Sieci lokalne są bardzo częstym rozwiązaniem dla przedsiębiorstw oraz różnego rodzaju instytucji, czego powodem jest zapewne usprawnienie zarządzania daną działalnością a jedyną barierę dla ich wykorzystywania stanowić może niedostateczna znajomość możliwości oraz ograniczeń związanych z użytkowaniem takiej sieci. Częsty jest brak świadomości osób korzystających z sieci, iż mają one możliwość samodzielnej realizacji niektórych pomysłów służących usprawnieniu jej czy też, że wystarczy prośba skierowana do administratora systemu o lepszy do określonych programów czy drukarek by rozwiązać ewentualne problemy z korzystaniem z sieci.

Sieć lokalna NetWare firmy Novell jest zaawansowanym oprogramowaniem sieciowym, które umożliwia budowanie sieci lokalnych opierających się na różnego rodzaju rozwiązaniach sprzętowych, a wiele instytucji uważa ją za standardową w tej dziedzinie. Jest ona wyposażona w systemy bezpieczeństwa, ochrony sieci oraz transakcji baz danych, pozwala na dopisywanie własnych procesów systemowych oraz posiada wiele innych udogodnień.

Sieć lokalna (w podstawowym ujęciu) to połączenie komputerów, pozwalające jednocześnie korzystać ze wspólnych drukarek i dysków wielu użytkownikom, którzy dzięki temu mają możliwość np. równoległego wypełniania różnych formularzy trafiających do wspólnego pliku rejestrów, przechowywanego na dysku sieciowym. Poprawność danych oraz możliwość jednoczesnej pracy użytkowników zapewniają odpowiednie programy użytkowe oraz systemy sieciowe. Użytkownicy mogą być przekonani, iż jednocześnie drukowali swoje dokumenty na drukarce, która obsługuje wszystkie stanowiska, lecz uporządkowanie i brak przemieszania owych dokumentów (mimo iż zostały one przyjęte do druku w tej samej chwili), wynika z obecności systemu drukowania sieciowego ustalającego kolejność wysyłanych do drukarki informacji.

Pierwsze sieci lokalne funkcjonowały jedynie w obrębie danego biura czy budynku, jednak wraz z postępem technologicznym, zaczęły one obejmować coraz to wiesze obszary, jak na przykład cały kompleks budynków a nawet całą dzielnicę. Używane przez sieci lokalne coraz to nowsze technologie przesyłania danych umożliwiają na osiąganie przez nie wręcz nieograniczonych struktur. Sieci można ujmować w dwojaki sposób:

  • jako logiczną strukturę współpracujących ze sobą modułów oprogramowania systemowego oraz użytkowego
  • jako fizyczne połączenie komputerów, czyli odrębnych jednostek, które razem tworzą sieć

Sercem każdej sieci lokalnej jest jej stacja obsługi, zarządzająca systemem plików i ochrony, koordynująca komunikowanie się pomiędzy stacjami oraz sterująca pracą dysków i drukarek. Użytkownicy sieci mają możliwość kontrolowania i sterowania stacją obsługi za pośrednictwem konsoli operatorskiej, z której to rozpoczyna się i kończy pracę systemu, ustawia czas systemowy, steruje podłączonymi do niej drukarkami oraz dyskami.

Użytkownicy sieci pracują na swoich stacjach roboczych, gdzie do najczęściej wykorzystywanych należą komputery osobiste IBM PC. Poszczególne komputery są połączone z siecią specjalnymi kablami lub dzięki modemowi telefonicznemu, przy czym istnieje możliwość podłączania do sieci stacji roboczych nieposiadających stacji dyskietek czy stacji dysków (tzw. diskless workstation).

Stacje robocze w sieci NetWare zazwyczaj pracują w systemie operacyjnym MS-DOS, gdzie przy wersjach powyżej 3.0. można również bez większych trudności pracować w systemie MS WINDOWS oraz OS/2. Wszystkie stacje robocze zgłaszają swoje żądania oraz otrzymują odpowiedź ze stacji obsługi dzięki programowej nakładce na system. Stacje te umożliwiają wykorzystywanie wszelkich programów aplikacyjnych i narzędziowych, które zwykle działają na komputerach klasy PC.

Serwery stanowią te elementy sieci, do których zadań należy obsługiwanie innych jednostek sieciowych; są one wyspecjalizowanymi obiektami systemu, które są przystosowane efektywnie wykonywać tylko określone rodzaje zadań. Serwery realizują polecenia pochodzące ze stacji roboczych oraz innych serwerów.

Podstawowy serwer sieci Novell NetWare to serwer plików, określany również mianem składnicy plików (file server). Jego zadaniem jest udostępnianie danych dyskowych innym urządzeniom w sieci oraz ochrona tych danych; serwer ten działa jako pomost, stanowiąc platformę dla innych modułów sieciowego oprogramowania. Dyski stałe serwera nazywane są dyskami sieciowymi.

Drugim wykorzystywanym zazwyczaj w sieci NetWare serwerem jest serwer drukowania, czyli stanowisko drukowania (print server). Do jego zadań należy sterowanie przekazem wydruków ze stacji roboczych do wybranych drukarek, stanowi on oprogramowanie, które może być wykorzystywane przez wiele typów jednostek sieciowych.

Drukarki sieciowezazwyczaj są podłączone do stacji obsługi, do której można podłączyć za pomocą portów równoległych i szeregowych maksymalnie pięć drukarek. Dostęp do drukarek zapewnia system kolejek, umożliwiający bezkolizyjne korzystanie z nich przez wszystkich użytkowników. Stacje robocze mogą również posiadać własne, lokalne drukarki.

Wszystkie stacje obsługi muszą posiadać, co najmniej jeden dysk twardy, wewnętrzny lub zewnętrzny, który dzieli się na wolumeny, katalogi oraz pliki. Dysk sieciowy stanowi jedną fizyczną jednostkę (wolumen) lub podzielony jest na kilka takich jednostek. Najczęściej na jeden wolumen przypada jeden dysk sieciowy, lecz może być ich więcej. Rozmiar i nazwa wolumenu ustalana jest w trakcie instalacji systemu; największy rozmiar to 255 MB. Wolumen dyskowy można podzielić na kilka logicznych jednostek, czyli katalogów, który to podział powinien stanowić odzwierciedlenie potrzeb użytkowników, ich zadania oraz organizacyjną strukturę danej instytucji. Natomiast pliki stanowią kolekcję pewnych fragmentów informacji, które są zapamiętywane jako odrębne jednostki na dysku (w katalogu). Użytkownicy sieci mogą tworzyć, nazywać oraz kasować poszczególne pliki tylko wówczas, gdy mają oni odpowiednie dla tych czynności prawa.

Pomosty (routers) stanowią te elementy sieci, które łączą odrębne sieci lokalne. Są one wykorzystywane z powodu fizycznych ograniczeń rozmiarów jednej sieci, odrębne typy zastosowanego sprzętu sieciowego czy też dla zwiększenia prędkości danej instalacji sieciowej. Fizyczne jednostki objęte działaniem pomostów są podłączone do więcej niż jednej sieci. Połączenie za pomocą routera można wykorzystywać:

  • w komputerze będącym serwerem plików
  • w komputerze stanowiącym pomost, którego zadaniem jest sprawne łączenie sieci (routing)

Jednostki stanowiące elementy składowe sieci określane są mianem węzłów (nodes), wśród których znajdują się:

    • stanowiska robocze
    • serwery plików
    • serwery drukowania
    • pomosty

Oprogramowanie sieci rozpoznaje węzły znajdujące się w obrębie danego jej segmentu za pomocą numerów węzłów (node number). Zatem węzły sieci wymieniają między sobą dane adresując je w podobny sposób jak adresuje się listy na poczcie.

Węzły sieci stanowią elementy autonomiczne, niezależne od siebie, mimo iż często mogą działać wspólnie na rzecz jednego celu. Komputery należące do sieci mają odrębne zasilanie, jak również mogą mieć odrębne oprogramowanie czy systemy operacyjne. Połączenia pomiędzy węzłami podatne są na elektromagnetyczne zakłócenia oraz uszkodzenia mechaniczne, co oznacza, iż mogą one ulegać uszkodzeniom, co się jednak dzieje niezależnie od innych komputerów.

Na określenie udostępniania drukarek oraz dysków używa się sformułowania udostępnianie zasobów. Termin "zasób" jest stosowany do określania elementów systemu będących przedzielanymi danym obiektom w sieci, zatem określenie "zasoby sieciowe" odnosić się będzie do tych elementów systemu, które udostępniane są jednostkom pracującym w danej sieci, a więc przechowywane na serwerze pliki będą stanowić zasoby sieciowe, ponieważ są one przetwarzane przez wiele stanowisk roboczych.

Termin zasoby lokalne kierowany jest do elementów systemu niebędących udostępniane na zewnątrz jednostki w sieci, zatem lokalne zasoby może stanowić dysk stały ze stanowiska roboczego, nie możliwe jest edytowanie pliku, który znajduje się na innym stanowisku. Podłączona do stanowiska roboczego drukarka jest zazwyczaj urządzeniem lokalnym, lecz można ją udostępniać innym użytkownikom (w odróżnieniu od dysku stałego).

Połączenie stacji roboczej ze stacją obsługi wymaga podania odpowiedniego identyfikatora użytkownika, gdzie nazwy ich są ustalane i wprowadzane do systemu przez administratora sieci. Może on również zastosować inne sposoby ochrony sieci wprowadzając różne ograniczenia w jej wykorzystywaniu, jak na przykład:

    • ograniczenia czasowe
    • ograniczenia na dane numery sieci
    • ograniczenia na dane numery stacji roboczych
    • ograniczenie liczby stacji, które mogą być jednocześnie wykorzystywane przez jednego użytkownika

Ochrona wykorzystująca hasła nie stanowi tutaj obowiązku, lecz jej zastosowanie zwiększa bezpieczeństwo danych, a dodatkowo przydzielanie praw umożliwia kontrolowanie dostępu użytkowników do poszczególnych katalogów. Administrator sieci stanowi najbardziej uprzywilejowaną w niej osobę, która posiada wszystkie prawa do wszelkich zasobów sieci. Wyróżnia się następujące prawa dostępu:

    • A - kontroli dostępu
    • C - tworzenia nowych plików
    • E - kasowania
    • F - przeszukiwania katalogów
    • M - zmiany nazw i atrybutów
    • R - otwierania oraz czytania plików
    • W - otwierania oraz pisania w otwartych plikach

Oprócz praw, poszczególne katalogi mogą posiadać następujące atrybuty:

  • Normal - czyli domyślny atrybut
  • Hidden - czyli ukryty katalog (nie chroni w przypadku znajomości prawidłowej ścieżki)
  • System - katalog używany dla celów systemowych
  • Private - nie pozwala na oglądanie katalogu innym użytkownikom

Sieć NetWare umożliwia łączenie się z innymi użytkownikami sieci, co nie jest powszechną cechą. Ten system łączności działa wykorzystuje różne sposoby - za wykorzystaniem odpowiedniej sesji w MS DOS, poleceń lub aplikacji w systemie WINDOWS. Dzięki niej można przesyłać niewielkie informacje z możliwością udostępnienia ich wszystkim użytkownikom danej sieci lub tylko wybranym stanowiskom. Można również pozbyć się owych natrętnych komunikatów, które niekoniecznie muszą stanowić dla użytkownika interesującą treść.

Obecne sieci komputerowe mają szerokie zastosowanie zarówno w dużych instytucjach czy przedsiębiorstwach, jak i w małych firmach, w szkołach czy bankach. Odpowiednie oprogramowanie nie tylko daje komfort pracy, lecz również zwiększa przychody firmy, co dzieje się dzięki połączeniu dużej liczby podjednostek oraz możliwości stworzenia niedużej wewnętrznej sieci wraz z podłączeniem jej do Internetu lub innych, mniejszych podjednostek. Takie rozwiązania zezwalają na dokonywanie szybkiej wymiany informacji, co w dzisiejszych czasach stanowi najwyższą wartość i cenę. Zastosowanie różnych zabezpieczeń umożliwia ochronę danych przed dostępem do nich osób nieupoważnionych oraz przed hakerami (oczywiście, ochrona ta nie jest doskonała).

Poniżej znajduje się lista wybranych poleceń spotykanych i powszechnie stosowanych w sieciach Novell NetWare:

  • LOGIN - jest podstawowym poleceniem, otwierającym sesję w sieci; wykonanie tego polecenia wymaga wykonania przez komputer kilku czynności, takich jak:
    • identyfikacja użytkownika (za pomocą podanej nazwy lub hasła)
    • wykonanie zawartych w scenariuszu zgłoszeń poleceń dotyczących użytkownika
    • rozłączenie z używanymi serwerami, czego skutkiem jest przerwanie dotychczas realizowanych przez użytkownika sesji
  • SLIST - jest poleceniem wyświetlania spisu serwerów plików, do których może się łączyć stanowisko robocze; serwer, który udostępnia stanowisku roboczemu katalog SYS:LOGIN na końcu wiersza ma oznaczenie ''default'' (czyli domyślny)
  • ATTACH - jest poleceniem otwierania sesji z następnym serwerem plików przy jednoczesnej kontynuacji dotychczas realizowanych sesji; wymaga podania przez użytkownika swojej nazwy i ewentualnie hasła właściwego dla wybranego serwera; w tej sytuacji nie wykonuje się scenariuszy zgłoszeń, użytkownik może jednocześnie mieć otwartych maksymalnie osiem sesji z serwerami plików
  • LISTDIR /S - wyświetla całe poddrzewo katalogów, które zaczynają się od bieżącego katalogu; polecenie bez opcji /S powoduje wyświetlenie tylko podkatalogów bieżącego katalogu
  • SESSION - uruchamia pełnoekranowy program, umożliwiający przesyłanie tekstowych informacji do innych użytkowników sieci
  • HELP - to pełnoekranowy słownik poleceń oraz pojęć, które są stosowane w systemie NetWare
  • WHOAMI - stanowi jednowierszowe polecenie służące sprawdzaniu statusu użytkownika; niezastosowanie parametrów powoduje wyświetlenie informacji o aktualnie podejmowanych sesjach pracy
  • USERLIST - pokazuje listę aktualnie realizowanych sesji; niepodanie parametrów spowoduje wypisanie połączeń z domyślnym serwerem plików
  • SEND - umożliwia przesyłanie krótkich informacji tekstowych pomiędzy użytkownikami sieci; wysyłane komunikaty mają u odbiorcy postać podświetlonego paska
  • FILER - stanowi pełnoekranowy program służący wykonywaniu podstawowych działań w strukturze katalogów lub plikach, jak na przykład:
    • kopiowanie
    • przenoszenie
    • przyznawanie praw
    • usuwanie katalogów
    • zmiana atrybutów
  • MENU - stanowi pełnoekranowy program, za pomocą którego użytkownicy sieci mają możliwość korzystania z aplikacji oraz poleceń systemowych; polecenia oraz programy są uruchamiane poprzez wybór menu oraz opcji; wygląd oraz sposób komunikacji jest identyczny jak w programach konwersacyjnych NetWare; zestaw menu układa administrator lub użytkownik
  • CAPTURE - umożliwia zapamiętywanie obrazów plików, które są wysyłane do drukarek sieciowych; jest używane, gdy nie ma możliwości drukowania plików przez polecenie NPRINT lub wysyłania danych bezpośrednio do drukarki sieciowej
  • ENDCAP - jest ściśle związane z CAPTURE; służy zamykaniu i drukowaniu plików zachowanych poleceniem CAPTURE w drukarce sieciowej; używane tylko w przypadku, gdy jest się gotowym do wydruku plików
  • FLAG - służy przeglądaniu oraz zmianie atrybutów plików; można tylko zmieniać atrybuty plików, do których posiada się upoważnienia
  • FLAGDIR - polecenie służące przeglądaniu oraz zmianie atrybutów katalogów
  • GRAND - polecenie służące nadawaniu praw dostępu do danego katalogu określonym użytkownikom lub całej grupie; wykonanie tego polecenia wymaga posiadania prawa kontroli dostępu
  • REMOVE - polecenie umożliwiające odebranie wszelkich praw do określonego katalogu użytkownikowi lub grupie
  • RIGHTS - służy oglądaniu listy praw dostępu do danego katalogu wskazanego użytkownika
  • SALVAGE - umożliwia odzyskanie przypadkowo skasowanych plików z katalogów sieciowych