Spis treści:

Raport „Edukacja dla pamięci”

W tym roku ukazał się raport „Edukacja dla pamięci. Przekaz wiedzy historycznej w kontekście postaw Polaków wobec ich przeszłości”. To wyniki ogólnopolskiego projektu, które uzyskano po przeprowadzeniu trzech losowych i reprezentatywnych badań ankietowych oraz badania jakościowego metodą zogniskowanych wywiadów grupowych. 

Badanie świadomości historycznej Polaków zostało przeprowadzone na zlecenie Instytutu Pamięci Narodowej. W części ilościowej wzięło udział blisko 6 tys. osób, w tym:

  • 1 115 nauczycieli historii,
  • 3 781 uczniów szkół średnich,
  • 1 068 Polaków powyżej 20. roku życia. 

Z raportu można dowiedzieć się między innymi, skąd najczęściej czerpią oni wiedzę historyczną – z filmów, telewizji, radia, lekcji, miejsc pamięci, muzeów, uroczystości, książek, rekonstrukcji, a może internetu. 

W kontekście zbliżającego się Święta Niepodległości, interesująca może być odpowiedź na pytanie, jaki procent badanych uważa się za patriotów. Okazuje się, że twierdzącej odpowiedzi udzieliło 64 proc. uczniów szkół średnich, 83 proc. Polaków 20+ i aż 98 proc. nauczycieli historii. Jakie są zatem ich kanony bohaterów narodowych? Kogo uważają za antybohaterów narodowych? 

Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi do podręczników z historii? Poznaj nowy serwis edukacyjny!

Kanon bohaterów narodowych

Kanon historyczny to zbiór postaci, wydarzeń oraz wytworów kultury, które są związane z przeszłością wspólnoty. Jest on na tyle ważny dla tej wspólnoty, że jego znajomość jest obowiązująca. Zasługuje również na przekazanie go przyszłym pokoleniom. 

Każda z trzech badanych grup ma trochę inny kanon bohaterów narodowych. Listę dziesięciu Polaków, z których są dumni Polacy 20+ otwiera Jan Paweł II (37,9 proc.). Na podium znaleźli się również: Józef Piłsudski (27,4 proc.) i Lech Wałęsa (16,6 proc.). Dalsze miejsca zajęli kolejno:

  • Tadeusz Kościuszko (12,8 proc.),
  • Maria Skłodowska-Curie (9,9 proc.),
  • Mikołaj Kopernik (7,4 proc.),
  • Jan III Sobieski (6,9 proc.),
  • Kazimierz Wielki (5 proc.),
  • Adam Mickiewicz (3,7 proc.),
  • Bolesław Chrobry (3,6 proc.).

Uczniowie szkół średnich na pierwszym miejscu w rankingu postaci z historii Polski, z których są dumni, umieścili Józefa Piłsudskiego (51 proc.). Na znacznie mniej głosów mogły liczyć kolejne osoby, tj.:

  • Jan Paweł II (13,4 proc.),
  • Kazimierz Wielki (8,2 proc.),
  • Mieszko I (7,5 proc.),
  • Maria Skłodowska-Curie (7,4 proc.),
  • Jan Bytnar „Rudy” (7,1 proc.),
  • Lech Wałęsa (6,4 proc.),
  • Tadeusz Kościuszko (6,1 proc.),
  • Tadeusz Zawadzki „Zośka” (6 proc.),
  • Mikołaj Kopernik (5,5 proc.). 

Badani nauczyciele jednoznacznie wskazali, że to Józef Piłsudski jest postacią z historii Polski, z której są najbardziej dumni. Marszałek uzyskał aż 44,9 proc. głosów. Na kolejnych miejscach listy znaleźli się: 

  • Jan Paweł II (26,6 proc.),
  • Tadeusz Kościuszko (13,6 proc.),
  • Witold Pilecki (13,3 proc.),
  • Kazimierz Wielki (11 proc.),
  • Lech Wałęsa (10,8 proc.),
  • Roman Dmowski (9,1 proc.),
  • Jan III Sobieski (8,8 proc.),
  • Maria Skłodowska-Curie (8,3 proc.),
  • Ignacy Jan Paderewski (6,7 proc.)

Przeczytaj również: Jedna publicznie krytykowała Piłsudskiego, druga konstruowała bomby. Oto kobiety Niepodległej

Antybohaterzy narodowi – kogo wskazują Polacy

Osoby, które wzięły udział w badaniu IPN-u, wskazały też postaci, których się wstydzą. W każdej z grup pierwsze miejsce zajęła inna osoba. Chociaż w pierwszej trójce za każdym razem powtarzało się jedno nazwisko.

Kanon narodowych antybohaterów w grupie badanych Polaków 20+ otwiera Wojciech Jaruzelski (33,1 proc.). Kolejne miejsca w dziesiątce zajęli:

  • Lech Wałęsa (12 proc.),
  • Władysław Gomułka (8,6 proc.),
  • Bolesław Bierut (7,6 proc.),
  • Edward Gierek (4,6 proc.),
  • Zdrajcy i kolaboranci (4,2 proc.),
  • Józef Piłsudski (3,5 proc.),
  • Komuniści (3,2 proc.),
  • Feliks Dzierżyński (3,0 proc.),
  • Czesław Kiszczak (2,8 proc.). 

„Postaciami z historii Polski, których się wstydzę, są ...” według uczniów szkół średnich biorących udział w badaniu IPN są kolejno:

  • Stanisław August Poniatowski (13,2 proc.),
  • Wojciech Jaruzelski (9,8 proc.),
  • Lech Wałęsa (4,8 proc.),
  • Jan Paweł II (3,2 proc.),
  • Józef Piłsudski (3,1 proc.),
  • Bolesław Bierut (2,7 proc.),
  • Bogusław i Janusz Radziwiłłowie (2,3 proc.),
  • Adam Mickiewicz (2,1 proc.),
  • Henryk III Walezy (2,1 proc.),
  • Władysław Gomułka (1,9 proc.).

Kanon narodowych antybohaterów wg nauczycieli, którzy brali udział w projekcie, otwiera Bolesław Bierut (33,1 proc.). Następne miejsca na liście zajęli:

  • Wojciech Jaruzelski (25,7 proc.), 
  • Targowiczanie (11,1 proc.),
  • Lech Wałęsa (9,7 proc.),
  • Władysław Gomułka (8,9 proc.),
  • Stanisław August Poniatowski (8,7 proc.),
  • Feliks Dzierżyński (7,3 proc.),
  • Franciszek Ksawery Branicki (proc.),
  • Komuniści (5,1 proc.),
  • Zdrajcy i kolaboranci (4,8 proc.).
Źródła: ipn.gov.pl, bryk.pl 

Oprac. Monika Wąs

 

Odpowiedzi do zadań z podręczników do historii znajdziesz tutaj:

Rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń do historii 

Historia – odpowiedzi do zadań z podręcznika

Rozwiązania zadań z podręcznika do historii