młodość

Młodość symbolizuje czas zdobywania doświadczeń, poznawania świata, szaleństwo, głupotę, okres beztroski, okres rozczarowań.

Starożytność

Biblia, Stary Testament

MŁODOŚĆ - OKRES BUNTU, PRZECIWSTAWIENIA SIĘ AUTORYTETOM: Absalom kieruje się przeciwko swemu ojcu Dawidowi.

MŁODOŚĆ - CZAS POZNANIA ŚWIATA: Józef został sprzedany przez braci urzędnikowi faraona i dowódcy straży przybocznej Putyfarowi. Był on przystojnym młodzieńcem, dlatego też spodobał się jego żonie. Kobiecie nie udało się jednak uwieść chłopca. Postanowiła go ukarać i oskarżyła o próbę gwałtu.

Renesans

Żywot człowieka poczciwego M. Rej

MŁODOŚĆ - CZAS ZDOBYWANIA DOŚWIADCZEŃ: Młodość według Reja to okres zdobywania wiedzy o życiu człowieka, to również czas, w którym podejmuje się ważne decyzje. Powinno się tak w młodości ukształtować własny charakter, aby w przyszłości być człowiekiem prawym, uczciwym, respektującym prawa natury.

Romantyzm

Faust J. W. Goethe

MŁODOŚĆ - SZATAŃSKI DAR: Faust jest uczonym mędrcem, który posiadł już wszystkie tajniki wiedzy i odczuwa wewnętrzny niedosyt. W wyniku zakładu między Bogiem a diabłem Mefistofeles chce posiąść duszę mędrca. Ten podpisuje cyrograf, w zamian za to Faust zostaje odmłodzony i obdarzony możliwością przenoszenia się w przestrzeni (a później również w czasie). Mefistofeles sprawia także, że Faust poznaje piękną dziewczynę, niewinną Małgorzatę, w której zakochuje się od pierwszego wejrzenia. Odmłodzony Faust zaczyna korzystać z możliwości, jakie stwarza mu diabeł. To jednak prowadzi do tragedii: uwodzi Małgorzatę i doprowadza do śmierci jej brata, którego w sprowokowanym pojedynku zabije Mefistofeles. Później wydarzenia całkowicie wymykają się spod kontroli: Faust ucieka z miasta, a Małgorzata rodzi dziecko - owoc jej romansu z uczonym alchemikiem. Działając w szoku, napiętnowana hańbą topi niemowlę, stając się tym samym dzieciobójczynią. Wcześniej umiera matka Małgorzaty, otruta przez nią. Bohaterka staje przed sądem i zostaje wtrącona do więzienia, gdzie oczekuje na wykonanie wyroku śmierci.

Oda do młodości A. Mickiewicz

MŁODOŚĆ - WOLNOŚĆ, SIŁA: Według podmiotu lirycznego młodość to zapał, siła, entuzjazm. Młodzi są w stanie zmieniać oblicze świata, dać mu szczęście, braterstwo, wolność, postęp, stąd wezwanie: "razem młodzi przyjaciele, w szczęściu wszystkiego są wszystkich cele".

Polały się łzy... A. Mickiewicz

MŁODOŚĆ - OKRES BEZTROSKI I SZCZĘŚCIA: Wiersz ma charakter autobiograficzny. Podmiot liryczny z perspektywy ocenia swe życie, dzieląc je na trzy etapy: dzieciństwo, młodość, wiek męski. Młodość była czasem beztroskim, przepełnionym ambitnymi planami, marzeniami dotyczącymi przyszłości. W przeciwieństwie do czasów późniejszych był to okres najszczęśliwszy w życiu podmiotu lirycznego.

Kordian J. Słowacki

MŁODOŚĆ - CZAS ROZCZAROWAŃ: Na początku dramatu Kordian jest piętnastoletnim chłopcem cierpiącym na chorobę wieku. Jest bierny, nie wykazuje aktywności życiowej, przeżywa rozterki i wewnętrzny niepokój. Kordian rozważa sens istnienia, kocha się bez wzajemności w Laurze, starszej od siebie kobiecie, która nie odwzajemnia jego uczucia. Mimo zachęt Grzegorza - starego sługi - Kordian pozostaje bierny, nie stać go na żaden czyn. Akt I kończy scena usiłowania popełnienia samobójstwa.

Pozytywizm

Do młodych A. Asnyk

MŁODOŚĆ - PRZYSZŁOŚĆ, SIŁA, PRZECIWIEŃSTWO STAROŚCI: Podmiot liryczny można w tym utworze utożsamić z autorem - Asnyk wypowiada się jednak w imieniu całego pokolenia romantyków, dodajmy pokolenia, które odchodzi w przeszłość i jest atakowane i wypierane przez generację pozytywistów. Właśnie oni są adresatem tej wypowiedzi lirycznej. "Młodzi", a więc silni, pełni planów przebudowy rzeczywistości, nowych projektów na przyszłość, zostali nazwani w wierszu "zdobywcami". Asnyk zdaje sobie sprawę, że nadszedł czas, aby oni podjęli dzieło tworzenia świata.

Poeta wierzy, że wszystko, do czego dążą pozytywiści i co jest najbardziej wartościowe, ma służyć idei postępu, polepszeniu kondycji narodu i świata, zmianie rzeczywistości na lepszą. Uważa także, że nowe pokolenie nie tworzy w całkowitej izolacji od dokonań swoich poprzedników, nie tylko epoki romantyzmu, ale także okresów poprzednich. Właśnie dlatego, biorąc pod uwagę fakt, że rozwojem historii rządzi idea postępu ("Każda epoka ma swe własne cele / I zapomina o wczorajszych snach...") i wierząc w ciągłość historii, Asnyk przestrzega przed negowaniem przeszłości:

"Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy,

Choć macie sami doskonalsze wznieść;

Na nich się jeszcze święty ogień żarzy,

I miłość ludzka stoi tam na straży,

I wy winniście im cześć!".

20-Lecie Międzywojenne

Ferdydurke W. Gombrowicz

Jedną z głównych opozycji w twórczości Gombrowicza jest kontrast między niedojrzałością a dojrzałością. Dzieciństwo to czas, w którym człowiek dopiero formuje się, wybiera jakieś drogi życiowe. Człowiek dojrzały, to człowiek zamknięty w formę. Każdy dąży do dojrzałości, ale jednocześnie pragnie zatrzymać w sobie niedojrzałość. "Wszystko podszyte jest dzieckiem" pisze w Ferdydurke Gombrowicz. Większość najpoważniejszych sfer życia ludzkiego pełna jest elementów ludycznych. W psychice głównego bohatera Józia toczy się ciągła walka między pragnieniem uzyskania dojrzałości, chęcią określenia się, a tendencją do pozostania niedojrzałym. Na samym wstępie powieści narrator mówi: "(...) na jawie byłem równie nieustalony, rozdarty - jak we śnie. Przeszedłem niedawno Rubikon nieuniknionego trzydziestaka, minąłem kamień milowy, z metryki, z pozorów wyglądałem na człowieka dojrzałego, a jednak nie byłem nim". Walka Dojrzałości z Niedojrzałością poparta jest w tekstach Gombrowicza innymi opozycjami: Forma - Chaos, Wyższość - Niższość, Dorosłość - Młodość, Mądrość - Głupota. Człowiek zmuszony jest, aby dążyć do dojrzałości, ale skrycie pożąda Niższości, Młodości, bowiem prawdziwe piękno mieści się w niespełnieniu i poddaniu.

Literatura Współczesna

Tango S. Mrożek

MŁODOŚĆ - CZAS BUNTU PRZECIW BRAKOWI TRADYCJI: W rodzinie Artura wszystkie tradycyjne podziały i role uległy zatarciu. Rodzice nie wychowują swojego syna w tradycyjny sposób, gdy całe życie walczyli o to, aby konserwatywny sposób wychowania przestał obowiązywać. Teraz nie rozumieją pretensji Artura: "Gdybyś żył w tamtych czasach - mówi Stomil do Artura - wiedziałbyś, ile zrobiliśmy dla ciebie". Ale Artur chce, aby jego rodzice zaczęli wypełniać przypisane im role. Usiłuje skłonić matkę do pełnienia roli przykładnej żony, stojącej na straży wartości rodzinnych. Kiedy dowiaduje się, że matka ma romans z Edkiem, zdaje sobie sprawy, że jego dotychczasowe metody wychowawcze zawiodły. "Ja nie chcę jeść, ja chcę zapanować nad sytuacją" wykrzykuje, by zaraz potem dodać zrezygnowanym tonem: "Teraz i tak wszystko jedno". Próba przywrócenia konserwatywnego porządku w rodzinie kończy się w pierwszym akcie totalnym fiaskiem. Potem jednak Artur postanawia podjąć jeszcze jedną próbę. Pragnie zmusić ojca, aby ukrócił zdrady swojej żony: "Ojciec ma rogi jak stąd do sufitu. I ojcu nie uda się teraz od tego wykręcić". Usiłuje popchnąć Stomila do dokonania krwawej zemsty na kochanku Eleonory. Sam chce zostać przykładnym mężem i ojcem rodziny, dlatego też pragnie przywrócić na nowo rangę ceremonii ślubu. Ma nadzieję, że ten krok odnowi porządek w rodzinie: "wciągnę ich w ślub, a ślub będzie taki, że nie będą mieli innego wyjścia, jak tylko wziąć w nim udział na moich warunkach. Zrobię z nich orszak weselny i mój ojciec będzie się musiał nareszcie pozapinać". Akt drugi kończy się pozornym zwycięstwem Artura, zgodą Ali i rodziny na ślub. W trzecim akcie sytuacja ulega jednak odwróceniu. Artur pijany wraca do domu ze świadomością, że ślub jest tylko ceremonią ("Co znaczy ta maskarada?"). Próba przywrócenia porządku w rodzinie kończy się fiaskiem.