Maria Skłodowska urodziła się 7 listopada 1867 r. w Warszawie jako piąte dziecko Władysława Skłodowskiego i Bronisławy z Boguskich. Maria Skłodowska miała czwórkę rodzeństwa: Zofię, Bronisławę i Helenę oraz brata Józefa. Jedna z sióstr Marii, Zofia, zmarła na tyfus kiedy miała 14 lat, podczas gdy ich matka była już ciężko chora na gruźlicę. W 1876 roku, Maria mająca 9 lat, doświadcza śmierci matki. Nauka szkolna Marii przypadła na czas nasilonej rusyfikacji po powstaniu styczniowym w 1863 roku. Cała rodzina Skłodowskich zachwycała się nurtem pozytywistycznym ówczesnej Warszawy, u którego podstaw znajdowały się wykształcenie społeczeństwa i odbudowa elit kulturalnych. Pomimo że Maria chodziła do państwowego, restrykcyjnego gimnazjum gdzie nauczano w języku rosyjskim, okazywała jednak duże chęci i zamiłowanie do kształcenia się. Kiedy ukończyła gimnazjum udała się na trzy lata do domu państwa Żorawskich w Szczukach, gdzie pracowała jako guwernantka zarabiająca 500 rubli rocznie, co dało jej szansę na uzbieranie środków na własne studia za granicą, pomagała również studiującej już w Paryżu siostrze Bronisławie. W czasie pracy jako guwernantka w domu państwa Żorawskich Maria poznaje młodego Kazimierza Żorawskiego, studiującego na Uniwersytecie Warszawskim, który później zostaje profesorem matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Maria i Kazimierz utrzymywali sympatyczne stosunki, wzajemne zainteresowanie, w końcu połączyło ich głębsze uczucie. Do małżeństwa jednak nie doszło, przez wzgląd na państwa Żorawskich, marzących o lepszej partii dla syna, którzy uznali, że Maria, pomimo wielu wartości osobistych, nie stanowi odpowiedniej partnerki dla Kazimierza. Marię dotknęło to do żywego, było to dla niej bardzo bolesne. Kiedy jej ambicja została e ten sposób urażona, w 1889 r. postanowiła wrócić do Warszawy, gdzie ponownie zainteresowała się studiami fizyki i matematyki. Było to kultywowanie rodzinnych tradycji, jako że jej ojciec był nauczycielem fizyki i matematyki na poziomie szkoły średniej. Maria z wielką ochotą uczęszczała na wykłady tzw. Uniwersytetu Latającego, stworzonego w Warszawie dla młodych Polek, które jako kobiety nie mogły wówczas legalnie studiować. Nauczanie na Uniwersytecie Latającym obejmowało nauki społeczne, filozoficzno-historyczne, pedagogiczne i matematyczno-przyrodnicze. Fizyka i chemia były wykładane na wysokim poziomie. Maria ponadto zainteresowała się również literaturą. Była autorką wierszy a także czytała w oryginale utwory poetów francuskich, rosyjskich i niemieckich. Na studiach przygotowywała się ze znanych wówczas opracowań, takich jak np. Podręcznik zasad fizyki A. Daniella przetłumaczony przez jej kuzyna Józefa J. Boguskiego, kandydata nauk przyrodniczych (będącego odpowiednikiem stopnia doktora habilitowanego), będącego asystentem D. Mendelejewa na Uniwersytecie Petersburskim. Boguski dał możliwość Marii korzystania z pracowni fizycznej i chemicznej przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie.
STUDIA NA SORBONIE
W 1891 r. Maria opuszcza Polskę i podejmuje studia fizyki i matematyki na paryskiej Sorbonie. W przeciągu 3 lat uzyskuje stopień licencjata z fizyki i matematyki. Po otrzymaniu na Sorbonie stopnia licencjata z fizyki i matematyki Maria będąca wielką entuzjastką i patriotką – zapragnęła kontynuację pracy naukowej na jednej z uczelni krajowych w ówczesnej Galicji, w Krakowie lub Lwowie. Jednak jej zawzięte starania o możliwość podjęcia pracy naukowej w kraju nie przyniosły zamierzonych rezultatów. Pełna bólu i rozczarowania z ciężkim sercem, a równocześnie z olbrzymią wolą poświęcenia się nauce wróciła do Paryża.
Na miejscu w Paryżu oczekiwał na nią Piotr Curie, prawdziwie uradowany jej powrotem. Maria poznała wcześniej Piotra za pośrednictwem fizyka z Polski Józefa Wierusza-Kowalskiego, będącego uczniem Roentgena, profesora we Fryburgu szwajcarskim, jako że jego żona była dobrą znajomą Marii z Polski. Piotr należał już do znanych fizyków, razem ze swym bratem Jacquesem odkryli zjawisko piezoelektryczności oraz zbadali wpływ temperatury na właściwości magnetyczne ciał stałych. Piotr i Maria zakochali się w sobie. Pobrali się 25 lipca 1895 r. Teraz poświęcili się całkowicie badaniom naukowym, które prowadzili razem. Pracę dyplomową, którą poświęciła właściwościom magnetycznym hartowanej stali, Maria Curie pisała pod okiem prof. Lippmanna (późniejszy laureat Nagrody Nobla), który wielce utalentowanej studentce zaoferował w swej pracowni asystenturę. Wielce ciekawa biografia Marii Skłodowskiej-Curie została opublikowana w Postępach Fizyki w 1967 r. przez prof. Pawłowskiego (będącego uczniem Marii i pracownikiem Instytutu Radowego w Warszawie) z okazji 100 rocznicy urodzin tej wielkiej uczonej.
RAD I POLON
Kiedy Maria rozmyślała nad tematem swojej pracy doktorskiej, Henry Becquerel badał dziwne właściwości uranu, który emitował samorzutnie, bez wpływu czynników zewnętrznych, nieznane wówczas promieniowanie. Pod wpływem ogromnej ciekawości i ukochania wiedzy Maria obrała – jako temat pracy doktorskiej – studia nad promieniami Becquerela. Chciała się przekonać, czy spośród ciężkich pierwiastków istnieją jeszcze prócz uranu inne, mogące wysyłać naturalne promienie, podobne do promieniowania wysyłanego przez uran. Realność tego spostrzeżenia, a zarazem jego wybitność została całkowicie poparta przez Piotra Curie; po krótkim czasie postanowił przerwać swoje własne badania nad piezoelektrycznymi własnościami kryształów i rozpoczął wraz ze swoją współmałżonką do poszukiwania nowych pierwiastków emitujących promieniowanie. Jednym z pierwszych wyodrębnionych pierwiastków był bardzo aktywny pierwiastek, zbliżony do bizmutu pod względem własności chemicznych. Nazwali go polonem na cześć ojczyzny Marii Skłodowskiej-Curie – Polski. Publikacja na temat odkrycia tego pierwiastka została ogłoszona przez Piotra i Marię Curie dnia 18 lipca 1898 roku. Jako drugi pierwiastek promieniotwórczy, został odkryty przy współudziale Bémonta - rad. W dniu 26 grudnia 1898 r. świat zostaje powiadomiony o odkryciu radu. Wykrycie przez Becquerela samorzutnego promieniowania wysyłanego przez uran, a w dalszej kolejności odkrycie przez Marię i Piotra Curie dwóch nieznanych pierwiastków promieniotwórczych (polonu i radu) stanowiły wydarzenia nie mniejszej wagi niż wcześniejsze odkrycie przenikliwego promieniowanie Roentgena. Te dwa wielkie odkrycia rozbudziły wielkie zainteresowanie w świecie naukowym i zadecydowały o dalszym rozwoju i postępie dwóch podstawowych nauk: fizyki i chemii.
W 1903 roku na Uniwersytecie Paryskim nadano Marii Skłodowskiej-Curie tytuł doktora nauk fizycznych z dopiskiem très honorable (summa cum laude). W grudniu tego samego roku otrzymała razem z mężem Nagrodę Nobla, którą podzielili z profesorem Becqurelem. Stanowiła ona jedną z pierwszych Nagród Nobla w dziedzinie fizyki, i jednocześnie pierwszą, w której nagrodzono przedstawiciela Polski. Badania nad promieniotwórczością przyniosły Marii i Piotrowi wielką sławę. Pobyt Marii Skłodowskiej w Krakowie w 1894 r. stanowił zaledwie mały epizod na drodze jej rozwoju naukowego. W pięć lat później w 1899 r. przebywała wraz mężem Piotrem i prawie całą swoją rodziną w Zakopanem. W dniu 19 IV 1906 r. – jej mąż Piotr ginie tragicznie w Paryżu, stratowany przez spłoszone konie ciągnące załadowany wóz. Wielka tragedia nastąpiła dla Marii i jej rodziny. Jej córka Irena, wówczas 9-letnia, Ewa Denise miała wówczas 2 lata. Maria pokochała Tatry i jeszcze raz w 1911 r. odwiedziła Zakopane, gdzie odnotowano jej pobyt w schronisku na Hali Gąsienicowej. Jej siostra dr Bronisława Dłuska wraz ze szwagrem wybudowali w Zakopanem szpital przeciwgruźliczy.
Po wielkich odkryciach oraz po odebraniu Nagrody Nobla wiele instytucji naukowych w Polsce przekazało wielkiej uczonej najwyższe tytuły i odznaczenia. Otrzymała tytuły doktora h.c. Uniwersytetu Warszawskiego (1909 r.), Uniwersytetu Lwowskiego i Politechniki Lwowskiej (1912 r.), Uniwersytetu Poznańskiego oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego (1924 r.). Należała do stałych członków Akademii Umiejętności od 1909 r. W 1911 r. Kiedy Maria Skłodowska-Curie otrzymała po raz drugi Nagrodę Nobla, w swoim uzasadnieniu Komitet Naukowy Chemii Fundacji Nobla przyznał jej nagrodę indywidualną za rozwój chemii dzięki odkryciu polonu i radu oraz za zbadanie metalicznego radu i jego związków chemicznych.
Maria Skłodowska-Curie wychowała dwie córki: Irenę i Ewę. Irena wspólnie ze swoim mężem Fryderykiem Joliot dostała 1934 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie sztucznej promieniotwórczości. Irena i jej mąż Fryderyk spędzili całe lata pracy laboratoryjnej pod okiem Marii. Młodsza córka Ewa, z wykształceniem pianistka, została doskonałą pisarką, a później dziennikarką i zasłynęła po napisaniu pięknej biografii swej matki, zatytułowanej „Maria Curie”, wydanej w 1937 r., w trzy lata po śmierci wielkiej uczonej. Jak pisze Susan Quinn, jest to jedna z najbardziej popularnych biografii wszechczasów. Przetłumaczona na wiele języków świata, a w Japonii traktowana jest jako obowiązkowa lektura szkolna. Ewa Curie zrealizowała też film pt. „Kraj mojej matki”, w którym przedstawia Polskę z dużym sentymentem. Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 lipca 1934 r. w Szwajcarii. Pogrzeb z udziałem najbliższych odbył się na cmentarzu w Sceaux. Obecni tam brat Józef i siostra Bronisława wrzucili do grobu garść polskiej ziemi.
20 kwietnia 1995 r. odbyła się uroczystość złożenia prochów Marii i Piotra Curie w Panteonie. Mąż Ewy, Henry Labouisse, był wybitnym dyplomatą i pełnił funkcję dyrektora generalnego UNICEF-u, organizacji wspomagającej dzieci na całym świecie. W 1965 r. otrzymał wraz z UNICEF-em pokojową Nagrodę Nobla. W czasie pobytu w Polsce 1979 r. otrzymał od polskich dzieci„Order Uśmiechu”.
Najważniejsze daty z życia Marii Skłodowskiej – Curie:
1878 - śmierć matki Marii Skłodowskiej
1883 - Maria Skłodowska kończy gimnazjum, otrzymując złoty medal
1890-1891 - Maria Skłodowska posiada dostęp do Laboratorium Muzeum Przemysłu i Rolnictwa
1891 - Maria Skłodowska udaje się na studia do Paryża
1893 - Maria Skłodowska dostaje licencjata z fizyki
1894 - Maria Skłodowska zapoznaje się z Piotrem Curie, dostaje licencjata z matematyki
1895 - Maria Skłodowska i Piotr Curie pobierają się
1897 – rodzi się córka Państwa Curie - Irena
1898 – napisanie pierwszej samodzielnej pracy naukowej przez Marię Skłodowskią - Curie zatytułowanej "Własności magnetyczne zahartowanej stali"
1898 - odkrycie pierwiastków promieniotwórczych - polonu i radu przez małżonków Curie
1899 - Maria Skłodowska - Curie udaje się do Polski do Zakopanego. Siostra Marii Skłodowskiej - Curie - dr Bronisława Dłuska wybudowała w Zakopanem sanatorium dla chorych na płuca
1900- 1905- Maria Skłodowska - Curie ma etat w Wyższej Szkole Normalnej w Sevres, jako na stanowisku pierwszej kobiety - profesora
1902 - śmierć ojca Marii
1902 – ustalenie własności radu przez Marię Skłodowską - Curie
1903 - Maria Skłodowska - Curie dostaje Nagrodę Nobla z Fizyki za odkrycie pierwiastków promieniotwórczych
1904 - rodzi się druga córka Państwa Curie -Ewa
1906 - mąż Marii - Piotr ginie śmiercią tragiczną, Maria obejmuje Katedrę Fizyki na Sorbonie
1910 - Marii Skłodowskiej - Curie udaje się otrzymać metaliczny rad
1911 - Maria Skłodowska - Curie bierze udział w I Kongresie Solvajowskim w Brukseli
1911 - Marii Skłodowska - Curie dostaje Nagrodę Nobla z Chemii za odkrycie nowych pierwiastków i otrzymanie radu w stanie czystym
1914 - wybuch I wojny światowej, kiedy to Maria zajmowała się między innymi organizowaniem wojskowego lecznictwa radiologicznego
1919 - praca w Instytucie Radowym w Paryżu
1921 – podróżowanie do USA. Spotkanie z prezydentem USA
1922 - udział w pracach Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej w Genewie
1925 – uczestnictwo w uroczystościach poświecenia kamienia węgielnego pod Instytut Radowy w Warszawie
1929 - druga podróż do USA . Maria Skłodowska-Curie jest gościem prezydenta USA
1932 - uczestniczy jako honorowa kierowniczka w uroczystości otwarcia Instytutu Radowego im. Marii Skłodowskiej - Curie w Warszawie. Dyrektorem Instytutu Radowego zostaje jej siostra dr Bronisława Dłuska
1933 - ostatnie wykład prowadzone przez Marię na Sorbonie
1934 - Maria Skłodowska - Curie ponosi śmierć na skutek anemii złośliwej
1934 - Towarzystwo Naukowe Warszawskie wybija medal pamiątkowy na cześć Marii Skłodowskiej - Curie
1935 - wydanie książki Marii Curie pod tytułem "PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ"
1953 - ukazanie się w Polsce II wydania tej książki
1954 - ukazanie się także w wydawnictwie PWN prac Marii Skłodowskiej - Curie
Sentencje autorstwa Marii Skłodowskiej - Curie:
"Człowiek nigdy nie ogląda się na to, co zrobione, ale na to patrzy, co ma przed sobą do zrobienia"
"Nie można mieć nadziei na skierowanie świata ku lepszym drogom, o ile się jednostek nie skieruje ku lepszemu"
"Im bardziej się człowiek starzeje, tym mocniej czuje, że umiejętność cieszenia się chwilą bieżącą jest cennym darem podobnym do stanu laski"
"Rad nie powinien wzbogacić nikogo. Należy do wszystkich ludzi".
„Jestem z tych, którzy wierzą, że Nauka jest czymś bardzo pięknym”
„Nauka leży u podstaw każdego postępu, który ułatwia życie ludzkie i zmniejsza cierpienie”
„Niczego w życiu nie należy się bać, należy to tylko zrozumieć”
„Są uczeni-sadyści, którzy chętniej wyszukują błędy, niż stwierdzają prawdę”
„Smutne książki można wytrzymać tylko, kiedy się jest młodym”
„Nikomu z nas życie, zdaje się, bardzo łatwo nie idzie, ale cóż robić, trzeba mieć odwagę i głównie wiarę w siebie, w to, że się jest do czegoś zdolnym i że do tego czegoś dojść potrzeba. A czasem wszystko się pokieruje dobrze, wtedy, kiedy najmniej się człowiek tego spodziewa”
Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie znajduje się w Warszawie w pięknej starodawnej kamienicy z XVIII wieku, w której w 1867 roku urodziła się Maria Skłodowska - Curie. Powstałe w roku 1967 w setną rocznicę jej urodzin, stanowi jedyne biograficzne Muzeum uczonej na całym świecie. Twórcą Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie jest Polskie Towarzystwo Chemiczne, mieszczące się również w tym budynku. Muzeum mieści się w dzielnicy Nowe Miasto (przedłużenie Starówki) w okolicach, mających dla Marii Skłodowskiej Curie wyjątkowe znaczenie sentymentalne. Muzeum zawiera cztery tematyczne sale, ukazujące życie i pracę wielkiej uczonej, łącznie z jej dorobkiem naukowym, nagrodami, tytułami naukowymi i honorowymi, konsekwencjami odkrycia polonu i radu. Dla zwiedzających czekają sale pełne cytatów, fragmentów wypowiedzi Marii i Piotra Curie, wprowadzające idealnie w tamtejszy klimat, epokę i problematykę.
