Ropa naftowa jest lepką cieczą o barwie od lekko żółtej, przez zielonkawą, aż do czarnej. Nie rozpuszcza się w wodzie. Jest palna. Wykazuje charakterystyczny zapach. Pod względem chemicznym jest mieszaniną różnorodnych węglowodorów. Wśród nich można wyróżnić: alkany (dawniej nazywane węglowodorami parafinowymi), cykloalkany (alkany o budowie cyklicznej, inaczej nazywa się je węglowodorami naftenowymi) oraz pewne domieszki alkenów. Oprócz wyżej wymienionych składników w ropie znajdują się także związki chemiczne zawierające siarkę, tlen, azot, żelazo, krzem, sód, wanad oraz inne dodatki metali. Siarka występuje w ropie głównie w postaci siarkowodoru (H2S). W zależności od zawartości siarki można podzielić ropę na dwa gatunki: niskosiarkową i wysokosiarkową. Ropa niskosiarkowa zawiera maksymalnie 0,5 % siarki, natomiast ropa wysokosiarkowa zawiera jej więcej, nawet do 6 %. Innym sposobem klasyfikacji różnych rodzajów ropy jest jej podział ze względu składnik, który w niej przeważa. W ten sposób można wyróżnić ropy parafinowe, ropy naftenowe, ropy aromatyczne i ropy bezparafinowe.
Pochodzenie ropy naftowej do dziś jest sprawą, zastanawiającą naukowców. Obecnie istnieją dwie teorie dwie, na podstawie których tłumaczy się pochodzenie ropy naftowej. Według pierwszej hipotezy ropa naftowa powstała ze składników nieorganicznych. W wyniku skomplikowanych przemian chemicznych we wnętrzu ziemi, z węglików metali miała powstać materia organiczna. Druga teoria mówi, że ropa naftowa jest efektem przeobrażeń szczątków roślinnych i zwierzęcych, zachodzących w warunkach beztlenowych. Szczątki te, nagromadzone wraz z osadami morskimi w odpowiednich warunkach temperaturowych i ciśnieniowych, pod wpływem bakterii anaerobowych zostają przekształcone w tzw. bituminy i kerogen. Są to substancje organiczne, które w wyniku procesów diagenezy i metamorfizmu są przeobrażane w ropę naftową. Obecnie zdecydowana większość naukowców uważa drugą teorię za słuszniejszą. Ropę naftową znajduje się w utworach geologicznych pochodzących z okresu trzeciorzędu (Ok. 25 %) oraz mezozoicznych (ok. 50 %).
Złoża ropy naftowej znajduj się na znacznej głębokości, więc wydobywa się ją przez tzw. odwierty, czyli otwory w ziemi wiercone przynajmniej na głębokość 1 kilometra. O miejscach, w których wykonuje się odwierty decydują geologowie, którzy oceniają prawdopodobieństwo występowania złóż ropy. Obecnie dzięki zaawansowanym technikom można precyzyjnie określić obszar, na którym znajdują się zasoby oraz ocenić ich wielkość. Dziś odwierty przeprowadza się nie tylko na lądzie, ale także na morzu, gdyż jak się okazuje złoża ropy naftowej znajdują się także pod powierzchnią dna morskiego. W takim wypadku używa się tzw. platform wiertniczych.
Wydobywana ze złoża ropa, nazywana ropą surową jest następnie poddawana szeregu procesów, mających na celu jej oczyszczenie oraz wyselekcjonowanie niektórych składników. Pierwszym etapem jest odgazowanie oraz odwodnienie wydobytej ropy. Dalej transportuje się ją rurociągami lub cysternami do rafinerii, w których zostaje przeprowadzona destylacja frakcyjna za pomocą instalacji rurowo - wieżowych. W procesie tym otrzymuje się frakcje, czyli grupy składników mieszaniny, charakteryzujące się podobnymi temperaturami wrzenia. Głównymi produktami destylacji są: gazy rafineryjne, benzyny, nafta oraz oleje napędowe i mazut.
Ropa naftowa od wieków odgrywała ogromną role w życiu codziennym ludzi. Znano ją i wykorzystywano już w starożytności. Służyła do balsamowania zwłok, oświetlania, a także w celach medycznych. Z ropy wykonywano tzw. ognie greckie - mieszano siarkę, wapno i ropę naftową. Mieszanka ta zapalała się po zetknięciu z wodą; wykorzystywana ją do celów bitewnych na wojnach.
Prawdziwy rozwój cywilizacji związany był niewątpliwie z rolą ropy naftowej. Polskiemu aptekarzowi - Ignacemu Łukasiewiczowi udało się w roku 1852 wyodrębnić naftę, która posłużyła mu do skonstruowania lampy naftowej. W dwa lata później założył w Polsce, w okolicach Krosna kopalnie ropy naftowej. Wydarzenie to przeszło do historii, a sam Łukasiewicz został nazwany ojcem przemysłu naftowego w Polsce. Dzięki zastosowaniu destylacji możliwe było efektywniejsze wykorzystanie składników ropy naftowej.
W kilka lat później na całym świecie powstały kopalnie ropy naftowej, m.in. w Pensylwanii, w Rosji, Kanadzie i Rumuni. Początkowo wydobywano niewielkie ilości tego cennego surowca, jednak z czasem wzrosło; w roku 1900 wydobyto już 20 milionów ton ropy! Z każdym rokiem światowe wydobycie rosło. To ogromne zapotrzebowanie było spowodowane rozwojem techniki. Po wynalezieniu silników spalinowych, produkty destylacji wykorzystywano jako paliwa. Z czasem odkrywano coraz to nowe złoża: w Teksasie, w Meksyku, w Wenezueli. Po drugiej wojnie światowej ropa była wykorzystywana także jako surowiec energetyczny w elektrowniach oraz przetwarzana w przemyśle chemicznym. Im większe zastosowania znajdowała ropa naftowa, tym intensywniejsze były jej poszukiwania. Dziś za najbardziej obfite w ropę regiony uznaje się Zatokę Perską i Bliski Wschód. Na tych terenach znajduje się aż 65 % światowych rezerw. Fakt ten sprawia, że takie kraje jak Iran, Irak, Arabie Saudyjska, czy Zjednoczone Emiraty Arabskie są dzisiaj potentatami i nierzadko decydują o cenach na światowych rynkach. Zyski tych krajów z eksportu ropy sięgają ok. 80 % całkowitego ich dochodu. Trudno się temu dziwić, skoro aż 90 % wydobytej ropy przeznaczają na eksport. Oprócz tych regionów ropa jest wydobywana także w Chinach, Rosji, w północnej części Afryki: w Libii, Algierii i Nigerii, w krajach Ameryki północnej: w Kanadzie, USA, Wenezueli i Meksyku.
Polska należy do państw o niewielkich zasobach ropy naftowej. Jedyne, większe zagłębie naftowe w Krośnie jest dzisiaj na wyczerpaniu. Inne złoża występujące na Pomorzu oraz na Podkarpaciu nie są w stanie zaspokoić potrzeb naszego kraju. Z tego względu duże ilości ropy naftowej każdego roku importujemy.
Od połowy dwudziestego wieku, aż do dzisiaj ropa naftowa jest jednym z najważniejszych surowców. Stymuluje rozwój cywilizacji i napędza światowa gospodarkę. Niewątpliwie przyczyniła się ona do rozwoju przemysły transportowego, stoczniowego i energetycznego. Trudno wyobrazić sobie dzisiaj świat pozbawiony jednego z najważniejszych surowców energetycznych.
