Co to są fundusze strukturalne?

Fundusze strukturalne to instrumenty strategii Unii Europejskiej, których celem jest podnoszenie wielostronnego i proporcjonalnego wzrostu a także intensyfikacja łączności gospodarczej oraz społecznej. Podział środków dostępnych dzięki funduszom strukturalnym między kraje członkowskie przebiega na podstawie trzech Celi:

Cel 1 - propagowanie wzrostu i dopasowanie strukturalne rejonów, które są opóźnione w rozwoju

Cel 2 - pomoc gospodarcza i społeczna w transformacji regionów, które przechodzą strukturalne problemy

Cel 3 - pomoc w dostosowaniu i przekształceniu polityki oraz sposobów edukacji, dokształcania oraz pracy

Poza tym, kroki które są realizowane poprzez Cele 1, 2 i 3 stanowią komplementacje dla Inicjatyw wspólnotowych, zainicjowanych wobec Komisji Europejskiej a także tyczą się całej Unii Europejskiej.

2.1 Cel 1Cel 1 (o istocie terytorialnej) - odnosi się do popierania wzrostu i adaptacji strukturalnych terenów spóźnionych we wzroście (terenów, na których wskaźnik PKB przypadający na 1 obywatela, wymierzony wartością siły nabywczej oraz obliczany wg danych Unii Europejskiej za ubiegłe trzy lata, jest mniejszy od 75% przeciętnej wartości unijnej) również względnie mało zamieszkałych rejonów północnych, tam gdzie wartość zagęszczenia mieszkańców nie jest większa niż 8 osób na km2. W ramach realizacji Celu 1 na przeciągu lat 2000 - 2006 rozdysponowano dla takich rejonów w przybliżeniu około 70% ogólnodostępnych środków, które były w dyspozycji dla funduszy strukturalnych. Istotą rolę odgrywają też fundusze strukturalne w działalności na rzecz ochrony środowiska, na którą rozdzieloną więcej niż 10% pełnej sumy środków przewidzianych na spełnienie Celu 1. Funkcje wykonywane dla realizacji Celu 1 są pokrywane z pieniędzy przeznaczonych na realizację wszystkich czterech funduszy strukturalnych: § Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF), §Europejskiego Funduszu Społecznego (ESF), § Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF) §a także Finansowego Instrumentu Sterowania Rybołówstwem (FIFG).

2.2 Cel 2Cel 2 (o istocie terytorialnej) - odnosi się do popierania ekonomicznej oraz społecznej transformacji rejonów przechodzących problemy strukturalne oraz dokonujące przemiany (przykładowo tereny w trakcie przemian społecznych i gospodarczych w obszarze przemysłowym oraz usługowym, podupadające tereny wiejskie, tereny miejskie będące w trudnej sytuacji oraz objęte problemami obszary związane z rybołówstwem)1 Cel 2 ogarnia około 18% populacji ludności UE. W ramach 1 Celu 2 przeznaczono w przeciągu 2000-2006 wypłaty w kwocie 11,5% ogólnej sumy, która została przeznaczona do rozdysponowania wszystkich funduszy strukturalnych. 2.3 Cel 3Cel 3 (o istocie horyzontalnej) - odnosi się do wsparcia na rzecz adaptacji i unowocześnienia polityki budowy systemów oświaty, dokształcania zawodowego i pracy. Cele te ogarniają całe terytorium UE, z wyłączeniem terenów, które dostały fundusze w ramach Celu 1, w którym bierze się pod uwagę zbliżone priorytety na gruncie programów wspierających wzrost gospodarczy. Na Cel 3 rozdzielono 12,3% całkowitych środków funduszy strukturalnych. Działania w ramach Celu 3 pokryte są ze środków finansowych Europejskiego Funduszu Społecznego. 2.4 Wsparcie na rzecz rybołówstwa Wydzielono również specjalną pozycję w budżecie funduszy na rzecz rybołówstwa - w latach 2000 - 2006 przeznaczono na rzecz rybołówstwa 2,1% środków będących w dyspozycji specjalnego Finansowego Instrumentu Sterowania Rybołówstwem. Cele polityki strukturalnej działającej w tym sektorze są następujące: dojście do stanu stabilnej równowagi między potencjałem morskim i jego racjonalnym gospodarowaniem, wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw biorących udział w rybołówstwie oraz rybnym przetwórstwie, polepszanie rynku dostaw w wytwory rybne, stworzenie drobnych sekcji rybołówstwa przybrzeżnego. Pomysły pokryte z tego instrumentu będą mogły odnosić się do rejonów objętych Celem 1, jak również każdego innego, sklasyfikowanego do wsparcia terenów UE. Całość polskich terenów, na których PKB przypadający na głowę jednego mieszkańca nie stanowi wartości większej niż 75 % średniej europejskiej, zatem cały obszar kraju jest poddany Celowi 1 polityki w ramach funduszy strukturalnych UE. Cele 2 i 3 w okresie lat 2004-2006 nie odnajdą w Polsce praktycznego zastosowania.

2.5 Inicjatywy wspólnotowe

Inicjatywy wspólnotowe stanowią komplementacje inicjatyw biorących udział w granicach funduszy strukturalnych z wykonanych Celów 1, 2 i 3 oraz wsparcia na rzecz rybołówstwa. Mają na celu dojście do wzajemnych rozwiązań sytuacji problemowych, które mogą mieć miejsce na terenie całej Unii Europejskiej. Inicjatywy wspólnotowe rozpoczynane są przez Komisję Europejską, niemniej jednak koordynacja a także wdrażanie przebiega na gruncie rodzimym państwa będącego członkiem Unii. W czasie programowania czyli w okresie 2000 - 2006 wdrażane zostały cztery inicjatywy: Interreg III, Urban II, Leader + oraz Equal, na które zostało poświeconych 5,35% środków z budżetu funduszy. 2.5.1 Interreg IIIINTERREG III - propaguje przygraniczne, międzynarodowe oraz międzyregionalne współdziałanie, interpretowaną jako partnerstwo ponad granicami, celem jego jest zrównoważony, stateczny oraz harmonijny rozkwit terenów umiejscowionych przy granicach państwowych bądź też regionalnych. Środki pieniężne na wykonanie programu mają źródło w Europejskiem Funduszu Rozwoju Regionalnego. 2.5.2 Urban IIURBAN II - skupia się na pomocy przy formułowaniu strategii na gruncie ekonomicznej oraz społecznej poprawy terenów miejskich, które stanowią zagrożenie bądź też są już dotknięte bezrobociem w formie strukturalnej a także objawami patologii społecznej. Program finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 2.5.3 EQUAL - jego celem jest sprawdzanie, a także wspieranie na drodze kooperacji międzynarodowej - nowych metod likwidacji form dyskryminacji oraz dysproporcji rynku pracy, również wobec ludzi już pracujących, jak i również szukających pracy. Na zakres merytoryczny EQUAL składa się osiem tematów, znajdujących się w istocie czterech fundamentów Europejskiej Strategii Zatrudnienia (możliwość zatrudnienia, przedsiębiorczość, predyspozycje adaptacji przedsiębiorstw i zatrudnionych pracowników, jednakowość szans) a także jeden wątek, mający związek z osobami, które starają się o posiadanie statusu uchodźcy. Inicjatywa ta ma swoje źródło finansowania w środkach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2.5.4 Leader +LEADER + ma na celu wsparcie czynów innowacyjnych mających znaczenie dla wzrostu stref wiejskich w biednych rejonach Unii Europejskiej, aby utworzyć nowe, mające charakter lokalny strategie zrównoważonego rozwoju. Działania te zostały zainicjowane oraz przeprowadzane przez "Lokalne Grupy Działania" (LGD), w których uczestniczą kontrahenci społeczni oraz ekonomiczni z sektora publicznego a także prywatnego. Program ma pokrycie w środkach Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej z Sekcji Orientacji. Przez lata 2004 - 2006 Polska będzie brała udział w inicjatywach INTERREG oraz EQUAL.