KUTRZEBA TADEUSZ (1886-1947)

generał Wojska Polskiego, bohater kampanii wrześniowej. Pochodził z Krakowa i ukończył wydział inżynieryjno-saperski w Wojskowej Akademii Technicznej w Mödling, a następnie pełnił służbę w armii austriackiej, w której awansował na porucznika, a później na kapitana. W latach 1910-13 studiował w Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu. W czasie I wojny światowej walczył w armii austriackiej na frontach serbskim, rosyjskim i włoskim, a następnie w Rumunii. W 1918 r. rozpoczął służbę w Wojsku Polskim; wkrótce przeniesiono go do Sztabu Generalnego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był szefem sztabu Frontu Południowo-Wschodniego. Od 1921 r. rozpoczął wykłady z taktyki ogólnej w Wyższej Szkole Sztabu Generalnego, następnie był szefem sekcji planów, a w latach 1921-26 szefem 3 oddziału Biura Ścisłej Rady Wojennej. W 1926 r. został zastępcą szefa Sztabu Generalnego. W latach 1928-39 był komendantem warszawskiej Wyższej Szkoły Wojennej i jednocześnie generałem przy Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. W marcu 1939 r. został inspektorem armii.

W czasie kampanii wrześniowej objął dowództwo nad armią "Poznań" i był pomysłodawcą przeprowadzenia operacji zaczepnej nad Bzurą (9-17 IX 1939 r.). Przejął także dowództwo nad armią "Pomorze". Z powodu braku amunicji i zbyt dużej przewagi niemieckiej zdecydował się przebić z częścią armii do Warszawy. Został tam zastępcą dowódcy armii "Warszawa"; uczestniczył w rozmowach kapitulacyjnych. W październiku 1939 r. trafił do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał (w kilku oflagach) do kwietnia 1945 r. Uwolniony przez Amerykanów wyjechał do Londynu, gdzie zorganizował w Sztabie Głównym PSZ na Zachodzie komórki historyczne i był przewodniczącym Komisji Historycznej Kampanii Wrześniowej. 10 lat po śmierci przeniesiono jego prochy do Warszawy i pochowano na cmentarzu Powązkowskim. Był jednym z najlepiej wykształconych polskich generałów, ma na swoim koncie bogaty dorobek historyczno-wojskowy. Pisał na temat taktyki, organizacji wojsk, jego najlepsze dzieła to: Bitwa nad Niemnem, wrzesień - październik 1920, Bitwa nad Bzurą, 9-22 IX 1939. Jest kawalerem Orderu Virtuti Militari, Polonia Restituta, Krzyża Walecznych, Złotego Krzyża Zasługi, Francuskiej Legi Honorowej.