Spis treści:
- Józef Piłsudski – „ikona tradycji narodowej”
- Roman Dmowski – jeden z ojców niepodległości
- Maria Juszkiewicz – kim była „Piękna Pani”?
Józef Piłsudski – „ikona tradycji narodowej”
Uważany jest za architekta polskiej niepodległości. Józef Piłsudski to żołnierz, polityk, mąż stanu, Marszałek Polski. Pochodził ze szlacheckiej rodziny. Urodził się 1867 r. w Zułowie, w majątku na Wileńszczyźnie. Po latach wspominał:
– Mógłbym nazwać swe dzieciństwo – sielskim, anielskim.
W gronie najbliższych nazywano go Ziukiem. Kształcił się w rosyjskim gimnazjum w Wilnie. Później rozpoczął studia medyczne w Charkowie. Pod koniec 1886 r. zaangażował się w działalność konspiracyjnej Wileńskiej Grupy Rewolucyjnej. Była ona powiązana z Narodną Wolą, której członkowie zamierzali zabić cara Aleksandra III. Próbę zamachu udaremniono, ale Piłsudski został zatrzymany i był przesłuchiwany w procesie, jako świadek. Za to, że nie doniósł o planowanym zamachu, został skany. Zesłano go na Sybir.
Po powrocie z zesłania Piłsudski związał się z Polską Partią Socjalistyczną i otrzymał pseudonim „Wiktor”. Wydawał pismo „Robotnik”. Po aresztowaniu w tajnej drukarni PPS-u udawał chorobę psychiczną, dlatego został przewieziony do petersburskiego szpitala psychiatrycznego. Uciekł stamtąd i przedostał się do Galicji.
Piłsudski postanowił wykorzystać wojnę rosyjsko-japońską, aby wpłynąć na sprawę polską. Złożył memoriał, w którym zaproponował współpracę pomiędzy Japonią a PPS. W tym czasie do Tokio przybył też Roman Dmowski, który chciał pokrzyżować jego plany.
Pierwsza Kompania Kadrowa, stworzona przez Józefa Piłsudskiego, wyruszyła 6 sierpnia 1914 r. z krakowskich Oleandrów na ziemie zaboru rosyjskiego. Chcieli rozpocząć antyrosyjskie powstanie w Kongresówce. Między innym z powodu niepowodzenia tego planu oddziały strzeleckie włączono do Legionów Polskich. Piłsudski najpierw został dowódcą 1 Pułku Piechoty, a następnie I Brygady. Najcięższy bój stoczyła ona w lipcu 1916 roku pod Kostiuchnówką na Wołyniu.
Po rewolucji lutowej w 1917 r. Piłsudski uznał, że Rosja przestała być największą przeszkodą do uzyskania niepodległości przez Polskę. Latem 1917 r. zerwał z państwami centralnym i wywołał tzw. kryzys przysięgowy. Został uwięziony przez Niemców w twierdzy magdeburskiej. Do Warszawy powrócił 10 listopada 1918 roku. Rada Regencyjna 11 listopada 1918 roku przekazała Piłsudskiemu zwierzchnictwo nad wojskiem.
Prof. Grzegorz Nowik w jednym z wywiadów dla Polskiej Agencji Prasowej nazywa Józefa Piłsudskiego „ikoną tradycji narodowej”.
Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi do podręczników z historii? Poznaj nowy serwis edukacyjny!
Roman Dmowski – jeden z ojców niepodległości
Odegrał kluczową rolę w procesie odzyskiwania niepodległości przez Polskę. Walczył dyplomacją, a nie szablą. Był politykiem, publicystą, przywódcą i ideologiem Narodowej Demokracji. Po takiej zapowiedzi wiadomo, że mowa o Romanie Dmowskim. Nazwisko to kojarzą nawet uczniowie szkoły podstawowej. Podobnie jak jego głównego oponenta politycznego – Józefa Piłsudskiego.
Roman Dmowski urodził się w 1864 roku w podwarszawskiej wsi Kamionek. Miał sześcioro rodzeństwa. Po zdaniu matury w 1886 r. rozpoczął studia w Uniwersytecie Warszawskim. Kończył uczelnię jako „kandydat nauk przyrodniczych”. W 1903 r. opublikował „Myśli nowoczesnego Polaka”. Najprawdopodobniej od rewolucji 1905 r. rozbieżności w poglądach na sprawę polską uosabiane przez Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego były już nie do pogodzenia.
Podczas I wojny światowej Dmowski działał politycznie, a kolejne porażki Rosji skłoniły go do wyjazdu na Zachód. W 1917 r. utworzył Komitet Narodowy Polski. Przez państwa ententy był uważany za jednego z przedstawicieli odradzającej się Polski. Reprezentował kraj na konferencji paryskiej w 1919 roku. Na posiedzeniu Rady Dziesięciu wygłosił pięciogodzinne exposé. Wyjaśniał w nim geograficzne i demograficzne zagadnienia związane z ziemiami polskimi. Podobno zaimponował słuchaczom.
W sali zwierciadlanej Wersalu pod koniec czerwca 1919 r. imieniu Polski Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski złożyli podpisy pod wynegocjowanym traktatem pokojowym kończącym I wojnę światową.
Jeden z najbardziej znanych cytatów Dmowskiego brzmi:
– Jestem Polakiem, więc mam obowiązki polskie: są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam, im wyższy przedstawiam typ człowieka.
Przeczytaj również: Jak wabił się pies marszałka? Rozwiąż QUIZ historyczny
Maria Juszkiewicz – kim była „Piękna Pani”?
Maria z Koplewskich urodziła się w Wilnie w 1865 roku. Przez działaczy PPS była nazywana „Piękną Damą”, a częściej „Piękną Panią”. Złośliwi mówili o niej „PPS bez S”. Kobieta nie narzekała na brak adoratorów. Był wśród nich Roman Dmowski, który o względy Marii Juszkiewicz walczył z Józefem Piłsudskim. Wygrał Komendant.
Piłsudski poznał przyszłą żonę podczas wspólnej działalności w PPS-ie. Maria miała już córkę z poprzedniego małżeństwa. Ślub odbył się w 1899 roku, ale aby mogło do niego dojść, Piłsudski musiał zmienić wyznanie. Kobieta należała do Kościoła ewangelicko-augsburskiego.
Historia miłości Marii i Józefa Piłsudskich nie ma pozytywnego zakończenia. Kilka lat po ślubie Marię Piłsudską zastąpiła Aleksandra Szczerbińska – znacznie młodsza od Ziuka. Związek ten trwał od 1906 roku. „Piękna Pani” wiedziała o romansie męża, ale nie zgodziła się na formalne zakończenie związku.
Los nie oszczędzał Marii Piłsudskiej. W 1908 r. zmarła jej córka – Wanda Juszkiewicz. Po zakończeniu I wojny światowej Komendant nie wrócił do żony. Gdy zmarła w 1921 roku, Józef Piłsudski nie przyjechał na jej pogrzeb. Zaledwie dwa miesiące po śmierci Marii poślubił Aleksandrę Szczerbińską.
Źródła: dzieje.pl, encyklopedia.pwn.pl, historia.org.pl, muzeumpilsudski.pl, niepodlegla.gov.pl, przystanekhistoria.pl, wielkahistoria.pl, bryk.pl
Oprac. Redakcja
Odpowiedzi do zadań z podręczników do historii znajdziesz tutaj:
Rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń do historii
Historia – rozwiązania zadań z podręcznika
Rozwiązania zadań z podręcznika do historii
