Spis treści:

Wprowadzenie i teza

Wprowadzenie: Marzenia są czymś uroczystym, wielkim i odważnym. To od marzeń zaczyna się planowanie, a potem działanie. Po co są marzenia? Jacek Walkiewicz, wybitny polski mówca i psycholog twierdzi, że po nic. Jedynie po to, aby je spełniać. Jest w tym wielka prawda – marzenia nie muszą niczemu służyć, nie muszą być mądre, racjonalne, nie są po to, aby coś udowadniać innym. Problem z marzeniami jest jednak taki, że czasem musimy skonfrontować je z rzeczywistością – i okazuje się, że ich realizacja nie będzie łatwa albo niestety, będzie wręcz niemożliwa. Po motyw marzeń sięgają twórcy prawie każdej epoki – to temat bardzo wdzięczny i inspirujący, o którym można pisać naprawdę pięknie. A co jeśli marzącego spotyka gorzkie rozczarowanie? Takie podejście do tematu zaproponował między innymi Bolesław Prus w „Lalce” oraz Stefan Żeromski w „Przedwiośniu”.

Teza: Marzenia motywują do działania i uskrzydlają, ale niemożność ich realizacji bywa źródłem ogromnego rozczarowania.  

Rozwinięcie - „Lalka” Bolesława Prusa

Rozwinięcie: Stanisław Wokulski, główny bohater „Lalki” to mężczyzna racjonalny, osadzony w rzeczywistości i rozsądny. Choć ma w sobie sztandarowe cechy pozytywisty, wychowywał się w epoce romantyzmu – pozostało w nim wiele cech tej epoki, między innymi wiara w to, że marzenia można  spełnić. O czym może więc marzyć dojrzały, bogaty, przystojny mężczyzna? Między innymi o spełnionej miłości. Największym marzeniem Stacha jest zdobycie serca ukochanej Izabeli Łęckiej – pięknej arystokratki. Wie, że bez pieniędzy nie zyska jej uwagi ani uznania, dlatego pracuje i inwestuje, aby móc wejść do elit. Mogłoby się wydawać, że w końcu jego marzenie się spełniło – Łęcka przyjęła oświadczyny. Konfrontacja marzeń z rzeczywistością okazała się jednak dla Wokulskiego bolesna – nakrył on kobietę na flircie z przystojnym Starskim. Zrozumiał wówczas, że bycie z taką osobą pozostanie już zawsze w strefie marzeń, bo niezależnie od posiadanego majątku, nie będzie on odpowiednio dobrym kandydatem na męża. 

Postacią, która symbolizuje potęgę marzeń, jest także Geist. Naukowiec ten pracuje nad wynalezieniem metalu lżejszego od powietrza, co w końcu mu się udaje. Wierzy, że to milowy krok, który ułatwi życie całej ludzkości. Mężczyzna dąży do realizacji marzeń bezkompromisowo – na eksperymenty wydaje wszystkie swoje pieniądze, co sprawia, że żyje w nędzy. Środowisko badaczy traktuje go jak dziwaka i odmieńca, nie patrząc poważnie na jego wynalazki. Marzenia są dla Geista wielką siłą napędową, dlatego nawet trudna rzeczywistość nie jest w stanie go od nich odwieść. 

Kontekst - „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego

Kontekst: Rozczarowanie spowodowane konfrontacją marzeń z rzeczywistością przeżywa również bohater „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego. Cezary Baryka, wychowywany w Rosji, przez lata słucha opowieści ojca o Polsce i budowanych w niej „szklanych domach” – nowoczesnym wynalazku ich krewnego. „Szklane domy” są symbolem rozwoju, który ma dokonywać się w porozbiorowej Polsce. Obraz Polski, który Seweryn Baryka przedstawia synowi, sprawia, że początkowo niechętny do przyjazdu chłopak zmienia zdanie. Liczy na to, że to, co słyszał o Polsce, czyli o kraju nowoczesnym, sprawiedliwym i rozwijającym się, okaże się prawdą. Marzy o tym, aby właśnie w takim miejscu budować swoją przyszłość. Po przyjeździe zastaje jednak chaos i biedę. Polska, która dopiero zaczyna odradzać się po rozbiorach, nie jest krajem nowoczesnym i ułożonym. Przemiany dopiero się tutaj zaczynają. Rzeczywistość rozczarowuje Cezarego Barykę, który z pozytywnym nastawieniem i głową pełną marzeń chciał wieść tutaj lepsze życie niż w Rosji. Żeromski pokazał w „Przedwiośniu”, że marzenia mogą być siłą napędową do wprowadzenia zmian w życiu, jednak nieodłącznym elementem egzystencji są rozczarowania. „Szklane domy”, o których mówi (i w które wierzy) Seweryn Baryka są również symbolem wiary całego pokolenia w to, że Polska może się odrodzić i stać krajem sprawiedliwym, rozwiniętym i nowoczesnym.  

Podsumowanie

Podsumowanie: O tym, jak kończą nierozsądni marzyciele, opowiada mit o Ikarze – archetypie marzyciela bujającego w obłokach (dosłownie!). Ten młodzieniec, zafascynowany możliwością zbliżenia się do słońca, wzniósł się zbyt wysoko, co spowodowało, że promienie słoneczne roztopiły wosk, trzymający jego skrzydła. W konsekwencji Ikar spadł. Czy historia ta powinna zdemotywować tych, którzy wierzą w potęgę marzeń? Zdecydowanie nie. Ikar jest symbolem naiwności, młodzieńczego buntu i braku rozsądku, ale nie tego, że marzenia nie mają sensu. Z mitu o Ikarze można wyciągnąć ważną naukę – marzenia są możliwe do spełnienia, jednak aby ich realizacja się powiodła, warto twardo stąpać po ziemi i nie ulegać pokusom.

Zobacz pełną listę pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego 2026.