Adam Mickiewicz, pisząc "Dziady", odbiegł znacznie od prawideł tradycyjnego dramatu, wzbogacając krąg poruszanych zagadnień poprzez wprowadzenie do utworu elementów epickich. Ich przykłady to między innymi: rozległe opisy, wtrącone opowiadania. Taką autonomiczną pod względem literackim częścią "Dziadów" jest "Ustęp", podzielony na części noszące tytuły: "Droga do Rosji", "Przedmieścia stolicy", "Petersburg", "Pomnik Piotra Wielkiego", "Przegląd wojska" i "Dzień przed powodzią petersburską". "Ustęp" jest jak gdyby drugim aktem utworu, mimo że odbiega od struktury kompozycyjnej typowego dramatu. Jest on raczej poematem utrzymanym w tonie wymierzonego w cara i rosyjskie społeczeństwo pamfletu.

W "Ustępie" występuje postać pielgrzyma (Konrada), który podróżuje z grupą emigrantów do Rosji, gdzie ludzie byli zmuszani do życia w straszliwych warunkach. Można dopatrzyć się tu motywu autobiograficznego. Mianowicie w 1824 roku Adam Mickiewicz został zesłany w głąb Rosji.

W "Pomniku Piotra Wielkiego" Adam Mickiewicz ukazał dzieje swojej przyjaźni z jednym z rosyjskich poetów (w utworze odpowiadają im Konrad i jego przyjaciel). Spotyka on rosyjskiego poetę, który jest dla niego przewodnikiem. W rzeczywistości mógł nim być Aleksander Puszkin bądź Konrad Rylejew. Obydwu poznał Mickiewicz podczas pobytu w Rosji. Pielgrzym jest silnie związany z przewodnikiem, z którym dzieli się własnym dobytkiem, wspiera go w trudnych momentach:

"Z wieczora na dżdżu stali dwaj młodzieńce

Pod jednym płaszczem, wziąwszy się za ręce:

Jeden - ów pielgrzym, przybylec z zachodu,

Nieznana carskiej ofiara przemocy;

Drugi był wieszczem ruskiego narodu,

Sławny pieśniami na całej północy.".

Obydwaj dość szybko zaczęli się darzyć zaufaniem:

Znali się z sobą niedługo, lecz wiele -

I od dni kilku już są przyjaciele.

Ich dusze wyższe nad ziemne przeszkody,

Jako dwie Alpów spokrewnione skały:

Choć je na wieki rozerwał nurt wody,

Ledwo szum słyszą swej nieprzyjaciółki,

Chyląc ku sobie podniebne wierzchołki".

Konrad, będąc poetą i człowiekiem wykształconym, rozumie sztukę i literaturę. Uważa swojego przyjaciela za artystę, określając go epitetem "sławny". Pielgrzym i jego przewodnik są przekonani o swojej wyjątkowości. Adam Mickiewicz przy pomocy niecodziennych metafor opisał znajomość obydwu. porównał ich z dwiema alpejskimi górami, które "rozerwał nurt wody". Należy zwrócić uwagę na stwierdzenie, że tego rodzaju przyjaźń nie jest łatwa i zwyczajni ludzie nie mają szans na jej przeżycie. Mimo wszystko poeci nie przejmują się przeciwnościami losu, lekceważąc stereotypy i przeciwstawiając się złym nastrojom: "Ledwo szum słyszą swej nieprzyjaciółki, / Chyląc ku sobie podniebne wierzchołki". Myślą, że stoją wyżej niż pozostali śmiertelnicy, ponieważ mają dar tworzenia prywatnych wizji rzeczywistości: "Ich dusze wyższe nad ziemne przeszkody". Ich wzajemna przyjaźń ma oparcie w zgodności poglądów. Stali się braćmi dzięki dążeniu do wspólnego celu - zrywu niepodległościowego wymierzonego w carski reżim (zarówno Adam Mickiewicz, Konrad rylejew, jak i Aleksander Puszkin brali udział w spiskach przeciwko carowi).

Język "Ustępu" cechuje różnorodność figur stylistycznych, bogactwo słownictwa. Opis przyjaźni poetów jest wyjątkowo plastyczny, przez co oddziaływa na wyobraźnię odbiorcy. Język ów jest jednocześnie dość niewyszukany, a przy tym emocjonalny. Zawiera symbole i metafory czytelne dla większości odbiorców.

W ostatnim fragmencie "Dziadów" opisał poeta historię swej przyjaźni z rosyjskim poetą. Mimo odmiennych narodowości obydwaj potrafili znaleźć wspólny język i znakomicie się porozumieć. Połączył ich wspólny cel, jakim była walka z carskim reżimem. Adam Mickiewicz przypisał poetom funkcję przewodników narodu w ważnych momentach dziejowych.