FILOZOFIA GRECKA

myśliciele greccy starali się za pomocą rozumowania (nie doświadczenia) dociec jak powstał świat, z czego jest zbudowany, co jest istotą i sensem życia, wyjaśnić prawidłowości rządzące światem. Nazywano ich filozofami, czyli miłośnikami mądrości.

Początek filozofii dali myśliciele z Azji Mniejszej już na początku VI w. p.n.e., na czele ze słynnym Talesem z Miletu, który twierdził, że początkiem wszechrzeczy jest woda i z niej powstaje wszelką materia. Interesował się też astronomią.

Należy także wspomnieć o Heraklicie z Efezu, który głosił teorię bezustannego ruchu ("wszystko płynie") i stawania się; uważał, że świat powstał z ognia.

W VI w. p.n.e. Pitagoras założył w Krotonie związek zwany pitagorejskim - było to bractwo filozoficzno-religijno-naukowe, które łączyło religijny mistycyzm z badaniami naukowymi (głównie matematyka i nauki przyrodnicze). Uważali, że celem filozofii jest doskonalenie człowieka przez samoopanowanie i wiedzę.

Na przełomie V i IV w. p.n.e. dużą popularność zdobyli sofiści (Protagoras z Abdery). Byli to wędrowni nauczyciele, którzy za pieniądze przygotowywali ludzi do sprawowania władzy. Uczyli retoryki, logiki, etyki, filozofii, wyjaśniali mechanizmy społeczno-polityczne. Uważali, że rozumowe poznanie praw rządzących światem jest niemożliwe. Byli zwolennikami sensualizmu (poznanie świata poprzez zmysły), relatywizmu (względność prawdy i etyki) oraz konwencjonalizmu, tzn. twierdzili, że prawo i moralność są tylko efektem umowy społecznej, a same w sobie nie stanowią wartości.

Ich zdecydowanym przeciwnikiem był Sokrates (470-399 r. p.n.e.), który poprzez dyskusję starał się doprowadzić rozmówcę do prawdy. Uważał, że najważniejszym dobrem jest cnota (doskonałość w wykonywaniu podjętych czynności). Twierdził, że istnieje dobro absolutne, a kiedy ludzie je poznają, to będą musieli postępować dobrze. W 399 r. p.n.e. został w Atenach skazany na śmierć za rzekome deprawowanie młodzieży i bezbożność.

Poglądy filozoficzne Sokratesa przetrwały i były przekazywane i rozwijane przez jego uczniów. Najsłynniejszym z nich był Platon, który w gaju Akademosa w Atenach założył szkołę filozoficzną. Głosił on teorię idei, które są doskonałym prototypem rzeczy istniejących na ziemi; w dziele O państwie stworzył wzór idealnego społeczeństwa pod rządami filozofów.

Uczniem Platona był Arystoteles, który w ogrodach Lykajonu w Atenach otworzył swoją szkołę. Stworzył on podstawy logiki, biologii, historii ustroju. Jego najsłynniejsze dzieła to: Metafizyka, Fizyka, Polityka. Głosił m.in. złożoność bytów, materii i formy oraz umiarkowany realizm.

Na przełomie IV i III w. p.n.e. powstała doktryna filozoficzna, której twórcą był Epikur. Uważał on, że przyjemność to dobro najwyższe i prowadzi do najwyższego celu czyli szczęścia, którego wystarczającym warunkiem jest brak cierpienia.