katastrofizm

charakterystyczna dla kultury XX wieku tendencja, polegająca na przekonaniu o nieuchronności zagłady, którą może spowodować kryzys wartości filozoficznych, moralnych, lub czynniki zewnętrzne, takie jak wojny czy kataklizmy. Tendencje katastroficzne pojawiają się już w filozofii i sztuce epok wcześniejszych. W romantyzmie polskim ich przejawem jest wizja historii i rewolucji zaprezentowana w Nie-Boskiej komedii Z. Krasińskiego. Pod koniec XIX wieku katastrofizm jest jednym z elementów dekadentyzmu (Koniec wieku XIX K. Przerwy-Tetmajera, Hymny J. Kasprowicza). Silnie oddziałuje na literaturę dwudziestolecia międzywojennego - jest jednym z programowych haseł poetyckiej grupy >>>"Żagary", przejawia się w twórczości Czechowicza oraz jest przewodnim motywem w twórczości i filozofii S. I. Witkiewicza, który w swoich utworach przedstawiał rozkład wszelkich wartości uformowanych przez tradycję europejską. W literaturze powojennej nurty katastroficzne można odnaleźć w poezji Cz. Miłosza (np. Piosenka). Katastrofizm poetycki wyrażał się w wizjach zagłady, motywach kosmicznych, poszukiwaniu wartości humanistycznych zdolnych przetrwać próbę oczyszczenia.