Zosia w chwili rozpoczęcia akcji utworu ma lat czternaście, jest wiec młodą panienką, dobrze wychowaną i pełną wdzięku. Ceni sobie życie na wsi, odnajduje piękno w litewskim krajobrazie i codziennych czynnościach. Ukazywana jest na tle przyrody, widzimy ją wczesnym rankiem w ogrodzie czy podczas karmienia kur albo w otoczeniu wiejskich dzieci. Tadeusza ujmuje jej prostota i naturalność. Zosi nie pociągają uczty i dworskie życie towarzyskie. Ubiera się w sposób prosty, podkreślający naturalną urodę, jest nieśmiała i wstydliwa. Jedna w chwilach grozy zachowuje się odważnie i zdecydowanie - w czasie zajadu zasłania Gerwazego.
Zosia jest córką zmarłej wcześnie Ewy Horeszkówny, kobiety, której kiedyś kochał się Jacek Soplica. I choć jego oświadczyny zostały odrzucone, po śmierci ukochanej czuje się odpowiedzialny za los jej córki. Sprawuje nad nią opiekę za pośrednictwem swego brata. Pragnie by Zosia, którą kocha jak córkę, wyszła za jego rodzonego syna - Tadeusza. Tym planom sprzyjają tez młodzi, Tadeusz jest urzeczony skromnością i naturalnością Zosi, Zosia zakochuje się w przystojnym młodzieńcu. Oboje pragną wyzwolenia ojczyzny, dlatego Tadeusz, choć niechętnie opuszcza ukochaną, by walczyć. Ona rozumie jego decyzję i modli się o jego szczęśliwy powrót.
Zosia jest przykładem polskiej szlachcianki, ceniącej rodzime tradycje, obyczaje i odrzucającej obce mody. Troszczy się o losy kraju i swoich poddanych - wspólnie z Tadeuszem uwłaszcza chłopów.
