną do błony komórkowej. Główne organelle to: jądro komórkowe, mitochondria, wodniczki, mikrociała i system błon wewnątrzkomórkowych, do którego należą aparaty Golgiego i siateczka śródplazmatyczna. Komórki roślin i glonów posiadają dodatkowo plastydy (np. chloroplasty). Bakterie nie posiadają żadnych organelli komórkowych ani wewnętrznego systemu błon. Cytoszkielet składa się z różnej grubości włókienek białkowych, które utrzymują kształt komórki, a także umożliwiają jej ruch. Najgrubsze z nich są mikrotubule, następnie filamenty pośrednie i mikrofilamenty.
