Wirusy komputerowe są programami, które posiadają zdolność do samodzielnego kopiowania się oraz do przenoszenia z jednego komputera na drugi poza kontrolą użytkownika i bez jego wiedzy.

Szkody, które wyrządzają wirusy komputerowe różnią się zależnie od rodzaju danego wirusa. Wirusy mogą ograniczać się do wyświetlania niegroźnych komunikatów na ekranie, niestety złośliwe wirusy mogą powodować zniszczenie lub uszkodzenie danych oraz unieruchomienie komputera. Wirusy komputerowe mogą się rozprzestrzeniać poprzez kopiowanie z jednego dysku na drugi, przy kopiowaniu danych z dysków optycznych lub przez sieć lokalną, bądź Internet.

Wirusy komputerowe zwracają uwagę nie tylko ekspertów z dziedziny informatyki, czy też administratorów systemów, ale również milionów zwykłych użytkowników komputerów. Ataki wirusów komputerowych trafiają na pierwsze strony gazet, stają się zarazem tematem dnia w radiu i telewizji. Częste donosy o działalności wirusów nie są powodem braku ciekawszych informacji, lecz rzeczywistych strat liczonych niekiedy w milionach dolarów, a które dotykają profesjonalnie chronione stacje robocze i serwery dużych korporacji, jak również miliony użytkowników korzystających z sieci Internet. Skutkiem działania wyjątkowo złośliwego wirusa może być całkowite zniszczenie danych oraz zawieszenie sieci lokalnych, również tych zlokalizowanych w dużych firmach.

Większa część użytkowników komputerowych, pomimo realnego zagrożenia ze strony wirusów, nie korzysta w ogóle z programów antywirusowych. Dopiero w momencie stwierdzenia wadliwego działania systemu operacyjnego, użytkownicy zastanawiają się czy to przypadkiem nie jest wina złośliwego wirusa, o jakim głośno ostatnimi czasy.

Dlaczego Wirusy komputerowe rozprzestrzeniają się tak szybko? Wirusy, które były popularne za czasów korzystania z systemu operacyjnego DOS, rozprzestrzeniały się niezwykle wolno, jeżeli porównamy to do tempa rozprzestrzeniania współcześnie tworzonych wirusów. Powodem takiego stanu rzeczy był brak powszechnego stosowania Internetu, czy nawet większych sieci lokalnych przez użytkowników. Programiści wirusów nie uważali więc za stosowne uwzględnić opcje rozprzestrzeniania się tymi drogami. Jedynym sposobem rozprzestrzenienia się wirusa było przeniesienie go na dyskietce z jednego komputera na drugi. Aby więc doszło do ataku danego wirusa na skalę światową należałoby go umieścić w linii produkcyjnej jakiegoś popularnego programu i wraz z tysiącami kopii danej dyskietki rozesłać go do użytkowników.

Nowoczesne wirusy komputerowe mogą się bardzo szybko rozprzestrzeniać, właśnie dzięki wykorzystaniu aktywnych metod internetowych. Aby możliwe było skopiowanie wirusa do odległego komputera, nie trzeba czekać na dołączenie ich kopii do listu i wysłanie do adresata. Wirus działa ukrycie w pamięci komputera i aktywnie, bądź biernie sam dba o swoje rozprzestrzenianie. W momencie, kiedy dany wirus zostanie wypuszczony do sieci Internet od razu zaczyna rozsyłać swoje kopie w e - mailach, które swoją treścią zachęcają do czytania i otwierania załączników, które po uruchomieniu powodują zainfekowanie komputera wirusem.

Poniżej wyszczególnione są rady, których należy przestrzegać, aby zminimalizować ryzyko zainfekowania swojego komputera przez wirus komputerowy:

  • Należy każdą do domu lub biura dyskietkę i płytę CD zaraz po włożeniu do napędu sprawdzić programem antywirusowym.
  • Nie należy instalować pirackiego oprogramowania, gdyż istnieje wielkie prawdopodobieństwo, że sprytni programiści ukryli we wnętrzu różnego rodzaju robaki.
  • Należy możliwie jak najszybciej aktualizować swoje programy, gdyż często odkrywane są w nich luki, które mogą być wykorzystywane przez wirusy do zaatakowania komputera. Dotyczy to zwłaszcza aktualizacji systemów operacyjnych oraz programów antywirusowych.
  • Nie wolno otwierać załączników dołączonych do listów przesyłanych pocztą elektroniczną, bez uprzedniego ich sprawdzenia. Dotyczy to zwłaszcza listów nieznanego pochodzenia.
  • Przed uruchomieniem należy sprawdzić programem antywirusowym pliki oraz programy otrzymywane przez messangery lub klienty IRC od nieznanych osób.
  • Nasz system operacyjny powinien mieć zainstalowany cieszący się powszechnym uznaniem program antywirusowy.
  • Baza wirusów programu antywirusowego powinna być aktualizowana przynajmniej raz na tydzień.

Co powinniśmy zrobić, gdy już stwierdzimy, że zaatakował nasz komputer zaatakował wirus komputerowy? Najpierw należy się upewnić, że rzeczywiście mamy do czynienia z wirusem komputerowym. Objawy, które zdradzają, że komputer został zainfekowany to na przykład dziwny komunikat, który pojawia się w czasie, gdy z zasobów komputera nie korzysta żaden uruchomiony przez nas program. W przypadku, gdy przestają działać nasze programy, brakuje nam na dysku plików z danymi lub też są one niemożliwe do odczytu możemy być pewni, że nasz komputer złapał wirusa. Innymi często spotykanymi objawami są częste zawieszenia komputera, pojawianie się w skrzynce z listami korespondencji, której nie wysyłaliśmy, bardzo niestabilne zachowywanie się systemu, po wykluczeniu innych czynników.

Jeżeli stwierdzimy, że nasz komputer został zainfekowany należy bezzwłocznie użyć programu antywirusowego i przeprowadzić gruntowny test systemu. Może się też zdarzyć, że nie jesteśmy w stanie pozbyć się wirusa, lub też pozbycie się go jest równoważne z zaprzestaniem działania systemu operacyjnego. Należy wówczas zarchiwizować potrzebne dane, które nie zostały jeszcze zainfekowane i dokonać sformatowania dysku twardego, a następnie trzeba jeszcze raz zainstalować system operacyjny i w drugiej kolejności - dobry program antywirusowy.