Budowa

Cukry są one pochodnymi aldehydów bądź ketonów, które poza grupami charakterystycznymi zawierają grupy wodorotlenkowe OH. Tak więc zbudowane są z atomów: węgla, wodoru oraz tlenu.

Ich wzór ogólny przedstawia się następująco:

CnH2mOm

Przy czym m < n

Podział węglowodanów (Tabela 1):

Wzór ogólny

Przykłady

Monosacharydy

(cukry proste)

C6H12O6

glukoza

fruktoza

Disacharydy

(dwucukry)

C12H22O11

laktoza

maltoza

sacharoza

Polisacharydy

(wielocukry)

(C6H12O5)n

skrobia

celuloza

glikogen

Tabela 1. Podział cukrów

Monosacharydy - glukoza:

  • Posiada właściwości redukcyjne względem Cu(OH)2 oraz związków zawierających srebro (zawartość gr. CHO)
  • W procesie fermentacji, zachodzącym przy udziale enzymów, tworzy się etanol:

C6H12O6 = 2C2H5OH + 2CO2

  • Może ulegać reakcji izomeryzacji (np. w organizmie) przekształcając się we fruktozę
  • Glukoza jest powszechnie syntetyzowana przez rośliny zielone (zawierające chlorofil) przy udziale światła, wody oraz dwutlenku węgla: 6 CO2 +6H2O = C6H12O6+6O2

Występowanie w przyrodzie:

  • W sokach pochodzenia roślinnego, np. winogron, brzoskwiń
  • W miodzie
  • We krwi

Dwucukry - sacharoza:

Właściwości fizyczne i chemiczne:

Cukier

Sacharoza C12H22O11

Cukier buraczany

Budowa

Glukoza i fruktoza

Kolor, smak i zapach

Biała (postać krystaliczna),

słodki smak,

Temperatura topnienia

184°C (postać α) lub 169°C (postać β)

Rozpuszczalność

Dobrze rozpuszczalna w wodzie

Praktycznie nierozpuszczalna

w alkoholu

Czynność optyczna

Wykazuje prawoskrętność

Właściwości

Nie redukujące

Inne

Łatwo hydrolizuje

Zastosowanie i występowanie:

Cukier

Sacharoza

(cukier trzcinowy, cukier buraczany)

Występowanie
  • W trzcinie cukrowej (łodyga)
  • W burakach cukrowych (korzeń)

Zastosowanie
  • Przy wytwarzaniu

artykułów spożywczych

farmaceutycznego

Wielocukry

Skrobia

Ten wielocukier o wzorze ogólnym (C6H12O5)n (gdzie n wynosi od paruset do paru dziesięciu tysięcy) składa się z cząsteczek glukozy tworzącej proste lub rozgałęzione łańcuchy.

Hydrolizuje zgodnie z równaniem reakcji:

(C6H10O5)n +nH2O = n C6H12O6

Skrobia nie ulega rozpuszczeniu w wodzie. Po ogrzaniu tworzy z nią koloid, potocznie zwany krochmalem.

Cukier ten wchodzi w skład roślin, jako substancja zapasowa, i jest przechowywany w bulwach, nasionach oraz łodygach.

Celuloza

Ten cukier nierozpuszczalny w wodzie, hydrolizuje według równania:

(C6H10O5))x + xH2O = x C6H12O6