Z tego artykułu dowiesz się:

Dlaczego przepisy dotyczące nieletnich mają być zreformowane?

Obwiązująca dziś ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich pochodzi z 1982 roku i ze względu na swoją archaiczność nie może już odpowiednio wspierać resocjalizacji młodzieży. Nowe przepisy mają być dostosowane do dzisiejszych potrzeb i standardów oraz zapewnić odpowiednie środki i sposoby reagowania, jeśli nieletni popełnią wykroczenie, przestępstwo lub są zdemoralizowani.

Stara ustawa wymagała korekt, dostosowania do standardów międzynarodowych i wprowadzenia nowych rozwiązań, które mają sprawić, że resocjalizacja nieletnich będzie efektywniejsza. Jakie istotne zmiany mają się pojawić w prawie zgodnie z nowym dokumentem?

Przeczytaj również: Szkolna trauma. Czego najbardziej boją się uczniowie?

Nowe ośrodki wychowawcze

Zgodnie z projektem ma powstać nowy rodzaj placówek dla trudnej młodzieży — okręgowe ośrodki wychowawcze. W katalogu środków możliwych do zastosowania wobec nieletnich będą się one plasowały pomiędzy Młodzieżowymi Ośrodkami Wychowawczymi a zakładami poprawczymi. Mają do nich trafiać osoby, które ukończyły 13 lat i popełniły czyn karalny (przestępstwo) lub są wysoko zdemoralizowane, a stosowane wobec nich środki resocjalizacji nie przynoszą efektów (np. dopuszczają się licznych ucieczek z MOW-ów).

Większe możliwości dyrektorów placówek 

Dzięki ustawie mają pojawić się nowe, przedsądowe możliwości reagowania na niewłaściwe zachowania nieletnich. Dyrektorzy szkół dostaną możliwość zastosowania wobec nieletniego określonych środków oddziaływania wychowawczego bez zawiadamiania organów takich jak Policja czy sąd rodzinny o zdemoralizowaniu ucznia, czy popełnieniu przez niego czynu karalnego (tu wyjątkiem mają być przestępstwa ścigane z urzędu i przestępstwa skarbowe). Za mniej poważne występki, popełniane na terenie szkoły, dyrektor będzie mógł wobec nieletniego zastosować:

  • pouczenie,
  • ostrzeżenie ustne albo ostrzeżenie na piśmie,
  • zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego,
  • zobowiązanie do przywrócenia stanu poprzedniego,
  • zobowiązanie do wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły, określonych w ustalonym przez dyrekcję katalogu.

Zastosowanie któregokolwiek z tych środków będzie możliwe jedynie po uzyskaniu zgody od rodziców lub opiekunów nieletniego oraz od niego samego. Jeśli taka zgoda nie zostanie wyrażona, dyrektor będzie musiał zawiadomić sąd rodzinny o demoralizacji lub czynie karalnym.

Przeczytaj również: Paluszek i główka, czyli na co chorują uczniowie

Minimalny wiek odpowiedzialności za demoralizację

Do tej pory nie była określona granica wieku osoby odpowiedzialnej za demoralizację. Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich ma tę granicę ustalić na 10 lat.

Czyny zabronione, których dopuścił się nieletni między 10. a 13. rokiem życia, będą mogły zostać rozpoznawane w ramach postępowania o demoralizację, jednak nieletni w tym wieku nie będą mogli trafiać do zakładów poprawczych.

Powołanie dwóch komisji 

Pierwszą z nich ma być komisja do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego, której zadaniem ma być ustalanie dla nieletnich ośrodka, który zapewni im odpowiednie dla nich oddziaływania wychowawcze i resocjalizacyjne, przy uwzględnieniu ich potrzeb edukacyjnych i deficytów rozwojowych.

W przypadku problemów ze zdrowiem psychicznym nastolatka powołana zostanie komisja do spraw środka leczniczego dla nieletnich, która będzie miała wskazywać sądom placówkę terapeutyczną, odpowiednią dla danego przypadku. Wcześniej spoczywało to na barkach sądów rodzinnych, co zazwyczaj znacznie opóźniało moment otrzymania przez nieletniego odpowiedniej pomocy.

Przeczytaj również: Ekspertka: rozmawiajmy z dzieckiem o wojnie, nie popadając w skrajności

Utworzenie oddziałów dla nieletnich matek z dziećmi

Zgodnie z ustawą o ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla młodzieży mają zostać utworzone specjalne oddziały dla nieletnich wychowanek, które zostały matkami i wyraziły chęć opieki nad własnym małoletnim dzieckiem. Wcześniej w przypadkach przebywania nieletniej w którejś z takich placówek, matka i dziecko były rozdzielane. 

Poszanowanie praw nieletniego

W ustawie znajdą się zapisy, dzięki którym prawa wolności i godności nieletniego mają być poszanowane, nawet jeśli popełnił on czyn karalny lub jest zdemoralizowany. W praktyce mają być to m.in.:

  • Prawo do obrony już od pierwszej czynności z udziałem nieletniego.
  • Poszerzenie przesłanek do wyznaczenia nieletniemu obrońcy z urzędu, szczególnie jeśli zostanie wobec niego zastosowany tymczasowy środek zmiany pobytu (np. umieszczenie w ośrodku).
  • Przysługiwanie prawa do złożenia zażalenia za zatrzymanie, przeprowadzenie kontroli osobistej i użycie przymusu bezpośredniego.
  • Określenie zasad kontroli osobistej, kontroli korespondencji i przeprowadzania badań na obecność substancji psychoaktywnych.

Przeczytaj również: Pokolenia X, Y, Z – córki i synowie baby boomersów. Co ich łączy, a co dzieli?

Poprawczak nawet do 24. roku życia

Na mocy ustawy ma zostać wprowadzona możliwość orzekania przez sąd rodzinny wobec nieletnich, którzy dopuścili się najcięższych czynów karalnych, przedłużenia wykonywania środka poprawczego po ukończeniu przez nieletniego 21 lat do maksymalnie 24. roku życia. Miałby wówczas zostać utworzony specjalny zakład poprawczy dla osób, które osiągnęły ten wiek.

Kiedy miałaby wejść w życie ustawa?

Nowe przepisy mają wejść w życie od nowego roku szkolnego, czyli od 1 września 2022 roku.

 

RAPORT MATURA 2022

Aktualności, arkusze i rozwiązania – Matura 2022

Matura 2022 z Brykiem

Podróż w czasie. Tak kiedyś wyglądały matury w Polsce