dekadentyzm (fr. décadence - upadek)
- W znaczeniu ogólnym
nazwa okresów w dziejach, mających charakter schyłkowy, np. sztuka hellenistyczna, koniec XIX w., koniec XX w.
Prąd duchowy, światopoglądowy ostatnich 20 lat XIX w., wyrażający się w postawie
pesymistycznej i indywidualistycznej. Odrzucając materializm i filozofię
pozytywistyczną przedstawiał
człowieka jako istotę słabą, podatną na choroby, cierpienie,
degradację. Zapowiadał
kryzys sztuki, filozofii oraz wszelkich wartości. Podkreślał związane z
tym stępienie wrażliwości, którą trzeba podsycać przez coraz
intensywniejsze doznania, stąd uciekanie w
sztuczne raje (nirwana, narkotyki, alkohol),
hedonistyczny tryb życia, wybujały erotyzm. Odwołując się do filozofii A. Schopenhauera, rozwijano wątek życia
jako ciągłego, niezaspokojonego dążenia, zmieszanego z lękiem.
Kierunek artystyczny w literaturze francuskiej lat 80. XIX w., przygotowujący symbolizm. Nie wypracował własnej poetyki ani
programu, ale nawiązywał do utworów Ch. Baudelaire'a, wyrażał
nastroje cyganerii artystycznej. Charakterystyczna dla dekadentyzmu była osobowość przepojona
smutkiem, ogarnięta spleenem, melancholią, skłonna do depresji, a
jednocześnie wyrafinowana pod względem umysłowym i estetycznym. W
Polsce dekadentyzm pojawił się pod koniec XIX w. i był nazwą o
znaczeniu pejoratywnym, używaną przez przeciwników Młodej Polski.
Odnoszono ją do twórczości S. Przybyszewskiego, modernizmu
warszawskiego, poezji K. Przerwy-Tetmajera i A. Langego.
