Atmosferą ziemską nazywamy powłokę, zbudowaną z gazów, otaczającą kulę ziemską. Atmosferę ziemską buduje mieszanina gazów, zwana powietrzem. W atmosferze ziemskiej dochodzi do przemieszczania się mas powietrznych, mają miejsce charakterystyczne zjawiska optyczne oraz elektryczne - meteory.

Meteorami nazywamy ogół zjawisk meteorologicznych, ale bez uwzględniania chmur, które zachodzą na powierzchni Ziemi oraz w atmosferze ziemskiej, takie jak: opady deszczu, śniegu, zawiesiny bądź osady cząsteczek ciekłych lub stałych. Do podstawowych meteorów zaliczamy:

  • hydrometeory, buduje je zbiór cząstek wody w ciekłym bądź stałym stanie skupienia - krople deszczu, śniegu, mżawka, grad, mgła, zamglenia, rosa, szron, szadź, gołoledź.
  • litometeory, budują je stałe cząstki: piasek, pył - powodujący zmętnienie wód, dym, zamieć pyłowa i piaskowa, wichura pyłowa i piaskowa.
  • elektrometeory, w postaci zjawisk elektrycznych (są to zjawiska bądź widzialne bądź słyszalne) rozgrywające się w atmosferze ziemskiej - burza, zorza polarna.
  • fotometeory, w postaci zjawisk świetlnych, powstających w wyniku odbicia, refrakcji, refleksji, interferencji światła słonecznego bądź światła księżycowego - halo, tęcza, widmo.

Wszystkie zjawiska atmosferyczne w jakiś sobie właściwy sposób wpływają na życie organizmów na kuli ziemskiej. Czasami człowiek się nimi zachwyca, gdyż ich widok wzbudza w nim podziw, inne wzbudzają w nim zaniepokojenie, gdyż ich skutki nie są przewidziane i często są nimi zniszczenia i śmierć.

HYDROMETEORY

Deszczem nazywamy opad kropli wody, które skropliły się w chmurze. Ulewny i długotrwały opad deszczu może prowadzić do zalania bądź podtopienia terenów nadbrzeżnych wzdłuż biegu rzeki. Niszczące powodzie na terenach o wysokim wskaźniku zaludnienia powodują ogromne straty materialne, a mogą również (jak to miało miejsce wielokrotnie w Chinach i Bangladeszu) zabrać setki ofiar w ludziach.

Śnieg nazywamy rodzaj opadu, złożony z kryształków lodu (śnieżynek), posiadających różnorodne kształty. Prószący śnieg z nieba raduje dzieci, bo zwiastuje nadejście Świąt Bożego Narodzenia. Z niego jednak zbudowane są niebezpieczne przydrożne zaspy, utrudniające przemieszczanie się ludzi i pojazdów. Śnieg, który topnieje w górach wywołuje powstawanie niebezpiecznych lawin a nagły spływ wody, pochodzącej z topniejącego śniegu niesie niszczące powodzie.

Opad gradu występuje zazwyczaj wraz z opadem deszczu, ma to miejsce zwykle w ciepłej porze roku. Bryłki lodowe, posiadające średnicę do około 5 cm powodują nieodwracalne zniszczenia w uprawach, uszkadzają dachy domów, samochodów, wybijają szyby itp.

Mgła jest zawiesiną niewielkich rozmiarów kropelek wody (średnica mniejsza niż 0,05 mm) bądź lodu, znajdujących się w powietrzu. Bardzo gęsta mgła może powodować ograniczenie widoczności, co przyczynia się do zwiększenia ilości wypadków drogowych. Smogiem nazywamy mgłę, która związała w sobie liczne zanieczyszczenia pyłowe i toksyczne gazy, które pochodzą głównie z motoryzacji i produkcji przemysłowej. Smog wywołuje uczucie duszności, nasilenie łzawienia, zaburzenie pracy układu krążeniowego, podrażnienie skóry i błon śluzowych. Powoduje również korozję w środowisku przyrodniczym.

Rosą nazywamy zjawisko meteorologiczne, jako produkt kondensacji pary wodnej. Według szacunków badaczy z rosy można uzyskać 10-30 mm opadu rocznie, a na kontynencie południowoamerykańskim ( w Andach Środkowych) i na obszarze Afryki Równikowej jest znacznie obfitsza, wywołując opad deszczu z koron drzew (zjawisko deszczu rosy).

Szron jest osadem lodowym, posiada wygląd krystaliczny, przybiera kształt łusek, igiełek itp., powstaje w podobny sposób jak rosa, ale musi temu towarzyszyć temperatura powietrza poniżej 0 stopni C. Osadzając się na płotach wygląda jak ich ozdoba, tworząc przepiękny zimowy klimat. Jednocześnie przyspiesza rdzewienie metalowych przedmiotów - takich jak siatki ogrodzeniowe itp.

Gołoledź jest jednorodną przezroczystą warstwą lodu, wykształconą na powierzchni Ziemi i na różnorodnych przedmiotach znajdujących się na niej. Powstaje w wyniku zamarzania przechłodzonych kropel mżawki bądź deszczu przy temperaturze powietrza od 0 do -6 stopni C. Gołoledź powoduje zwiększenie liczby wypadków drogowych a wśród pieszych liczne złamania kości oraz urazy spowodowane poślizgnięciami i upadkami na ziemię.

LITOMETEORY

Zjawisko zamieci pyłowej lub piaskowej odbywa się poprzez podnoszenie z powierzchni ziemi a następnie na przenoszeniu przez silny wiatr pyłów i cząstek piasku. Może ono prowadzić do ograniczenia widzialności, uszkodzeń niesionymi cząsteczkami piasku, zaprószyć i popsuć wzrok.

ELEKTROMETEORY

Burzą nazywamy wyładowanie elektryczne, podczas którego moc prądu niesiona przez przeciętną błyskawicę zawiera się w przedziale wartości od 1 000 do 2 000 kWh. Powoduje to wzrost temperatury powietrza, nawet do 30 000 stopni C, a więc około pięć razy większej niż występującej na powierzchni Słońca. Te dane mogą gwarantować śmierć po uderzeniu pioruna, ale w rzeczywistości jest inaczej -70 - 80% porażonych osób przeżywa tę katastrofę. Burze często powodują u ludzi paniczny strach i trwogę, są to równocześnie zjawiska piękne i tak samo niebezpieczne. Dlatego lepiej w czasie burzy schronić się w zamkniętym pomieszczeniu, wyposażonym w piorunochron.

Zorzą polarną zwiemy zjawisko świetlne, rozgrywające się w górnych warstwach atmosfery, powstałe na skutek wpływu wiatru słonecznego na magnetosferę ziemską. Jawi się jako barwne (białe, żółtawe, zielonkawe, czerwonawe, niebieskawe, fioletowe) smugi, wstęgi bądź zasłony, falując lub pulsując na nieboskłonie. U każdego powoduje zdziwienie i zdumienie pięknem przyrody.

FOTOMETEORY

Halo to zjawisko świetlne (optyczne) na niebie. Jawi się jako barwny (środek czerwony, zewnętrzne warstwy koloru niebieskiego) świetlisty pierścień, posiadający średnicę 22 stopni (tzw. małe halo) bądź 46 stopni (rzadko spotykane tzw. duże halo). Jest ono zauważane wokoło Słońca lub Księżyca w czasie zachmurzonego nieba. Zwykle wzbudza zachwyt u obserwatorów sklepienia niebieskiego.

Tęczą nazywamy jedno ze zjawisk optycznych, zachodzące w atmosferze ziemskiej. Jawi się w postaci barwnych koncentrycznych łuków (kół) znajdujących się po przeciwnej stronie nieboskłonu niż aktualnie Słońce. Zjawisko to jest wywołane rozszczepieniem światła białego i jego odbiciem we wnętrzu kropel deszczu. Jest chętnie oglądane i podziwiane przez ludzi.

INNE

Wiatr to powszechne zjawisko występujące na powierzchni Ziemi, odgrywa znaczącą rolę w życiu człowieka. To wiatr od XVI wieku pomógł rozwijać wymianę handlową i transportową po morzach, a Europejczykom pozwolił odkryć nowe kontynenty. Wiatr kształtujący przyrodę potrafi być niebezpieczny. Wiatr to źródło niewyczerpalnej, ekologicznej i taniej energii. Wiele krajów świata wyposaża się teraz w nowoczesne wiatraki, które mogą łatwo i tanio wytworzyć prąd elektryczny.

Wiatry również niosą zniszczenia i nie tylko poprzez swoją siłę. Wiatr wpływa na samopoczucie oraz psychikę człowieka. Silny wiatr pobudza człowieka i powoduje w krwi wzrost zawartości adrenaliny. Jest to prawdopodobnie wynikiem poczucia zagrożenia w sytuacji silnego wiatru - nasz organizm mobilizuje się, podejmując próby odpowiedzenia na docierające do niego bodźce zewnętrzne. Jeśli taki stan utrzymuje się przez dłuższy okres, wtedy organizm się męczy i osłabnie. Powoduje to zwiększenie liczby wypadków drogowych, zawałów serce, napadów depresji, a także morderstw bądź podpaleń. Człowieka można szybciej wyprowadzić z równowagi, wpada wtedy łatwo w gniew i rozdrażnienie.

Tornadem nazywamy wirujący w szybkim tempie słup powietrza, który ciągnie się od podstawy chmury nawet do powierzchni ziemi lub wody. Przypomina wielki lej i stanowi jeden z najniebezpieczniejszych oraz najgwałtowniejszych zjawisk w atmosferze. Określany jest jako najsilniejszy wiatr kuli ziemskiej. Oprócz typowych tornad spotkać można również trąby wodne, powstające zwykle w strefie płytkich wód przybrzeżnych. Posiadają one mniejszą siłę, ale są równie niszczycielskie oraz zabójcze.

Tornada powodują straszliwe zniszczenia; pojedyncza trąba sieje postrach jedynie w strefie wąskiego pasa o szerokości prawie równej szerokości leja w miejscy styku z powierzchnią ziemi. Działa jak wielki buldożer, oszczędzając domostwa i inne zabudowania gospodarcze. Trąby powietrzne spotykane są zwykle w grupach po około 20 tornad, stąd właśnie tak straszliwe zniszczenia. Zatrważająca liczba ofiar (300-400 w roku) jest rezultatem zbyt późnego ostrzegania ludności narażonej na przejście kataklizmu. Nie mają oni więc zbyt wiele czasu na znalezienie odpowiedniej kryjówki. Tornada sieją zniszczenia nie tylko przez swą siłę, ale również poprzez wywierane ciśnienie. Niebagatelna różnica w wartościach ciśnienia wewnątrz centrum wiru a zewnętrznymi masami powietrza (dochodząca nawet do 100hPa) powoduje eksplozje budynków.

Tornado może pozbawić kury piór bez wyrządzania jej jakiejkolwiek szkody bądź przemieścić słoik konfitur o 400 km bez stłuczenia. Lecz jednocześnie może wprawić źdźbło trawy w taką prędkość, że jest ona śmiertelna dla człowieka. Niewielki fragment tektury o wymiarach 15x10cm zbił szybę samochodową uderzając płaską stroną. Tornado zdolne jest do udźwignięcia nawet wagonu kolejowego o wadze 20 ton i przeniesienia go na odległość 1 kilometra od torów. Pomijając tak zróżnicowane pociski tornado jest sprawcą również innych zagrożeń - wiatr wiejący z prędkością 540km/h jest zdolny rozerwać człowieka na strzępy. Fenomenem był przypadek z maja 1986 roku, gdy trąba powietrzna porwała na terenie wschodnich Chin 13 uczniów, przemieściła ich aż 19 kilometrów, ale potem spokojnie pozwoliła wylądować na piaszczystych wydmach.

Ogólnie rzecz biorąc zjawiska atmosferyczne są zdolne nieść pomoc człowiekowi, ubarwiać je własnym pięknem i oryginalnością; jak również wzbudzać w nim strach oraz przerażenie, dewastować wszelki dobytek człowieka, bądź pozbawić go życia. Zjawiska atmosferyczne poddawane są ciągłym badaniom, w celu wypracowania metod ich wczesnego wykrycia, zapobiegania ich powstawania, unikania zniszczeń. Jednak natura przyrody jest nieokiełznana i na nic tu mechanizacja, automatyzacja i nowe technologie - człowiek stając do walki z siłami natury jest bezsilny. Obecnie to atmosfera i rozgrywające się tam zjawiska posiadają pełnię władzy nad człowiekiem, zaskakują go, przychodząc niespodziewanie, sprawiają uczucie lęku, powodują wypadki, choroby, zgony.