Procesy eoliczne są to procesy geologiczne, a zarazem rzeźbotwórcze zachodzące pod wpływem działalności wiatru (J. Flis). Polegają one na transporcie luźnych cząstek skalnych i minerałów przez wiatr, a zachodzą wszędzie tam, gdzie luźne skały lub zwietrzelina nie są osłonięte przez roślinność i wiatr może swobodnie porywać skalne drobiny. Takie warunki występują zwłaszcza na obszarach pustynnych, półpustynnych, skalistych i stepowych. Tereny te charakteryzują się zazwyczaj suchym klimatem, dużymi dobowymi i rocznymi amplitudami temperatur oraz ubogą szatą roślinną, a więc warunkami sprzyjającymi erozji skał.
W procesie eolicznym wyróżnia się:
- korozję, czyli erozję skał,
- deflację, czyli wywiewanie materiału skalnego,
- akumulację, czyli osadzanie materiału skalnego.
Korazja polega na ścieraniu i niszczeniu skał przez cząstki mineralne transportowane przez wiatr, które uderzając o skały szlifują je. W konsekwencji prowadzi to często do powstawania form o niezwykłych kształtach, np. grzybów skalnych, które swój wygląd zawdzięczają temu, że stoki wzniesień skalnych najintensywniej niszczone są u podstawy.
Deflacja, inaczej zwana transportem, polega na wywiewaniu luźnego materiału skalnego aż do momentu odsłonięcia litej skały (tzw. bruku deflacyjnego). W jej wyniku dochodzi do powstawania mis deflacyjnych (wgłębień, z których usunięty został luźny materiał). Na terenach zbudowanych ze skał charakteryzujących się różną odpornością na erozję w wyniku deflacji tworzą się ostańce (samotnie stojące wzniesienia skał odpornych na wywiewanie, wokół których wiatr zabrał skały mniej odporne). Najważniejszą i największą formą deflacyjną są jednak pustynie. Zajmują obszar 20 mln km², co stanowi 12% lądowej powierzchni Ziemi. Dzieli się je na:
- piaszczyste (ergi) - Wielki Erg Wschodni i Wielki Erg Zachodni na Saharze, Kara-Kum i Kizył-Kum w Azji, pustynia Ar-Rub al-Chali na półwyspie Arabskim, Wielka. Pustynia Piaszczysta i Wielka Pustynia Wiktorii w Australii,
- żwirowe (serir) - Pustynia Gobi, Pustynia Gibsona,
- kamieniste (hamady) - Sahara (Ahaggar, Tibesti, Al.-Hamada, Tanizruft),
- ilaste.
Proces akumulacji, czyli osadzania, następuje w obniżeniach terenu albo za przeszkodami terenowymi. Wyróżnia się dwie główne formy powstałe w jego wyniku: wydmy i lessy. Wydmy dzieli się na dwa rodzaje: barchany i wydmy paraboliczne. Barchany ramionami są wyciągnięte zgodnie z kierunkiem wiatru i przesuwają się dość szybko. Występują zwłaszcza na pustyniach piaszczystych, na których, jeśli się połączą, tworzą często potężne wały wydmowe. Wydmy paraboliczne natomiast zwrócone są do wiatru stroną wklęsłą i występują zazwyczaj w klimatach wilgotnych. Przesuwają się znacznie wolniej niż barchany. Średnia wysokość wydm wynosi kilkanaście metrów, a nachylenie stoku nawietrznego od 3 do 12º, a zawietrznego od 25 do 33º. Drugim rodzajem form powstałych w wyniku działalności wiatru są lessy. Tworzą się poprzez transport i akumulację pylastych produktów wietrzenia skał. Pył ten osadza się na obszarach stepowych, w miejscach porośniętych trawą. Utwory lessowe składają się z pylastego kwarcu (60 - 70%) i węglanu wapnia (10 - 25%). Jego największe zasoby znajduję się w Chinach - utworzyły się z pyłu nawiewanego z pustyni Gobi. W Europie najwięcej lessu występuje na Ukrainie, Węgrzech, w Rumunii i w Polsce (wyż. Lubelska, wyż. Małopolska, Przedgórze Sudeckie). Współcześnie lessy tworzą się w Azji środkowej i na pustynnych obszarach Ameryki Północnej.
