Z tego artykułu dowiesz się:

Geneza „Przedwiośnia”

Geneza powieści Żeromskiego jest ściśle związana z sytuacją społeczno-polityczną pierwszych lat niepodległości Polski po okresie zaborów. W powieści autor chciał odtworzyć obraz najważniejszych sił politycznych, warstw społecznych, a także opisać zagrożenia i wyzwania stojące przed państwem polskim. 

Sam tytuł „Przedwiośnie” odnosi się do specyficznej sytuacji kraju, który odradza się po latach niebytu. Mimo panujących jeszcze mrozów i nie zawsze dogodnych warunków widać już jednak pierwsze oznaki życia. 

Gdzie rozgrywa się akcja „Przedwiośnia”?

Akcja powieści obejmuje wydarzenia rozgrywające się pomiędzy I wojną światową (1914) a rokiem 1921. Główne miejsca akcji to miasto Baku w carskiej Rosji, Warszawa, Nawłoć i Chłodek. 

Przeczytaj również: Co wiesz o „Chłopach”? Fakty, które musi znać każdy maturzysta

„Przedwiośnie” - problematyka polityczna 

Żeromski przedstawia dwie opcje możliwych zmian politycznych. Jedna to idea Szymona Gajowca, który proponuje powolne reformy oparte o pracę u podstaw. Antoni Lulka natomiast jest rewolucjonistą, który chciałby zmienić ciężką sytuację robotników poprzez szybkie działania mające na celu wprowadzenie komunizm w stylu bolszewickim. 

„Przedwiośnie” - kim jest Cezary Baryka?

Cezary Baryka – główny bohater. Dzięki pomocy Szymona Gajowca rozpoczyna studia medyczne w Warszawie, które musi przerwać z powodu wojny polsko-bolszewickiej. Po jej zakończeniu wyjeżdża do Nawłoci, gdzie poznaje Laurę, z którą wdaje się w romans. Następnie Baryka wraca do Warszawy.

Na kartach powieści widzimy przemianę bohatera od prowadzącego beztroskie życie chłopaka, przez osobę, która wzięła udział w rewolucji, aż po poszukującego i w końcu odnajdującego swoją świadomość narodową mężczyznę. 

Przeczytaj również: Co pamiętasz z „Pana Tadeusza”? Fakty, które musi znać każdy maturzysta

„Przedwiośnie” - Szklane domy

Młody Baryka żyje w „cieplarnianych” warunkach. Jego ojciec jest urzędnikiem, który z Polski emigruje do Baku — bogatego miasta naftowego. Baryka senior tęskni jednak za Polską. Opisuje synowi kraj w sposób idealistyczny, jako miejsce „szklanych domów”. Gdy wybucha I wojna światowa ojciec zostaje wcielony do wojska, a sytuacja materialna rodziny znacznie się pogarsza. To wtedy młody Baryka spotyka się z rewolucją bolszewicką i jest nią zafascynowany. Baku staje się jednak miejscem rzezi Ormian, a Baryka, po śmierci matki, rozpoczyna podróż do Polski. Spotyka przypadkowo swojego ojca, ale ten umiera, nie docierając w rodzinne strony.

W Warszawie młody Baryka otrzymuje pomoc od Szymona Gajowca, dawną miłość jego matki. Cezary jest jednak zadziwiony skalą biedy i ubóstwa w stolicy. 

„Przedwiośnie” - Obraz życia ziemiaństwa w Nawłoci

Podczas pobytu w Nawłoci, Cezary obserwuje zachowanie zamożnych włościan. Życie na wsi jawi się bohaterowi jako swego rodzaju idylla. Spędza czas na spacerach, przejażdżkach konnych, balach lub spotkaniach sąsiedzkich. Ziemiaństwo w Nawłoci jest wykształcone, zna zasady savoir-vivre, ale ich życie wieje nudą i bezczynnością. Każde domostwo posiada własną służbę, którą traktuje z góry.

Ziemiaństwo nie widzi biedy okolicznych chłopów i zupełnie nie przejmuje się ich losem. Jest samolubne, dba jedynie o swoje wygody. Mimo górnolotnych słów na temat kraju nie zamierza walczyć w jego obronie.

Przeczytaj również: Co pamiętasz z „Dziadów"? Najważniejsze fakty, które musi znać każdy maturzysta

„Przedwiośnie” - Wiatr od Wschodu 

To po powrocie z Nawłoci kształtują się ostateczne poglądy Baryki. Bliżej mu do postawy reprezentowanej przez Szymona Gajowca. Na zebraniu rewolucjonistów komunistycznych ostro się z nimi ściera i zostaje usunięty ze zgromadzenia. W finałowej scenie to on jednak wychodzi na czoło pochodu robotników i idzie sam naprzeciw kordonowi wojskowemu. 

Życiorys twórcy „Przedwiośnia”

Stefan Żeromski urodził się 14 października 1864 w Strawczynie, zmarł 20 listopada 1925 w Warszawie. Polski prozaik, publicysta, dramaturg, był czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla. Tworzył w okresie dominacji Młodej Polski i po wyzwoleniu, kiedy to powstawały nowe prądy intelektualne i artystyczne. Jego pierwsze utwory powstały już za czasów jego nauki w gimnazjum. W 1895 r. wydał dwa zbiory „Opowiadania” i „Rozdziobią nas kruki, wrony…”. Autor znany jest przede wszystkim z takich utworów jak: „Przedwiośnie”,  „Siłaczka”, „Syzyfowe prace”, „Promień”.

 

Odpowiedzi do zadań z podręczników z języka polskiego znajdziesz tutaj:

Język polski – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń

Odpowiedzi do zadań z podręcznika z języka polskiego

Ćwiczenia z wyjaśnieniami – podręczniki z języka polskiego