Z tego artykułu dowiesz się:

Egzaminatorzy maturalni sprawdzając co roku arkusze maturalne, zauważają pomyłki, które od lat bardzo często się powtarzają. Oto najczęstsze błędy na maturze z języka polskiego.

Niedokładne czytanie poleceń 

Większość błędów na maturze wynika z niedokładnego czytania poleceń i, co za tym idzie, nieodpowiedniego stosowania się do nich. Podczas egzaminu warto zatem zwracać uwagę na to, czego się od nas wymaga w konkretnym zadaniu. Jeśli w treści polecenia mamy „zacytuj”, trzeba przepisać w cudzysłowie fragment tekstu, a nie go omówić. Jeśli proszą nas o to, by „wymienić 3 przykłady”, to lepiej wymienić 3, których jesteśmy pewni niż 6, z których jeden okaże się błędny, ponieważ wówczas odjęte zostaną nam punkty. Za taką jednorazową pomyłkę nie stracimy ich dużo, jednak gdy zdarzą się nam one w kilku zadaniach, nasz wynik może się okazać dużo niższy, niż oczekiwaliśmy. 

Źle streszczony tekst 

Na maturze często pojawia się zadanie, w którym trzeba streścić zamieszczony w arkuszu tekst. Warto pamiętać, że w takim zadaniu punkty nie są przyznawane, za wnikliwe opisanie krok po kroku, co było napisane w kolejnych akapitach, a za udzielenie odpowiedzi na dwa najważniejsze pytania: o czym jest tekst oraz jakie stanowisko wobec przedstawionego w nim problemu zajmuje jego autor. 

Przeczytaj również: Matura 2022 – język polski. Co warto wiedzieć?

Streszczenie zamiast interpretacji 

Często zdarza się, że w wypracowaniach lub zadaniach wymagających interpretacji maturzyści, zamiast wydobywać i wyjaśniać sens utworu (czyli interpretować go), jedynie go streszczają. To niestety może poskutkować całkowitym brakiem punktów z 2 części egzaminu. Przy pisaniu wypracowania interpretacyjnego trzeba zatem zastanowić się, czy nasza wypowiedź na pewno nie powiela tego błędu. 

Brak uzasadnienia odpowiedzi 

Wielu maturzystów odpowiadając na pytania, nie uzasadnia swoich odpowiedzi tam, gdzie jest to wymagane. Często zdarza się, że w którymś zadaniu mamy odpowiedzieć np. na pytanie dotyczące tego, jaki autor tekstu ma stosunek do jakiegoś zagadnienia. Jeśli odpowiemy na nie jednym, krótkim zdaniem np. „Autor ma pozytywny stosunek do tego zagadnienia”, to nawet jeśli będzie ono zgodne z prawdą, możemy nie uzyskać za nie maksymalnej liczby punktów. Swoje stanowisko należy wyjaśnić, pisząc np. „Autor miał pozytywny stosunek do problemu, ponieważ uważał, że...”. 

Przeczytaj również: Matura 2022 – matematyka. Co warto wiedzieć?

Brak omówienia cytatów 

Wielu maturzystów mając do dyspozycji w arkuszu fragment tekstu, o którym pisze, lubi pokusić się o częste cytaty. Oczywiście nie są one niczym niepoprawnym i potrafią wzbogacić wypowiedź, jednak warto pamiętać o tym, że ich użycie nie może być przypadkowe i pozostawione bez wyjaśnienia. Zatem jeśli cytujemy, powinniśmy następnie omówić, co ten cytat obrazuje. 

Warto pamiętać również o tym, że nie należy cytować za dużo i że cytaty nie powinny być za długie, ponieważ wówczas są one odliczane od liczby wyrazów naszego wypracowania. W takim przypadku może się okazać, że nasza praca nie będzie już zawierała obowiązkowych 250 znaków, za co możemy stracić punkty. 

Chaotyczna kompozycja

Dla wielu maturzystów wyzwanie stanowi również odpowiednie skomponowanie swojej wypowiedzi, a brak odpowiedniego rozplanowania sprawia, że praca staje się chaotyczna. Maturzyści często zapominają o tym, że każde wypracowanie musi mieć wstęp, rozwinięcie i zakończenie, a części prac nawet zupełnie brakuje zakończenia lub mieści się ono w zaledwie jednym zdaniu.  

W trakcie pisania wypracowania trzeba zatem pamiętać, że wstęp wypowiedzi powinien zawierać wprowadzenie do tematu i naszą tezę, rozwinięcie argumentacje z przykładami, a zakończenie podsumowanie naszego wywodu. Natomiast, by uniknąć chaosu w naszym tekście, warto przed jego rozpoczęciem stworzyć w brudnopisie plan dotyczący tego, co ma zawierać każda część naszego wypracowania, jaką postawimy tezę, jakie wybierzemy argumenty i przykłady do nich. 

Przeczytaj również: Lista lektur obowiązująca w roku szkolnym 2021/2022 dla uczniów liceów i techników

Brak tezy 

To, co jest najważniejsze w naszej rozprawce, to sformułowanie tezy, czyli naszego stanowiska wobec nakreślonego w temacie zadania problemu. Wielu maturzystów niestety o niej zapomina, co często skutkuje nieprzyznaniem punktów z 2 części egzaminu.   

Teza to po prostu nasza opinia na temat postawionego w zadaniu problemu, której słuszność będziemy później uzasadniać. Jeśli zatem w temacie zadania mamy zawarte pytanie „Miasto – przestrzeń przyjazna czy wroga człowiekowi?”, to już we wstępie musimy na nie odpowiedzieć (np. „Miasto zazwyczaj jest przyjazne człowiekowi, ale może być też dla niego wrogie”), niezależnie tego, jakie obierzemy stanowisko, ponieważ to właśnie ta odpowiedź będzie naszą tezą, którą już w rozwinięciu pracy będziemy udowadniać argumentami popartymi przykładami. 

Mylenie argumentów z przykładami 

Te dwie rzeczy myli wielu maturzystów i zamiast sformułować odpowiednie argumenty, od razu podaje przykłady, co niestety jest błędem. W rozprawce potrzebne będą nam 3 argumenty, czyli wypowiedzi potwierdzające lub obalające założoną przez nas tezę. Argumentacja powinna być jednak wzmocniona przykładami, których zadaniem jest zilustrowanie przytoczonych przez nas argumentów. Np. argumentem za tym, że ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie zamierzonego celu, może być to, że osoba ambitna cały czas dąży do celu i nie zaraża się niepowodzeniami, dzięki czemu może dotrzeć do swojego celu, inaczej niż człowiek bez ambicji, który nie będzie w stanie niczego osiągnąć, ponieważ nawet nie próbuje nic robić. Za przykład ilustrujący ten argument może tu natomiast posłużyć opis sposobu, w jaki Wokulski dzięki swojej ambicji i samozaparciu zdobył majątek. 

Warto pamiętać, że jako przykład nie wystarczy jedynie podanie konkretnej lektury czy bohatera, a wyjaśnienie, w jaki sposób dane wydarzenie z książki lub zachowanie postaci obrazuje podany przez nas argument. 

Przeczytaj również: Jak się skoncentrować? 10 trików, które pomogą się skupić i nie być zmęczonym

Nieznajomość lektur z wcześniejszego etapu edukacji 

W ubiegłym roku wielu maturzystów zgubiła na egzaminie nieznajomość obowiązkowych, tzw. ogwiazdkowanych lektur z wcześniejszego etapu edukacji, ponieważ sporo z nich nie pamiętało, w jakiej lekturze występował Papkin, który znalazł się w arkuszu maturalnym. Jest on natomiast bohaterem „Zemsty”, która widnieje w spisie lektur obowiązkowych na egzamin ósmoklasisty. Zatem do matury warto dokładnie przypomnieć sobie nie tylko „ogwiazdkowane” lektury maturalne, ale i te obowiązujące do egzaminu po szkole podstawowej.  

Ile błędów ortograficznych można zrobić na maturze? 

Kiedyś za niepoprawną ortografię można było oblać maturę, jednak dziś nie ma określonej liczby błędów językowych, które mogłyby spowodować niezdanie egzaminu dojrzałości. Liczne lub rażące błędy dotyczące poprawności językowej mogą jednak zabrać nam w wypracowaniu 4 punkty. Tyle samo możemy stracić, jeśli nasza wypowiedź będzie miała nieodpowiedni styl (np. zbyt kolokwialny). 

Warto wiedzieć, że na maturze do naszej dyspozycji są słowniki: ortograficzny i poprawnej polszczyzny, zatem jeśli czegoś nie jesteśmy pewni, zawsze możemy to sprawdzić. 

Błąd kardynalny a rzeczowy 

W przypadku matury z języka polskiego większość maturzystów najbardziej drży przed popełnieniem tzw. błędu kardynalnego, czyli bardzo poważnej pomyłki, która skutkuje niezdaniem matury. Popełnienie takiego błędu nie jest jednak tak powszechne, jak mogłoby się wydawać, ponieważ większość omyłek merytorycznych uznawana jest jedynie za błędy rzeczowe, za które można stracić punkty, ale nie powodują one oblania egzaminu.  

Błędy kardynalne to takie, które udowadniają całkowitą nieznajomość treści i niezrozumienie sensu lektury przez maturzystę. Zatem pomylenie imienia czy nazwiska autora lektury lub jej bohatera, epoki czy jakiegoś wydarzenia z treści wcale nie musi zostać uznane za błąd kardynalny, jeśli jest to informacja, która została tylko wspomniana, nie ma wpływu na nasz tok rozumowania oraz nie jest ważną częścią argumentacji. Tego typu błędy są najczęściej kategoryzowane jako rzeczowe. 

Warto pamiętać, że błędy kardynalne dotyczą tylko lektur z listy obowiązkowych do matury (tzw. ogwiazdkowanych), zatem jeśli popełnimy nawet poważny błąd dotyczący lektury spoza tej listy, będzie on uznany jedynie za rzeczowy. By uniknąć „kardynałów”, należy zatem dokładnie powtórzyć obowiązkowe lektury, a także powstrzymać się od poruszania w naszej pracy dotyczących ich treści kwestii, których nie jesteśmy stuprocentowo pewni. 

oprac. Joanna Cwynar

Przeczytaj również:

 

QUIZ: Na pewno czy napewno? Jak jest poprawnie? Wstyd nie wiedzieć

Sprawdzian i test. Jak się uczyć, żeby zapamiętać i zdać

QUIZ: Czy znasz znaczenia najdziwniejszych polskich słów?