Z początkiem lat siedemdziesiątych, w ośrodku pedagogiki w Gdańsku - profesor Romana Miller zaproponowała innowacyjną definicję wychowania, szeroko komentowaną później w środowisku polskich pedagogów. Owa definicja, o filozoficznym wydźwięku, brzmiała następująco:
"Wychowanie jest to interwencja w dialektyczny związek człowieka i świata, regulująca ich wzajemne stosunki w kierunku podnoszenia jakości świata i jakości życia."
Definicja ta wskazuje, iż dziecko żyje w określonym, własnym świecie, który jest wyznaczony w przeważającej mierze przez jego rodzinę oraz najbliższe otoczenie społeczne. Świat ten oddziałuje na dziecko kształtując je odpowiednio, jak również samo dziecko wpływa na ten świat. Wychowawca nie jest uczestnikiem świata dziecka; jego działania mają charakter interwencyjny - ingeruje on w świat dziecka, jednak jak każde działanie, tak i ta interwencja może być chybiona. Działania wychowawcy mają więc bardzo ograniczony charakter. Dziecko po raz pierwszy styka się z nauczycielem w momencie ukończenia 7 roku życia, idąc do szkoły. dzisiejsza nauka dowiodła, iż podstawy osobowości siedmioletniego dziecka, jego postawa wobec świata i samego siebie - są już ukształtowane; najważniejszym bowiem okresem w życiu dziecka są pierwsze 3 lata jego życia (amerykanie nawet twierdzą, że pierwsze pół roku życia).
Termin "rozwój" został przyjęty do pedagogiki ze strony nauk biologicznych, gdzie oznacza on spontaniczny wzrost wszelkich organizmów żywych, czyli roślin, zwierząt i ludzi. W pedagogice termin ten ma wprawdzie kilka znaczeń, jednak są one ze sobą powiązane.
Pierwszym ze sposobów pojmowania rozwoju na gruncie pedagogiki, to przyrost posiadanych przez dziecko wiadomości, umiejętności i nawyków. Tradycyjna pedagogika uważa, iż sens szkolnego kształcenia przejawia się w dziecku w 3 postaciach:
- → pierwsza płaszczyzna dotyczy wiadomości, które dziecko zdobywa każdego dnia w szkole (wiadomości o przyrodzie, społeczeństwie, nauce, kulturze itp.)
- → drugą sferą są umiejętności, które powstają na bazie wiadomości i stanowią wyższy poziom operacji praktycznych lub umysłowych (jazda na rowerze, umiejętność rozwiązywania równań w matematyce, analiza romantyzmu w literaturze polskiej itp.)
- → trzecia płaszczyzna dotyczy nawyków, czyli wyćwiczonych umiejętności, które mogą się odbywać bez udziału świadomości
