Bohatera powieści Defoe poznajemy głównie w trakcie jego 24 -letniego samotnego pobytu na wyspie, możemy więc powiedzieć, że to właśnie tam ukształtował się jego charakter. Oczywiście już jako młodzieniec wyruszający wbrew woli rodziców w morską podróż, odznacza się pewnymi stałymi cechami takimi jak odwaga, wytrwałość, upór, ale i nieodpowiedzialność, która kosztowała go tak wiele i spędziła sen z powiek podczas niejednej samotnej nocy. Cechy te zostaną zmodyfikowane lub wzmocnione w czasie pobytu na wyspie.
Walka z naturą, którą Cruzoe rozpoczął na wyspie przyniosła mu w efekcie zwycięstwo, głównie za sprawą ogromnej pracowitości i wytrwałości. Konsekwencja i upór pozwoliły mu walczyć do końca, nawet mimo mizernych rezultatów. Systematyczność jednak pozwoliła mu w efekcie zatriumfować: osiedlił się w grocie, zbudował zagrodę dla zwierząt, hodował zboże. Pomocne okazały się oczywiście zaradność, pragmatyzm, pomysłowość. Jedna umiejętność dawała początek kolejnej i tak zadomawiał się Cruzoe na bezludnej wyspie. Odbył on prawdziwą lekcję życia, dojrzewając błyskawicznie. Cierpiał na samotność, jednak nauczył się liczyć tylko na siebie w każdej kryzysowej sytuacji. Stał się dla siebie samowystarczalny, nie załamał się psychicznie, choć sytuacja z pewnością była dla niego przytłaczająca. Siłę czerpał on również z Boga, bez Biblii, w której szukał inspiracji, ale przede wszystkim otuchy, mógłby stracić nadzieję w ocalenie. Choć reprezentował on angielski punkt widzenia na sprawy dzikich i kolonizacji, potrafił też w Piętaszku dostrzec człowieka, przyjaciela.
