Symbolizm - metoda twórcza, która jako główny środek ekspresji wykorzystuje symbol, posiadający poza znaczeniem oczywistym ukryte. Jego podstawową cechą jest wiec niejasność i tajemnica. Twórcy młodopolscy poprzez wykorzystywanie symbolu wprowadzają do literatury ponownie po epoce pozytywizmu świat wewnętrzny, duchowy, świat fantazji, abstrakcji, świat uczuć, świat metafizyki.
Sztuka malarska
Jacek Malczewski - nawiązywał do dziejów historycznych Polski. Jako przykład posłużyć może obraz zatytułowany "Polonia rozkuwająca kajdany", gdzie Polska przedstawiona została w postaci kobiety, która jest jej symbolem.
Literatura
Proza
Stefan Żeromski "Ludzie bezdomni"
Wenus z Milo - antyczna rzeźba, symbol piękna harmonijnego, klasycznego, ale także zmysłowości, namiętności, miłości.
Rybak - symbolizuje aspekt życia ludzkiego jakim jest nieszczęście, trud, nędzy, cierpienia.
Rozdarta sosna - symbol duchowego podziału, wewnętrznego dylematu Judyma, który musi podjąć wybór. Martwa połowa symbolizuje śmierć uczucia, żywa - gotowość do działania i ofiary.
Krzyk pawia - zapowiedź umierania
Kwiat tuberozy - może być symbolem dostatniego, ale nieprzydatnego życia. Judym odniósł go do postaci Karbowskiego.
Tytuł powieści - niejednoznaczny. Można mówić o bezdomności ludzi pozbawionych dachu nad głową - przedstawieni w powieści nędzarze; o bezdomności emigrantów - Wiktor, o bezdomności w sensie samotności - Joasia Podborska, Tomasz Judym.
Dramat
Stanisław Wyspiański "Wesele"
Złoty róg - instrument, wzywający swoim głosem do walki o niepodległość. Jego utrata to symboliczne przekreślenie szans na powstanie i wyzwolenie narodu.
Czapka z pawich piór - symbol próżności, ale i nadmiernego przywiązania do tradycji i mitów narodowych Chochoł - symbolizuje stan społeczeństwa - uśpionego, pełnego marazmu, bierności, nieświadomości, niezdolności do czynu narodowowyzwoleńczego, ale także nadzieja na odrodzenie.
Chocholi taniec - symbol przyzwyczajenia do zniewolenia, trwania w zapomnieniu.
Złota podkowa - zapowiedź szczęścia, jej ukrycie - oznaka chciwości i prywaty.
Dzwon Zygmunta - symbol wielkiej przeszłości narodowej - Polski potężnej.
Chata w Bronowicach - symbol arki, w której spotykają się przedstawiciele całego polskiego społeczeństwa - scena narodowa.
Kaduceusz - błazeńska laska, symbolizująca negatywne zachowania inteligencji, która zaprzepaszcza możliwość pozytywnego oddziaływania na społeczeństwo.
Widmo - symbol miłości w rozumieniu romantycznym - silniejszej od śmierci.
Stańczyk - symbol troski o losy narodu, zainteresowania, sprawami państwa, mądrości politycznej.
Hetman - symbol zdrady narodowej, swoim zjawieniem przypomina o bolesnych momentach przeszłości narodowej.
Upiór - związany z wydarzeniami rabacji galicyjskiej, mściwy i okrutny, stanowi ostrzeżenie przed możliwością nawrotu koła historii.
Poezja
Kazimierz Tetmajer "Hymn do nirwany"
Nirwana - symbol ukojenia, zapomnienia, ucieczki od świata i siebie, własnego bólu.
Leopold Staff "Kowal"
Kowal - symbolizuje działania człowieka, konsekwentnie pracującego nad sobą, wewnętrznie mocnego, odpowiedzialnego za siebie.
Jan Kasprowicz "Limba"
Limba - przypomnienie przemijania, kruchości życia, konieczności odchodzenia.
Róża - znak młodości, pełni życia, siły i piękna.
