Spis treści:
- Polityka kolonialna II RP
- Plany kolonizacji w Ameryce Południowej
- Madagaskar – polska ekspedycja na wyspę
Polityka kolonialna II RP
Polska polityka kolonialna zaczęła rozwijać się na dobre w latach 20. XX wieku. Wcześniej nie było to możliwe, gdyż do 1918 roku Polacy nie mieli własnego państwa. Dopiero po odzyskaniu niepodległości, marzenia i plany o posiadaniu kolonii mogły być realizowane. Dlaczego Polska w ogóle myślała o własnych zamorskich ziemiach? Powód był prosty – nasz kraj chciał dorównać innym europejskim potęgom, a ponadto zdobyć kolejne ziemie, na których można byłoby uprawiać zboże, warzywa i inne rośliny.
W 1924 roku, z inicjatywy generała Mariusza Zaruskiego, powstała w Polsce Liga Morska i Rzeczna – organizacja zajmująca się pozyskiwaniem terenów pod przyszłe osadnictwo zamorskie. Jej celem było także budowanie w społeczeństwie poczucia konieczności posiadania kolonii. 27 października 1930 roku organizacja zmieniła nazwę na Ligę Morską i Kolonialną (LMiK). Według tej organizacji, posiadanie kolonii i ewentualna współpraca z państwem kolonialnym na jego terenie, miałaby przełożyć się na zrównoważenie polskiego bilansu handlowego i płatniczego.
Polski rząd próbował utworzyć kolonię w Angoli (1929 rok), jednak ostatecznie Portugalia zawiesiła zawarte z Polską umowy. Kolejną próbą była Liberia – w 1934 roku Polacy zakupili tam kilkadziesiąt hektarów ziemi. Plany zatrzymała jednak Liga Narodów, obawiając się, że skolonizują oni cały kraj.
Przeczytaj również: Oto prawdziwy koniec świata. Wyspa Tristan da Cunha
Plany kolonizacji w Ameryce Południowej
Jednym z ciekawszych pomysłów Ligi Morskiej i Kolonialnej było utworzenie polskiej kolonii w Ameryce Południowej, a dokładnie w Brazylii. Kraj ten uważano za idealny do kolonizacji ze względu na mieszkającą tam liczną Polonię. Ponadto wielu działaczy Ligi Morskiej i Kolonialnej było mocno związanych z tym krajem. Jako działacze polonijni i dyplomaci w Brazylii wykazywali oni chęć pomocy przy załatwianiu potrzebnych formalności.
W 1934 roku Liga Morska i Kolonialna odkupiła od rządu brazylijskiego kilkaset hektarów ziemi w stanie Parana. Planowano osiedlać tam głównie chłopów. W 1935 roku z Gdyni do Brazylii wyruszył pierwszy statek z polskimi osadnikami. Polacy osiedlili się w wiosce o nazwie "Morska Wola". Wszystko byłoby prawdopodobnie w porządku, gdyby nie zachłanność polskiego rządu. W 1936 roku Liga dokupiła jeszcze 13 tysięcy hektarów ziemi w Paranie, co zaniepokoiło Brazylię. Obawiano się, że Polska zechce oderwać Paranę od reszty kraju. Przestraszeni Brazylijczycy zerwali więc umowę z Polską, a ostatecznie do Morskiej Woli wyjechało zaledwie kilkadziesiąt rodzin.
Madagaskar – polska ekspedycja na wyspę
Kolejnym ciekawym punktem na mapie był Madagaskar. Wyspa ta była poważnym obiektem zainteresowania Ligii Morskiej i Kolonialnej i rzekomo to sama Francja zaproponowała Polsce jej sprzedaż lub 90-letnią dzierżawę. Rzekomo – ponieważ później jej zapał do sprzedaży Polsce Madagaskaru był wątpliwy.
Pod koniec lat 30. XX wieku na Madagaskar zaczęły przyjeżdżać polskie ekspedycje, które miały wybadać, jakie są tam warunki dla osadnictwa. Sprawa wyglądała obiecująco.
Polacy na tyle poważnie potraktowali temat, że Arkady Fiedler, który uczestniczył w jednej z takich wypraw, opisał nawet swoje entuzjastyczne wrażenia w książce. Nadał jej zresztą szalenie wymowny tytuł, mianowicie: „Jutro na Madagaskar”. Według jego relacji, na Madagaskarze była żyzna i wolna ziemia, a także idealne warunki do uprawiania nowych dla Polaków roślin, takich jak chociażby kawa. Fiedler twierdził nawet, że kawa „da tu przyszłym osadnikom zamożność”. Jednocześnie stwierdził, że polscy rolnicy mogą mieć problemy w uprawie roślin w klimacie, którego nie znają, a osadników nie zmieści się na wyspie więcej niż 4-5 tysięcy. Mimo to wydawało się, że wszystko jest na dobrej drodze, aby część Polaków mogła wyruszać na afrykańską ziemię.
Zatem dlaczego Madagaskar nie został polską kolonią? Francuskie media skrytykowały pomysł sprzedania Polsce Madagaskaru, taką samą opinię miał zresztą nowo wybrany rząd francuski. Choć rozmowy o powstaniu tej kolonii toczyły się jeszcze w sierpniu 1939 roku, zostały przerwane przez wybuch II wojny światowej.
Polska kilkakrotnie starała się o możliwość zakupu zamorskich terytoriów, jednak transakcje nigdy nie dochodziły do skutku. Choć dziś może się wydawać, że posiadanie ziemi w Brazylii czy w Afryce nie miałoby dla współczesnych Polaków żadnego znaczenia, niektórzy historycy twierdzą, że kolonie były ważniejsze niż sądzimy. Gdyby Polacy mieli w posiadaniu Madagaskar, ich losy w czasie II wojny światowej mogłyby wyglądać zupełnie inaczej. Byłby to skrawek nieokupowanej Polski, na którym mogłoby rekrutować się polskie wojsko, a zwykli obywatele mieliby szansę przeżyć trudny czas wojny.
Przeczytaj również: Zelandia – powstała mapa ósmego kontynentu
Oprac. Redakcja
Źródła: oko.press, kronikidziejow.pl, kurierhistoryczny.pl, polskieradio.pl, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników z geografii znajdziesz tutaj:
Geografia – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń
Odpowiedzi do zadań z podręcznika z geografii
Ćwiczenia z wyjaśnieniami – podręczniki z geografii
