Normanowie, zwani też „Waregami” byli członkami skandynawskich drużyn podejmujących od VIII do XI wieku odległe wyprawy morskie do krajów zachodniej i południowej Europy. Szerzej znanni są na terenach Polski po nazwą Wikingów. Ich wyprawy miewały charakter handlowy i osadniczy, ale często też rozbójniczy, kolonizacyjny i zdobywczy.
Swój kraj opuszczali z powodów: surowego klimatu, niesprzyjających rolnictwu nieurodzajnych gleb, przeludnienia, rozpadu systemu plemiennego oraz chęci walki o nowe tereny, bogactwa i łupy. Pomagała im biegła znajomość technik żeglugi, kartografii, zastosowania żagli i doskonale rozwinięta sztuka szkutnicza, a sukcesy ich wypraw wynikały głównie ze słabości atakowanych państw zachodniej Europy.
Epokę ich szczególnej aktywności na morzach Europy poprzedziły kontakty handlowe z państwem Franków i próby osadnictwa na wschodnich wybrzeżach Bałtyku. Wyprawy stawały się natomiast źródłem majątku i utrzymania drużyny lub jedynym sposobem ratunku dla plemion zagrożonych. Najazdy Wikingów zapoczątkowały ataki Duńczyków na wybrzeża frankijskie (nasilone zwłaszcza po śmierci Karola Wielkiego) oraz rabunkowe wyprawy Norwegów na Anglię, Irlandię i rzekami w głąb kontynentu europejskiego (do: Dorestad, Nantes, Hamburga, Sewilli, Pizy, Akwizgranu i Paryża).
Od około połowy IX wieku niektóre drużyny normańskie podbijały europejskie tereny nadmorskie, tworząc na nich niewielkie państewka, z silną organizacją wojskową i polityczną. W ten sposób Norwegowie skolonizowali: słabo zaludnione Szetlandy, Orkady, Wyspy Owcze, Hebrydy oraz część wybrzeży Szkocji i Irlandii. W IX wieku założyli swoje królestwa w Dublinie i na wyspie Man. Z kolei Duńczycy, rozpoczęli podbój ziem anglosaskich i kolonizację wschodniej Anglii. Wódz skandynawski Rollon otrzymał w lenno zdobyte przez siebie terytorium w północnej Francji – tzw. „Normandię”.
Duńczycy i Norwegowie zaangażowali się też w handel z północno – zachodnią Europą. Około 860 roku dotarli do Islandii, a w następnych latach trwale ją skolonizowali. Podobnie postąpili z Grenlandią. Około roku 1000 dotarli też do wybrzeży Ameryki Północnej. Na wschodzie Szwedzi i Duńczycy penetrowali południowe wybrzeża Morza Bałtyckiego, a przez zatoki Fińską i Ryską wyprawiali się na obszary wschodnioeuropejskie, docierając (dalej) Dnieprem do Morza Czarnego i Bizancjum (tzw. „droga od Waregów do Greków”) i rzeką Wołgą do Chazarów i ziem arabskich.
W roku 860 wyprawa Waregów zagroziła Bizancjum, a od roku 988 ich drużyna utworzyła gwardię cesarzy bizantyńskich. Na Rusi, wojownicy i kupcy normańscy działali w Nowogrodzie Wielkim i Kijowie. Skandynawskiego pochodzenia była nawet panująca na Rusi Kijowskiej (potem carska) dynastia Rurykowiczów.
Pod koniec X wieku ataki Duńczyków na Anglię przybrały formę najazdów organizowanych (na wielką skalę) przez państwo duńskie – w 1016 roku Kanut Wielki podbił całą Anglię, gdzie dynastia duńska panowała potem jeszcze do roku 1042. Ekspansję norweską na Anglię zakończyła w 1066 roku klęska pod Stamford Bridge.
W pierwszej połowie XI wieku zromanizowani już Normanowie z francuskiej Normandii zaciągnęli się na służbę władców longobardzkich w południowych Włoszech. Potem uzyskali niezależność i założyli własne księstwa w Apulii, Kalabrii i na Sycylii (odbitej Arabom). W 1066 roku z Normandii wyruszyła inwazja na Anglię, zakończona jej podbojem i przejęciem władzy przez Wilhelma I Zdobywcę.
