Malaria groźna nie tylko dla mieszkańców tropików

Ponad 200 milionów osób co roku choruje na malarię. To problem, który dotyka przede wszystkim mieszkańców gorących stref klimatycznych. Zagrożeni są także turyści. Co roku ponad 10 000 osób po powrocie z tropików także zapada na malarię. Co wywołuje tę chorobę? Jak się przed nią bronić?

Spis treści:

Co wywołuje malarię?
Malaria – objawy i leczenie
Występowanie malarii na świecie
Malaria w Afryce a zmiany klimatu

Co wywołuje malarię?

Malaria to choroba, którą inaczej określa się mianem zimnicy. To jedna z chorób pasożytniczych, a więc związana z obecnością konkretnych drobnoustrojów w organizmie. Co wywołuje malarię i jak dostaje się do ludzkiego organizmu? Przyczyną wystąpienia malarii są pierwotniaki przenoszone przez komary. To właśnie ukucia komarów w strefach tropikalnych i subtropikalnych stają się źródłem choroby. Dlatego tak ważne jest, również dla turystów, umiejętne zabezpieczanie się przed atakiem tych owadów. Zagrożeniem nie są bowiem same komary, a przenoszone przez nie pierwotniaki, m.in.:

zarodziec sierpowaty (Plasmodium falciparum), wywołujący malarię tropikalną; to on przede wszystkim jest odpowiedzialny za większość przypadków śmierci z powodu tej choroby (zarówno u mieszkańców tropików, jak i turystów).
zarodziec typu Plasmodium knowlesi, który jeszcze do niedawna był uważany za chorobotwórczy wyłącznie u małp (makaków); okazuje się jednak, że w Azji Południowo-Wschodniej pojawia się coraz więcej zachorowań wywołanych przez ten rodzaj pierwotniaka u człowieka wywołujący malarię o ciężkim przebiegu.

Pierwotniaki przenoszone przez komary w tropikach są dla człowieka ogromnie niebezpieczne. Nie warto więc lekceważyć sugestii dotyczących zabezpieczania się przed atakiem tych owadów. Jeśli zaleci to lekarz – należy przyjmować odpowiednie leki przeciwmalaryczne w formie profilaktyki, aby uniemożliwić rozwój zimnicy. Niestety niezależnie, co wywołuje malarię, jest to największy problem zdrowotny mieszkańców krajów rozwijających się, a także główna przyczyna śmierci osób wracających z tropików. Ryzyka zarażenia się malarią nie warto bagatelizować.

Przeczytaj również: Legionelloza – dlaczego nazywana jest chorobą legionistów?

Malaria – objawy i leczenie

Pierwotniaki przenoszone przez komary nie rozwijają się w organizmie od razu. To nie jest tak, że następnego dnia od ugryzienia chory dostanie gorączki. Okres wylęgania malarii to minimum 7 dni. Pojawienie się objawów malarii może jednak potrwać znacznie dłużej. Turyści, którzy zakazili się chorobą w tropikach, często chorują nawet miesiąc po powrocie. Objawy i leczenie malarii są ściśle ze sobą powiązane, dlatego przy wystąpieniu pierwszych sygnałów, nie wolno ich lekceważyć, tylko udać się do lekarza i poinformować go o wcześniejszym pobycie w strefie okołorównikowej.

W okresie wylęgania się choroby można nie mieć żadnych objawów malarii, więc leczenie także nie jest możliwe. Uwagę natychmiast powinny jednak zwrócić:

gorączka i dreszcze,
bóle głowy i mięśni,
zimne poty,
nudności, wymioty, biegunka,
żółtaczka,
ogólne osłabienie,
złe samopoczucie nieuzasadnione żadną inną przyczyną.

Nie są to bardzo charakterystyczne objawy malarii, większość z nich można przypisać do wielu innych chorób, pomylić ze zwykłą grypą lub przeziębieniem. Jeśli jednak w międzyczasie pacjent wrócił z tropików, malarię trzeba wziąć pod uwagę.  Tutaj bardzo liczy się czas. Opóźnienie diagnozy o dobę może oznacza znacznie gorsze rokowania, wiązać się z zagrożeniem śmiercią. Dlatego od razu w takim przypadku trzeba wykonać odpowiednie badania, a także wdrożyć leczenie przeciwmalaryczne. Odpowiednio wczesna reakcja pozwala ocalić zdrowie i życie pacjenta. Leczenie malarii to dzisiaj najczęściej terapia ACT, polegająca na kombinacji leków przeciwmalarycznych, najczęściej artemeteru i lumefantrynu.

Przeczytaj również: Najgroźniejsze choroby zakaźne. Niektóre są wciąż aktywne

Występowanie malarii na świecie

Zachorowania na malarię występują w 100 krajach, przede wszystkim regionach tropikalnych i subtropikalnych. Najbardziej tym problemem jest dotknięta tropikalna część Afryki. Malaria to także poważny kłopot krajów Oceanii. Występowanie malarii na świecie i ryzyko zakażenia nie jest takie proste do ustalenia. Nie liczy się bowiem jedynie cel podróży, np. Kenia czy Tanzania, lecz także przebyta trasa. W jednym regionie tego samego kraju można być znacznie bardziej bezpiecznym niż w innym. Są obszary, gdzie zagrożenie malarią utrzymuje się przez cały rok, są i takie tereny, gdzie wzrasta ono np. w czasie pory deszczowej. Niewątpliwe nie notuje się jej na wysokości ponad 2500–3000 m n.p.m. Powód jest bardzo prosty – na tej wysokości komary nie są w stanie przeżyć.

malaria, występowanie na świecie — Obszary zagrożenia malarycznego/Radoslaw Botev/CC BY-SA 3.0

Malaria w Afryce a zmiany klimatu

Niestety zmiany klimatu a malaria w Afryce są ściśle ze sobą związane. Badania publikowane przez WHO wyraźnie pokazują, że zmiany klimatyczne napędzają rozwój malarii i innych chorób pasożytniczych, które stanowią tak poważne zagrożenie w Afryce. W regionie, w którym skupia się 90% globalnego obciążenia malarią, zmiany klimatyczne zdaniem ekspertów WHO mogą doprowadzić w ciągu najbliższych 20 lat do dodatkowych 60 000 zgonów rocznie.

Oprac. Redakcja