Kot w Butach

Streszczenie szczegółowe

Dawno temu zmarł właściciel starego młyna. Pozostawił testament, w którym wszystkie dobra zapisał dwóm starszym synom. Najmłodszy młynarczyk otrzymał w spadku tylko kota. Czuł się oszukany i nieszczęśliwy. Zgodnie z życzeniem braci opuścił rodzinny dom i udał się na wędrówkę w daleki świat. Szybko okazało się, że kot, którego zabrał ze sobą, jest magiczny. Potrafił mówić i obiecał młynarczykowi, że go nie zawiedzie. Chłopiec obawiał się, że jego przyjaciel będzie działał nieuczciwie, bo wiedział, że jest sprytny i umie kraść. Kot zobowiązał się, że nie zrobi niczego, czego młynarczyk musiałby się wstydzić. Poprosił chłopca, aby kupił mu czerwone buty z ostrogami i duży płócienny worek. Prośba była dziwna, ale młynarczyk spełnił ją. Kot podstępem złapał do worka zajączka, zawiązał worek i pobiegł z nim do zamku. Tam poprosił o widzenie z królem. Oświadczył władcy, że przynosi dar od swojego pana, bogatego i uczciwego markiza Carrabasa. Król był bardzo zadowolony z daru. Kot nie wtajemniczył młynarczyka w swoje plany i jeszcze wielokrotnie odwiedzał królewski dwór z prezentami. Za każdym razem otrzymywał pieniądze od kucharza. Kot oddawał pieniądze młynarczykowi, mówiąc, że są uczciwie zarobione.

Król niecierpliwił się, gdy kota nie było zbyt długo, dlatego pewnego razu, uradowany jego przybyciem, zaprosił go na obiad. Podczas posiłku kot poznał młodziutką i piękną królewnę, która wyraziła ochotę poznania markiza Carrabasa. Poparł ją król. Kot, który pomyślał, że można ożenić młynarczyka z królewną, wpadł na pomysł, aby do spotkania doszło nad rzeką. Poinformował króla, że właśnie tam koło mostu jego pan będzie odpoczywał. Królewna uparła się, że ona także chce zobaczyć rzekę.

Kot dosyć łatwo namówił młynarczyka do wyprawy nad rzekę. Tam nakazał mu wejść do wody i nie oddalać się pod żadnym pozorem. Młynarczyk z przyjemnością spędzał czas w rzece. Gdy kot usłyszał, że nadjeżdża królewska kareta, schował ubranie chłopca i zaczął krzyczeć, że jego pan tonie. Słudzy szybko wyciągnęli młodzieńca z wody, ubrano go w galowe szaty i zaproszono do karety. Król podziękował za liczne prezenty, przekonany, że ma przed sobą tajemniczego markiza Carrabasa. Młynarczyk myślał, że z kimś go pomylono, ale postanowił nie wyjaśniać nieporozumienia, ponieważ zachwyciła go uroda królewny i zapragnął jak najdłużej przebywać w jej towarzystwie. W tym czasie kareta wjechała na teren posiadłości okrutnego czarnoksiężnika. Kot wpadł na pomysł, aby wszyscy pracujący dla czarnoksiężnika ludzie mówili królowi, że to posiadłości markiza Carrabasa. Król był zachwycony majątkiem markiza.

Kot szybko dotarł do zamku czarnoksiężnika i podstępem skłonił go, aby udowodnił, że naprawdę zna się na czarach. Zgodnie z jego życzeniem czarnoksiężnik najpierw przemienił się w lwa, a potem w mysz. Kot złapał mysz, zjadł ją i mógł zaprosić króla do zamku na ucztę. Podczas uroczystego posiłku król stwierdził, że chciałby mieć takiego zięcia, jak markiz Carrabas. Okazało się, że królewnie także podoba się skromny i przystojny młodzieniec. Wkrótce odbyło się huczne wesele, a młynarczyk wynagrodził wszystkich pracujących na jego polach.

Streszczenie krótkie

Tytuł wskazuje głównego bohatera utworu. Jest nim magiczny kot, który chodził w pięknych, skórzanych butach. Tematem baśni są przygody kota, który dzięki swojemu sprytowi odmienia życie młodego młynarczyka, wygnanego w świat przez nieczułych braci. Biedny chłopiec zostaje bogatym markizem, udaje mu się zamieszkać we wspaniałym pałacu, żeni się także z piękną i dobrą królewną.

Plan wydarzeń

1. Dziwny testament starego młynarza.
2. Wyprawa najmłodszego młynarczyka i jego kota w świat.
3. Rozmowa z magicznym kotem i jego życzenie.
4. Dary dla króla.
5. Obiad na królewskim dworze i rozmowa z królewną.
6. Podstęp kota i spotkanie nad rzeką.
7. Podziwianie posiadłości markiza Carrabasa.
8. Kolejny podstęp kota — zgładzenie czarnoksiężnika.
9. Uczta w zamku czarnoksiężnika.

Czas i miejsce akcji

We wszystkich baśniach czas akcji jest nieokreślony. Każdy z utworów Perraulta rozpoczyna się od słów: „Dawno, dawno temu...”. Trudno też jednoznacznie określić, jak długo trwają wizyty Kota w Butach na dworze królewskim. Cała akcja rozgrywa się zapewne w ciągu kilku miesięcy.

Podobnie jak czas, miejsce wydarzeń jest bliżej nieokreślone. Każda baśń rozpoczyna się słowami: „...za siedmioma górami, za siedmioma lasami...”. Czasami autor już na początku uściśla miejsce, w którym rozpoczyna się akcja utworu, np. w Kocie w Butach: „...stał sobie młyn”. Pojawia się tu również pałac królewski oraz zamek złego czarnoksiężnika. Młynarczyk mieszka w szałasie w lesie, zapewne blisko rzeki.

Bohaterowie utworu

Kot w Butach – był na pozór zwykłym kotem, który łowił myszy w młynie. Stał się własnością najmłodszego syna młynarza i wtedy ujawnił swoje magiczne umiejętności. Potrafi mówić i zachowuje się jak człowiek. Towarzyszy młynarczykowi, gdy ten zostaje wypędzony z rodzinnego domu. Wygląda jak zwykły kot. Jest szary. Czerwone buty z ostrogami sprawiają, że zaczyna chodzić na dwóch nogach, dumnie wyprężony, machając ogonem.

Kot jest sprytny — młynarczyk od początku wie, że kot podstępem wywabiał myszy z norek i podkradał różne rzeczy z młyna. Spryt i przebiegłość pozwalają mu znaleźć wyjście z każdej sytuacji. Jest niezwykle inteligentny, bystry i pomysłowy. Niektóre ze swoich działań dokładnie planuje, np. przynoszenie darów dla króla. Jeżeli jest taka potrzeba, działa bez namysłu, ale bardzo skutecznie i roztropnie, np. przekonuje pracowników czarnoksiężnika do kłamstwa, nakłania czarnoksiężnika do przemiany w mysz. Jest odważny i pewny siebie — bez problemu udaje mu się zdobyć przychylność króla i przekonać czarnoksiężnika, aby zamienił się w mysz. Konsekwentny w dążeniu do celu. Gdy sobie coś zaplanuje, robi wszystko, aby jego plan został zrealizowany.

Jest skory do kłamstwa i na poczekaniu wymyśla odpowiedzi na różne pytania. Króla przekonuje, że jego panem jest markiz Carrabas, królewnie opowiada, że w jego kraju chodzenie w butach przez kota jest oznaką przynależności do szlacheckiego stanu.

Jest bardzo oddany swojemu panu i robi wszystko, aby był szczęśliwy i bogaty. Ponieważ wie, że młynarczyk jest bardzo uczciwy, nie wtajemnicza go w swoje plany, nie okłamuje go, ale także nie mówi całej prawdy. Oddaje mu pieniądze, które otrzymuje od kucharza.

Kot w Butach jest wesoły, pełen radości życia. Optymistycznie spogląda na świat i niczym się nie martwi. Bardzo przywiązany do młynarczyka, stara się być wobec niego uczciwy. Innych traktuje mniej poważnie i bez skrupułów okłamuje. Sympatyczny, wzbudza zaufanie i sympatię swoich rozmówców.

Posiada wiele wad — jest skory do kłamstwa, oszustwa i podstępu. Te cechy na pewno pomagały mu, gdy żył jeszcze w młynie i był zdany sam na siebie. Teraz wykorzystuje je, aby pomóc młynarczykowi. Jest lojalny, nie robi niczego, co naraziłoby na szwank uczciwość jego pana.

Młynarczyk — najmłodszy syn starego młynarza; młodzieniec bardzo przystojny (podoba się królewnie), ubrany skromnie. Mieszka w szałasie w lesie. Samotny, ma świadomość, że starsi bracia nie kochają go i w żaden sposób mu nie pomogą. Bardzo uczciwy — nie chce być bogaty, jeśli musiałby kraść. Przestrzega kota, że ma postępować tak, aby nie musiał się za niego wstydzić. Nieśmiały, podczas spotkania z królem jest onieśmielony i zmieszany. Skromny, małomówny. Dobry i życzliwy dla wszystkich. Bierny — nie robi nic, aby odmienić swoje życie. Zdaje się na pomysły kota.

Król — kot po pierwszym spotkaniu z nim myśli, że jest bardzo dumny i trudno go polubić. Lubi dobre jedzenie — z niecierpliwością czeka na kolejne wizyty kota i obmyśla, co kucharz przygotuje do jedzenia. Niecierpliwy i grymaśny. Zaintrygowany tajemniczym sąsiadem, markizem Carrabasem. Imponuje mu bogactwo. Bardzo kocha swoją córkę.

Królewna — młodziutka i piękna córka króla. Ma jasną skórę, roześmiane, ciemne oczy i falujące, czarne włosy. Do tego jest bardzo miła i sympatyczna. Podczas obiadu zabawia kota rozmową, aby nie czuł się onieśmielony. Nienawidzi kaszy i jeśli musi ją zjeść, grymasi i marudzi tak, że nikt nie może tego wytrzymać. Miła dla wszystkich, chętnie się uśmiecha. Bardzo podoba jej się młynarczyk.

Czarnoksiężnik — jest okrutny i zły. Właściciel pięknego zamku i olbrzymich posiadłości. Wykorzystuje swoich pracowników, płacąc im bardzo mało. Ciągle jest niezadowolony z ich pracy. Łatwo się denerwuje, wpada we wściekłość. Niegrzeczny i nieuprzejmy dla innych. Pewny siebie i zarozumiały, jest przekonany o potędze swojej magii. Jest jednak głupi — dał się oszukać kotu i skończył jako zjedzona przez niego mysz.

Bohaterowie epizodyczni — bratowa (żona najstarszego brata), wypędza młynarczyka z domu; królewski kucharz, nagradza kota za dary przynoszone królowi; robotnicy z posiadłości czarnoksiężnika.

Gatunek i budowa utworu

Baśń to krótki utwór epicki, wywodzący się z kultury ludowej, w którym przeplatają się elementy realistyczne z fantastycznymi (czyli takie, które są prawdopodobne, z nieprawdopodobnymi). Fabuła baśni pełna jest cudowności — pojawiają się wróżki, czary, magiczne przedmioty i stworzenia. Bohaterowie są scharakteryzowani poprzez swoje działania i można ich jednoznacznie określić jako dobrych lub złych. Bohater baśni zwykle jest postacią bez wyraźnie rozwiniętych cech charakteru — jest to zwykle postać powtarzająca się w wielu baśniach: piękna królewna, biedna sierotka, dzielny książę lub najmłodszy syn w rodzinie; najczęściej nie posiada imienia, przez co łatwiej się z nim utożsamić (czyli uznać, że dana osoba jest do nas podobna lub nawet taka sama). Baśń posługuje się personifikacją, czyli nadaje elementom świata przyrody ludzkie cechy (np. zwierzęta umieją mówić — magiczny Kot w Butach). Wszystko w baśni może podlegać działaniu magii — czarnoksiężnik zmienia postać, istnieją magiczne zwierzęta, np. Kot w Butach. Baśń ma charakter optymistyczny — dobry bohater zawsze osiąga cel.

Wszystkie baśnie zbudowane są podobnie. Możemy w nich wyróżnić:

1. ekspozycję (przedstawienie bohaterów, ich wyglądu, cech charakteru, dotychczasowego życia),
2. zawiązanie akcji, czyli wydarzenie rozpoczynające akcję, np. w baśni Kot w Butach — wypędzenie młynarczyka z domu,
3. rozwój akcji, czyli kolejne wydarzenia,
4. punkt kulminacyjny, czyli najważniejsze wydarzenie, np. w baśni Kot w Butach — uczta w zamku czarnoksiężnika, decyzja o ślubie młynarczyka i królewny, wesele,
5. zakończenie.

We wszystkich baśniach pojawia się także epilog, najczęściej jest to jedno zdanie informujące o dalszych losach bohaterów, np. „Żyli długo i szczęśliwie...”.

Problematyka

Baśnie Perraulta są utworami wyraźnie moralizującymi, chociaż morały nie zawsze wyrażane bywają wprost. Zwykle morał kryje się w samym obrazie świata, w którym zawsze dobrzy zostają nagrodzeni, a źli — ukarani. Bardzo łatwo też odróżnić, kto jest dobry, a kto zły. Bohaterowie baśni mogą odmienić swoje życie przede wszystkim dzięki cechom swojego charakteru i wartościom, które są dla nich ważne. Może być to odwaga, spryt, umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Te cechy sprawiają, że bohaterowie nie tylko osiągają szczęście, ale — pomimo trudów — łatwiej im żyć.

Zawarte w baśniach prawdy moralne nie zawsze są wypowiadane wprost. Najczęściej wynikają z losów bohaterów, decyzji, które muszą podjąć, i prób, przed którymi zostają postawieni. W baśniach Perraulta zawarta jest gromadzona przez wieki i przekazywana z pokolenia na pokolenie ludowa mądrość. Baśń pokazuje czytelnikowi, jakimi prawami rządzi się życie, przedstawia konieczność zmierzenia się z jego wymaganiami. Uczy, że nie zawsze jest nam łatwo i przyjemnie, ale też wskazuje, jakie cechy mogą nam pomóc przezwyciężyć kłopoty. Co zaś najważniejsze, baśń jasno pokazuje, jakie postępowanie i cechy charakteru są dobre, a jakie złe. Dlatego też baśń bywa uznawana za utwór moralizujący, chociaż morał ten rzadko przybiera postać jednoznacznych rad i pouczeń.