Nazwa "magnetyzm" wywodzi się od okręgu w Azji, który nazywa się Magnesie. Na tym obszarze znajdowało się największe skupisko kamieni, które miały zdolność przyciągania żelaznych opiłków. Były to naturalne magnesy. Innym takim naturalnym magnesem jest kula ziemska.

Podstawą istnienia magnesów trwałych jest zjawisko ferro- i ferrimagnetyzmu. Ferromagnetyki są to ciała, które przy niskich temperaturach wykazują własne namagnesowanie. Przykładem ferromagnetyków mogą być m.in.: żelazo, kobalt, nikiel, gazolin oraz różne związki chemiczne i stopy.

W ferromagnetykach na skutek oddziaływań między atomami następuje uporządkowanie dipoli magnetycznych w jednym kierunku bez wpływu zewnętrznego pola magnetycznego. Dlatego mówi się o spontanicznym, własnym namagnesowaniu. Obszary o jednakowym namagnesowaniu to domeny magnetyczne. Magnes trwały utworzony jest przez ferromagnetyk, w którym doszło do całkowitego uporządkowania domen magnetycznych.

Każdy magnes ma dwa bieguny. Bieguny jednoimienne dwóch magnesów odpychają się, a różnoimienne się przyciągają. Występuje tu analogia do ładunku elektrycznego. Jednak o ile pojedynczy ładunek może istnie to nie ma w przyrodzie pojedynczych biegunów magnesu. Zawsze występuje on w postaci dipola magnetycznego.

W roku 1820 okazało się, że efekty magnetyczne może wywoływać nie tylko magnes, ale także prąd płynący w przewodniku. Dzieje się tak dlatego, ponieważ w przestrzeni otaczającej przewodnik powstaje pole magnetyczne. Pole wokół przewodnika z prądem można wyznaczyć stosując tzw. regułę prawej dłoni. Mianowicie jeśli kciuk prawej dłoni ustawi się tak, aby wskazywał kierunek prądu to pozostałe, ugięte palce wskażą kierunek wektora indukcji magnetycznej.

Na tym odkryciu Oersteda opiera się konstrukcja elektromagnesu. Elektromagnes jest to urządzenie służące do wytwarzania pola magnetycznego. Jest skonstruowany w ten sposób, że na rdzeń z ferromagnetyka nawija się cewkę, w której płynie prąd elektryczny. Przepływ prądu powoduje wytworzenie przez cewkę pola magnetycznego. Pole to oddziałuje na rdzeń i wywołuje efekt namagnesowania. Równocześnie samo pole magnetyczne zwojnicy ulega wzmocnieniu.

Gdy jednak w cewce przestaje płynąć prąd to pole magnetyczne cewki zanika a rdzeń się rozmagnesowuje. Elektromagnesy wykorzystuje się między innymi w prądnicach. Są to urządzenia, które zamieniają energię mechaniczną na prąd elektryczny. Składają się z części nieruchomej - stojana oraz części ruchomej - wirnika. Jego funkcja polega na wirowaniu w polu magnetycznym pochodzącym od stojana lub magnesu trwałego. Dzięki wirnikowi możliwe jest wytwarzanie prądu elektrycznego. Wyróżnia się prądnice prądu stałego oraz prądnice prądu przemiennego.

Urządzeniem służącym do przesyłu energii elektrycznej jest transformator. Umożliwia on zamianę napięć z dużych na małe i odwrotnie. Również zbudowany jest z rdzenia, na który nawinięte są dwie cewki.

Prąd zmienny płynący w jednej z cewek wywołuje powstanie siły elektromotorycznej indukcji w drugiej cewce.

Ponieważ w generatorach wytwarzany jest prąd o niskim napięciu, więc w celu zminimalizowania strat energii przy przesyle zmienia się je na wysokie, aby w miejscu docelowym dokonać ponownej zmiany na niskie.