- Przeczytaj uważnie temat; możesz to zrobić nawet kilka razy. Zwróć uwagę, co jest w nim najważniejsze i jak należy go rozumieć.
- Jeśli w temacie nie określono formy wypowiedzi (rozprawka, esej itp.), zastanów się, jaka forma będzie najodpowiedniejsza. Np. jeśli temat zaczyna się od „Uzasadnij, dlaczego...” albo „Czy...”, najprawdopodobniej powinieneś napisać rozprawkę.
- Jeśli nie rozumiesz tematu albo wydaje Ci się niejasny, poproś nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienia...
- ... ale jeśli masz wybór tematu, np. piszesz wypracowanie klasowe, wybieraj temat, który jest dla ciebie zrozumiały i masz pomysł, co napisać.
- Pamiętaj, że czasem na pytanie zawarte w temacie mogą być różne odpowiedzi. Ważne jest, by swoją odpowiedź umieć uzasadnić. Robiąc to, nie sil się na sztuczną oryginalność i nie wybieraj odpowiedzi „na przekór” – łatwiej ci będzie uzasadnić pogląd, z którym się zgadzasz.
- Pisząc wypracowanie domowe, staraj się rozłożyć pisanie chociaż na dwa etapy (dni, w ostateczności godziny pisania). Nie odkładaj pisania na ostatnią chwilę!
- Najpierw zastanów się, co chcesz napisać, i zanotuj swoje myśli i różne uwagi w brudnopisie. Przygotuj ewentualne materiały: zbierz potrzebne cytaty, zaopatrz się w słowniki. Szczególnie dobrze przemyśl, co chcesz napisać we wprowadzeniu i w zakończeniu – mają one istotny wpływ na odbiór twojego wypracowania.
- Zrób plan wypracowania. Dzięki temu praca nie będzie chaotyczna. Pamiętaj, że każde wypracowanie musi mieć wprowadzenie i zakończenie – uwzględnij je w planie, dzięki temu o nich nie zapomnisz.
- Gdy skończysz pisać, zrób przerwę i wróć do swojego tekstu na drugi dzień (lub po kilku godzinach tego samego dnia); spójrz na wypracowanie „świeżym okiem”, popraw błędy, dopisz to, co jeszcze przyszło ci do głowy, zastanów się nad zgodnością tekstu z planem.
- Najpierw napisz pracę na brudno (lub chociaż jej kluczowe fragmenty), „przywołując” często temat w trakcie pisania.
- Jeśli to możliwe, przeczytaj pracę komuś z dorosłych i przemyśl ewentualne uwagi.
- Przepisz pracę na czysto, pamiętając o estetyce graficznej – każdy nowy punkt planu i nową myśl zaczynaj od akapitu, zachowaj odstęp między tytułem a treścią, zostaw marginesy. Jeśli się pomylisz podczas przepisywania, użyj korektora, a jeżeli go nie masz, przekreśl raz pomyłkę zamiast zamazywać.
Żelazne zasady
- Pisz na temat.
- Bądź oryginalny! Redagowanie wypracowania to rodzaj pracy twórczej. Używaj różnorodnych sformułowań, nie zapominaj o przymiotnikach, ale nie powtarzaj ich. Nie stosuj „zanadto wieloznacznych” ani potocznych określeń typu „fajny” – w zależności od kontekstu możesz przecież napisać: ciekawy, wciągający, interesujący, ładny, intrygujący, zagadkowy...
- Miej na uwadze, że przekazujesz jakiemuś odbiorcy informacje na temat spostrzeżeń, wydarzeń, doznań i przeżyć, ocen i racji. Pisz więc interesująco – postaraj się tymi informacjami zainteresować odbiorcę i przekonać go do nich.
- Pisz jasno i zrozumiale. Sprawdź dokładnie ortografię i interpunkcję. Nie pisz nadmiernie długimi zdaniami, bo możesz zgubić logikę wypowiedzi.
- Jeśli możesz, nie poprawiaj tekstu wypracowania bezpośrednio po napisaniu. Zrób to na drugi dzień, w ostateczności po kilku godzinach.
Części składowe wypracowania
- WSTĘP
Musisz w nim wprowadzić odbiorcę w temat, zainteresować tym, co masz do powiedzenia. Możesz zacząć od jakiejś osobistej refleksji związanej z tematem, która wyjaśni, dlaczego chcesz akurat o tym pisać – przedstaw problem, osobę, zainteresuj wydarzeniem itp. Dokładna forma wstępu będzie zależała od formy wypowiedzi, często również od tematu; jeśli piszesz rozprawkę, najlepiej będzie, gdy we wstępie zawrzesz zarówno pytanie z tematu, jak i twoją propozycję odpowiedzi, którą będziesz następnie uzasadniać. - ROZWINIĘCIE
Stanowi główną część pracy, właściwe opracowanie tematu, jego uzasadnienie, wykazanie się znajomością zagadnienia, próbę obrony jakiegoś stanowiska, udowodnienie jakiejś racji, przedstawienie ciągu wydarzeń itp. Pisz starannie, logicznie, używaj bogatego słownictwa, stosuj akapity celem wyróżnienia każdej nowej myśli. Ta część powinna być najdłuższa. - ZAKOŃCZENIE
Tutaj zawrzyj osobiste odczucia i wrażenia, ukaż swój punkt widzenia zagadnienia, przedstaw wnioski wypływające z przedstawionych argumentów. Możesz zakończyć apelem o poparcie sprawy, której poświęcona jest wypowiedź, postawić otwarte pytanie mające skłonić odbiorcę do refleksji po zapoznaniu się z tekstem itp. Zakończenie może też być swego rodzaju pożegnaniem z czytelnikiem (słuchaczem) – zjawisko typowe dla opowiadania.
