Kiedy Adam Mickiewicz przystępował do pisania swego największego dzieła, w jego pierwotnym zamyśle miała to być sielanka niewielkich rozmiarów w formie wierszowej, napisana na wzór "Hermana i Doroty" J.W.Goethego. Podczas pracy nad utworem rozrosła się ona do rozmiarów epopei, w dwunastu księgach z epilogiem. Utwór swój Mickiewicz pisał przez około dwa lata, w okresie pomiędzy rokiem 1832 i 1834. Kiedy "Pan Tadeusz" ukazał się drukiem, nie od razu został przyjęty entuzjastycznie i oceniony wysoko.
Na taka formę utworu wpłynęło bardzo wiele różnych czynników, jednym z nich były zapewne publicystyczne i polityczne publikacje litewskiego poety. Weźmy chociażby jego "Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego", czy też inne artykuły. W nich to starał się poeta pokazać jak dużą rolę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości odgrywa emigracja. To ona, działające na terenie wolnych państwa, które umożliwiły im podjęcie starań wolnościowych, miała zorganizować powstanie i jak największe dla niego poparcie. Rodacy, którzy pozostali na ziemiach zaboru nie mieli tak dużego pola do działania. Niestety, emigracja zamiast myśleć o kraju, popadała w coraz większe konflikty i podziały, które przynosiły ogromna szkodę dla zniewolonego kraju. Fakt ten bardzo nurtował Mickiewicza, dlatego też napisał swe dzieło, by poderwać Polaków do walki. Zarówno tych w kraju, jak i tych, którzy przebywali na emigracji. Chciał pokazać, że wolna Polska, to sprawa wszystkich Polaków. Trzeba się łączyć w siłę, a nie kłócić o mało ważne sprawy.
Inny, nie mniej ważny powód napisania "Pana Tadeusza", to po prostu tęsknota poety za krajem ojczystym, któremu drogie były strony dzieciństwa i młodości. Miała to być w pewnym sensie ucieczka i powrót do ojczystych stron, będącymi ukochanym miejscem poety.
